Ýeriň jümmüşinde byzmyk şekilli syrly düzüm ýüze çykaryldy

  • 03.09.2024 12:47
  • 12k+

Awstraliýaly alymlar möhüm açyş etdiler: Ýeriň suwuk ýadrosynda, birnäçe müň kilometr çuňlukda byzmyk şekilli bölek tapyldy. Phys.org-da neşir edilen barlag  planetamyzyň magnit meýdanynyň dinamikasynyň käbir syrlaryny açýar.

Ýeriň iki gat ýadrosy bar: içki ýadro - gaty gatlak, daşky ýadro - suwuk gatlak. Ýeriň ýadrosynyň daşynda mantiýa ýerleşýär. Bu syrly gurluş daşky ýadronyň üstünde, suwuk ýadronyň mantiýa bilen galtaşýan ýerinde ýerleşýär.
Seýsmologlaryň sözlerine görä, şu wagta çenli bu sebitiň bardygyny hiç kim bilmeýärdi. Ol ýertitremesine edilen gözegçilikler we seýsmiki tolkunlaryň seljermesi netijesinde ýüze çykaryldy. Alymlar bu sebitden geçýän tolkunlaryň tizliginiň daşky ýadronyň beýleki ýerlerindäkä garanda ep-esli pesdigini gördüler.

Professor Hrwoýe Tkalçiç: "Biz “byzmygyň” takyk galyňlygyny bilemzok, ýöne onuň ýadro bilen mantiýanyň serhediniň aşagy bilen birnäçe ýüz kilometre çenli uzalyp gidýändigini çaklaýarys" – diýip belleýär.

Bu açyş, esasan, ergin demir bilen nikelden durýan daşky ýadronyň düzümine we özüni alyp barşyna täzeçe düşünmäge mümkinçilik berýär. Bu tok geçiriji massanyň hereketi bizi kosmiki radiasiýadan goraýan magnit meýdanyny döredýär.
Alymlar bu sebitiň Ýeriň magnit meýdany bilen baglanyşykly bolup biljekdigini we onuň geljekdäki mümkin bolan üýtgemelerine düşünmäge  kömek edip biljekdigini  çaklaýarlar.

“Alymlar üçin daşky ýadro henizem syrlylygyna galýar we entek açylmaly zat köp. Munuň üçin seýsmologlar, minerallaryň, geomagnitizmiň we geodinamikanyň fizikleri tagallalaryny birleşdirmeli bolarlar"-diýip, işiň awtordaşy Sýaolun Ma nygtady.


şu gün 07:29
3.1k+

Hytaýly alymlar ilkinji gezek Arktikanyň buzunyň aşagyna adam tarapyndan dolandyrylýan çümmek işini geçirdiler

Hytaýly ummany öwrenijiler Arktikanyň buzunyň aşagynda ilkinji adam tarapyndan dolandyrylýan çuňluga çümmek işini geçirdiler. Geçen hepde tamamlanan ekspedisiýa polýar ekoulgamynyň ýagdaýy barada täze maglumatlary berdi diýip, Interesting Engineering ýazýar...

düýn 17:45
2.8k+

Fizika boýunça Nobel baýragy kwant tehnologiýalary ulgamynda açyş üçin berildi

Nobel komiteti 2025-nji ýylyň fizika boýunça baýragynyň eýelerini yglan etdi – olar üç amerikaly alym Jon Klark, Mişel Dewore we Jon Martinis boldy. Olara baýrak “makro derejesinde kwant tunneliniň açyşy we elektrik zynjyrynda energiýanyň kwantlaşmagyny görkezendigi üçin” berildi...

düýn 13:08
4.1k+

Astronomlar sekuntda 6 milliard tonna tizlikde ulalýan ýalňyz planetany tapdylar

Astronomlar «sergezdan-planetanyň» – ýyldyzyň daşyndan aýlanman, kosmosda erkin gezip ýören obýektiň massasynyň rekord derejede ösýändigini hasaba aldylar. Ýewropanyň Günorta obserwatoriýasynyň «Örän uly teleskopynyň» (VLT) kömegi bilen geçirilen gözegçilikler, bu planetanyň sekuntda 6 milliard tonna tizlikde gaz we tozan sorup alýandygyny görkezdi...

düýn 13:02
3.6k+

Alymlar ebedi doňaklykdaky ýaşy, takmynan, 40 müň ýyl bolan mikrob­lary oýartdylar

Kolorado uniwersitetiniň (Boulder şäheri, ABŞ) alymlary on müňlerçe ýyl mundan ozal ebedi doňaklykda doňup galan gadymy mikroblary janlandyrdylar. Käbir nusgalardaky mikroorganizmler, takmynan, 40 müň ýyl bäri «uklapdyr»...