Gyrgyzystanda dinozawryň täze görnüşi tapyldy. Ol Alpkarakush kyrgyzicus diýlip atlandyryldy

  • 25.08.2024 10:06
  • 18k+

Fergana jülgesiniň demirgazyk böleginde, Taşkumyr şäheriniň golaýyndaky Balabansaýyň paleontologiki formasiýasynda nemes alymlary ýyrtyjy dinozawrlaryň ozal näbelli görnüşleriniň galyndylaryny tapdylar.

Alpkarakush kyrgyzicus diýlip atlandyrylýan bu görnüş, takmynan, 165-161 million ýyl ozal Ýura döwrüniň Kelloweý ýarusynda ýaşapdyr. Dinozawryň bedeniniň uzynlygy 7–8 metre ýetipdir we, megerem, kellesinde şahy bolan bolsa gerek.
Görnüşiň ady gyrgyzlaryň “Manas” eposyndaky äpet mifiki guş bolan “Alp-karakuşyň” (sözme-söz terjimesi - gahryman gara guş) hormatyna dakyldy.
Alpkarakush kyrgyzicus tirannozawrlar we allozawrlar bilen garyndaş ýyrtyjy dinozawrlar topary bolan metriakantozawridlere degişlidir. Bu açyşdan ozal metriakanthozawridiň galyndylary diňe Merkezi Ýewropada we Gündogar Aziýada tapylypdy.
Bu dinozawrlaryň süri bolup ýaşandygyny görkezýän iki dinozawryň – uly, ýaş we çaga dinozawryň skeletiniň bölekleriniň tapylmagy gyzykly açyş boldy. Täze görnüşiň beýany Zoological Journal of the Linnean Society žurnalynda çap edildi.
Häzirki wagta çenli metriakantozawridleriň galyndylarynyň Merkezi Ýewropada we Gündogar Aziýada tapylandygy bellenýär. Alpkarakuşi galyndylary Merkezi Aziýada tapylan, ýura döwrüniň iri ýyrtyjy dinozawrlarynyň ilkinji wekili boldy.


29.07.2025 12:15
14k+

Alymlar wagtyň azalandygyny subut edip, indi sekunty hasapdan aýyrmak isleýärler

Ýer öňküden çalt aýlanýar we bu taryhda ilkinji gezek global wagtdan sekunty aýyrmagyň zerurlygyna getirip biler. Bu barada Ýeriň aýlanyşy we hasaplaýyş ulgamlarynyň halkara gullugynyň (IERS) we ABŞ-nyň Harby-deňiz obserwatoriýasynyň maglumatlaryna salgylanyp, CNN habar berýär...

24.07.2025 10:24
3.6k+

Orta asyrlardan galan “ýylgyryş”: Polşadaky adada ýylgyrýan agaç ýüzi tapdylar

Torundaky (Polşa) Nikolaý Kopernik uniwersitetiniň arheologlary Polşanyň Lednisa kölüniň düýbünden ýüzüne oýulyp adamyň ýüzi şekillendirilen pürsi tapdylar. Bu açyş 2024-nji ýylda edildi, ýöne bu hakda indi resmi taýdan habar berildi...

17.07.2025 14:35
6.7k+

Amerikaly alymyň pişigi oňa eýýäm ikinji gezek näbelli bir wirusy açmaga kömek etdi

Pepper atly pişik ikinji gezek öý hojaýynyna, Floridadan mikrobiolog Jon Ledniskä täze, ozal ylma belli bolmadyk wirus ştammyny açmaga kömek etdi diýip, Gizmodo habar berýär. Pepper öýe jansyz gyzylguýruk syçany getirdi we Ledniski ony barlaghanada öwrenmek kararyna geldi...

16.07.2025 13:28
7k+

Grenlandiýada 3 km buzuň astyndan gadymy tundranyň galyndylary tapyldy. Ol ýerde haşhaş, moh we hatda leýlisaç ösüpdir

Grenlandiýanyň köp bölegi buz we gar bilen örtülendir, şonuň üçin adanyň ady şoňa ýaňzydylyp goýlan. Emma bu hemişe beýle bolmandyr. Alymlar üç kilometrlik buz gatlagynyň astyndan gadymy tundra ekoulgamynyň yzlaryny tapdylar...