Adamzat 5 asyrda Gyzyl kitaba girizilenden 100 esse köp haýwan görnüşini ýok etdi

  • 25.07.2024 12:43
  • 10k+

Alymlaryň aýtmagyna görä, soňky 500 ýylyň dowamynda haýwanlaryň 150 müňden 260 müňe çenli görnüşi adamzat tarapyndan ýok edildi. Bu görkeziji Tebigaty goramak boýunça halkara bileleşigiň (IUCN) Gyzyl kitabynyň sanawyndan ep-esli artykdyr.

Gyzyl kitapda ýitip giden görnüşleriň diňe 777-si görkezilýär, ýöne “Biological Reviews” žurnalynda çap edilen 2022-nji ýyldaky gözleglere görä, ýok bolup giden görnüşleriň sany 193-334 esse köp bolup biler.
Bu maglumatlar, soňra belli haýwan görnüşlerine goşulan ýer ulitkalarynyň ýok bolmak derejesiniň seljermesine esaslanýar. Alymlar ýok bolmak derejesiniň ýylda bir million görnüşe 150-den 260 hadysa aralygyndadygyny çaklaýarlar.
Şeýle-de bolsa, häzirki wagtda diňe 2 million töweregi haýwan görnüşiniň bize bellidigini we olaryň hakyky sanynyň 7,7 milliona ýetip biljekdigini nazara alsaň, ýok bolup gidýän görnüşleriň takyk sany belli däl.
Alymlar maglumatlaryň nädogry bolup biljekdigini aýtsalar-da, meseläniň wajyplygyny belläp, biodürlüligi goramak üçin has köp çäre görmegiň zerurdygyny nygtaýarlar.


28.06.2025 11:03
4.2k+

And daglarynda ýitirilen Tiuanako siwilizasiýasynyň ybadathanasy tapyldy

Arheologlar adybir meşhur arheologik toplumdan, takmynan, 215 km günorta-gündogarda Boliwiýanyň günortasyndaky gadymy Tiuanako siwilizasiýasynyň ybadathanasyny tapdylar. Bu açyş hakynda Antiquity žurnalynda habar berildi...

22.06.2025 11:49
7.2k+

Hytaýda seýilgähdäki abatlaýyş işleri wagtynda hazynadan doly gadymy aramgähler tapyldy

Žiçžao şäher okrugynda (Şandun welaýaty, Hytaý) seýilgähdäki abatlaýyş işleri wagtynda arheologlar üç gadymy aramgähiň üstünden bardy. Bu barada Hytaýyň jemgyýetçilik ylymlary akademiýasynyň Arheologiýa institutyna salgylanyp, Independent habar berýär...

17.06.2025 13:01
9.6k+

Ortaýer deňzinde 2570 m çuňlukdan XVI asyra degişli adaty bolmadyk ýükli gämi tapyldy

Fransuz arheologlary Ortaýer deňzinde 2570 metr çuňlukdan XVI asyrda gark bolan söwda gämisini tapdylar. Medeniýet ministrliginiň Suwasty arheologiýa bölüminiň müdiri Arno Şomas bu Fransiýanyň territorial suwlarynda gämi heläkçiligi hasaba alnan iň çuň ýerdir diýip, habar berdi...

16.06.2025 13:25
2.2k+

Burunda işdäniň gözegçiligine täsir edýän reseptorlar tapyldy

Ýewropaly neýrofiziologlar burnuň ys alyş epiteliýsinde iýmitiň ysyny alanda doýmak duýgusyny güýçlendirýän reseptorlaryň aýratyn kategoriýasyny tapdylar. Garramagyň biologiýasy instituty (Germaniýa) bu neýronlarda bökdençligiň ýüze çykmagy artykmaç iýmeklige we semremeklige getirip biljekdigini ýüze çykardy...