Alymlar buzluklaryň eremegini emeli usulda haýallatmagy teklip edýärler

  • 16.07.2024 13:32
  • 6.4k+

Howanyň üýtgemegi, iri buzluklaryň eremegi sebäpli deňiz derejesiniň ýokary galmagy ýaly, eýýäm juda duýulýan netijelere getirip ugrady. Ählumumy maýlama garşy göreşmegiň esasy serişdesi senagaty optimallaşdyrmak we pes uglerodly tehnologiýalara geçmek bolmagynda galýar, ýöne munda zerur netijelere ýetip bolmaýandygy sebäpli alymlar has radikal pikirleri göz öňünde tutup başladylar.

Ýakynda Amerikan Geofiziki Bileleşigi bilen Ýewropa Geologiýa Bileleşiginiň konferensiýasyndan soň, Çikago uniwersitetiniň inženerler topary finlýandiýaly we germaniýaly kärdeşleri bilen bilelikde “Ak kitaby” çykardylar, onda buzluklaryň eremegini haýallatmak üçin inženerçilik usullaryny ulanmagy teklip etdiler. Buzluklaryň düýbüni ummanyň ýyly suwy ýonmaz ýaly, olarda öňüni alyjy emeli päsgelçilikleri döretmek mümkinçiligini ara alyp maslahatlaşýarlar.
Mundan başga-da, alymlar zeýkeş guýularyny burawlamak arkaly doňy çözen suwlary buzluklaryň aşagyndan akdyrmak ýa-da emeli doňdurmak mümkinçiligine seredýärler.
Makalada şeýle usullaryň ünsli öwrenmegi we töwekgelçilige baha bermegi talap edýändigi aýdylýar. Ekoulgama we ýerli jemgyýetlere ýetirip biljek täsirleri göz öňünde tutmalydyr.
Alymlar muny, Antarktida garanda has arzan düşjekdigi sebäpli, Arktikada barlaglary geçirmekden başlamagy teklip edýärler. Emma buzluklaryň golaýynda ýaşaýan ýerli halklar bilen giňişleýin ara alyp maslahatlaşmagyň we ylalaşygyň ähmiýetli boljakdygy nygtalýar.
“Ak kitabyň” awtorlary geoinženerçilik çözgütleriniň buzlaryň eremeginiň gutarnykly öňüni alyş çäresi däldigini nygtaýarlar. Olara parnik gazlarynyň zyňyndylaryny azaltmak we howanyň üýtgemegine uýgunlaşmak ugrunda edilýän tagallalaryň üstüni ýetiriji hökmünde garamaly.


13.09.2025 15:05
6.5k+

Alýaskadaky derýa baky doňaklygyň eremegi sebäpli mämişi reňke boýaldy

Bir wagtlar arassa suwy bilen tanalýan Alýaskanyň demirgazyk-günbataryndaky Salmon derýasy soňky ýyllarda ep-esli üýtgedi. 1977-nji ýylda ýazyjy Jon Makfi ony "meniň öňde-soňda gören iň arassa suwum" diýip häsiýetlendirdi...

13.09.2025 13:03
4.8k+

Alymlar 13-14-nji sentýabrda magnit hadysalarynyň bolmagyny çaklaýarlar

13-14-nji sentýabrda Ýer ýüzünde G2–G3 derejesindäki (bäş derejeli şkalada ikinji we üçünji dereje) magnit tupanlarynyň bolmagyna garaşylýar. Bu barada Russiýanyň Ylymlar akademiýasynyň Kosmos barlaglary institutynyň Gün astronomiýasy laboratoriýasy hem-de Gün–Ýer fizikasynyň Sibir bölüminiň institutynda habar berildi...

11.09.2025 21:22
10k+

Ilkinji gezek Arktikanyň deňizlerinde awtoulag tekerleriniň bölejikleri tapyldy

Geçirilen barlaglar sandan galan teker önümleriniň, hatda şäherlerden uzakda ýerleşýän Arktika deňizlerine-de düşýändigini we deňiz durmuşyna täsir edip, mutasiýa sebäp bolup, şeýle hem adamlaryň we haýwanlaryň bedenine aralaşyp biljekdigini tassyklady...

11.09.2025 06:35
8.7k+

Alýaskanyň günorta-gündogarynda täze ada emele geldi

Alýaskanyň günorta-gündogaryndaky buzly kölleriň birinde täze ada emele geldi. 1984-nji we 2025-nji ýyllar aralygynda düşürilen Landsat hemra suratlary kiçijik Prou-Hob dagyny gurşap alan Alsek buzlugynyň eräp, dagy ada öwrendigini görkezýär...