Alymlar buzluklaryň eremegini emeli usulda haýallatmagy teklip edýärler

  • 16.07.2024 13:32
  • 6.3k+

Howanyň üýtgemegi, iri buzluklaryň eremegi sebäpli deňiz derejesiniň ýokary galmagy ýaly, eýýäm juda duýulýan netijelere getirip ugrady. Ählumumy maýlama garşy göreşmegiň esasy serişdesi senagaty optimallaşdyrmak we pes uglerodly tehnologiýalara geçmek bolmagynda galýar, ýöne munda zerur netijelere ýetip bolmaýandygy sebäpli alymlar has radikal pikirleri göz öňünde tutup başladylar.

Ýakynda Amerikan Geofiziki Bileleşigi bilen Ýewropa Geologiýa Bileleşiginiň konferensiýasyndan soň, Çikago uniwersitetiniň inženerler topary finlýandiýaly we germaniýaly kärdeşleri bilen bilelikde “Ak kitaby” çykardylar, onda buzluklaryň eremegini haýallatmak üçin inženerçilik usullaryny ulanmagy teklip etdiler. Buzluklaryň düýbüni ummanyň ýyly suwy ýonmaz ýaly, olarda öňüni alyjy emeli päsgelçilikleri döretmek mümkinçiligini ara alyp maslahatlaşýarlar.
Mundan başga-da, alymlar zeýkeş guýularyny burawlamak arkaly doňy çözen suwlary buzluklaryň aşagyndan akdyrmak ýa-da emeli doňdurmak mümkinçiligine seredýärler.
Makalada şeýle usullaryň ünsli öwrenmegi we töwekgelçilige baha bermegi talap edýändigi aýdylýar. Ekoulgama we ýerli jemgyýetlere ýetirip biljek täsirleri göz öňünde tutmalydyr.
Alymlar muny, Antarktida garanda has arzan düşjekdigi sebäpli, Arktikada barlaglary geçirmekden başlamagy teklip edýärler. Emma buzluklaryň golaýynda ýaşaýan ýerli halklar bilen giňişleýin ara alyp maslahatlaşmagyň we ylalaşygyň ähmiýetli boljakdygy nygtalýar.
“Ak kitabyň” awtorlary geoinženerçilik çözgütleriniň buzlaryň eremeginiň gutarnykly öňüni alyş çäresi däldigini nygtaýarlar. Olara parnik gazlarynyň zyňyndylaryny azaltmak we howanyň üýtgemegine uýgunlaşmak ugrunda edilýän tagallalaryň üstüni ýetiriji hökmünde garamaly.


10.07.2025 11:35
4.9k+

ESA kosmosdan Ortaýer deňziniň näderejede gyzýandygyny görkezdi

Ýewropadaky aşa yssy howa hatda kosmosdan hem aýdyň görünýär. Ýewropa kosmos agentligi (ESA) Ortaýer deňzi sebitindäki gury ýerleriň we suwuň üstki temperaturasynyň ýokarlanýandygyny görkezýän emeli hemra suratyny çap etdi...

08.07.2025 10:25
4.7k+

Dünýäde CO₂ zyňyndylary rekord derejede 40,8 milliard tonna ýetdi

Geçen ýyl dünýäde kömürturşy gazynyň zyňyndylary CO₂ ekwiwalentinde 40,8 milliard tonna ýetdi. Bu barada Energetika instituty (EI) tarapyndan neşir edilen “2025-nji ýylda dünýä energetikasynyň san maglumatyna syn” atly täze hasabatda aýdylýar...

27.06.2025 20:25
15k+

Dünýäniň iň gurak ýerleriniň biri bolan Atakama çölüni gar örtdi

Çiliniň demirgazygynda Atakama çölünde gar ýagdy. Bu çöl Ýer ýüzünde iň gurak sebitleriň biri hökmünde tanalýar. Şeýle-de bolsa, bu seýrek hadysa ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) obserwatoriýasynyň sosial ulgamlarynda paýlaşylan wideolarynda görkezildi...

16.06.2025 14:19
7.2k+

2025-nji ýylyň maý aýy umman gözegçiliginiň taryhynda ikinji iň yssy aý boldy

2025-nji ýylyň maý aýynda dünýä ummanynyň üstüniň ortaça temperaturasy 20,79 gradus boldy – bu gözegçiligiň taryhynda ikinji iň ýokary görkezijidir diýip, Ýewropanyň Copernicus gullugy habar berýär. 2024-nji ýylyň maý aýynda goýlan rekord dereje bu görkezijiden bary-ýogy 0,14 gradus ýokarydy...