Alymlar buzluklaryň eremegini emeli usulda haýallatmagy teklip edýärler

  • 16.07.2024 13:32
  • 6.3k+

Howanyň üýtgemegi, iri buzluklaryň eremegi sebäpli deňiz derejesiniň ýokary galmagy ýaly, eýýäm juda duýulýan netijelere getirip ugrady. Ählumumy maýlama garşy göreşmegiň esasy serişdesi senagaty optimallaşdyrmak we pes uglerodly tehnologiýalara geçmek bolmagynda galýar, ýöne munda zerur netijelere ýetip bolmaýandygy sebäpli alymlar has radikal pikirleri göz öňünde tutup başladylar.

Ýakynda Amerikan Geofiziki Bileleşigi bilen Ýewropa Geologiýa Bileleşiginiň konferensiýasyndan soň, Çikago uniwersitetiniň inženerler topary finlýandiýaly we germaniýaly kärdeşleri bilen bilelikde “Ak kitaby” çykardylar, onda buzluklaryň eremegini haýallatmak üçin inženerçilik usullaryny ulanmagy teklip etdiler. Buzluklaryň düýbüni ummanyň ýyly suwy ýonmaz ýaly, olarda öňüni alyjy emeli päsgelçilikleri döretmek mümkinçiligini ara alyp maslahatlaşýarlar.
Mundan başga-da, alymlar zeýkeş guýularyny burawlamak arkaly doňy çözen suwlary buzluklaryň aşagyndan akdyrmak ýa-da emeli doňdurmak mümkinçiligine seredýärler.
Makalada şeýle usullaryň ünsli öwrenmegi we töwekgelçilige baha bermegi talap edýändigi aýdylýar. Ekoulgama we ýerli jemgyýetlere ýetirip biljek täsirleri göz öňünde tutmalydyr.
Alymlar muny, Antarktida garanda has arzan düşjekdigi sebäpli, Arktikada barlaglary geçirmekden başlamagy teklip edýärler. Emma buzluklaryň golaýynda ýaşaýan ýerli halklar bilen giňişleýin ara alyp maslahatlaşmagyň we ylalaşygyň ähmiýetli boljakdygy nygtalýar.
“Ak kitabyň” awtorlary geoinženerçilik çözgütleriniň buzlaryň eremeginiň gutarnykly öňüni alyş çäresi däldigini nygtaýarlar. Olara parnik gazlarynyň zyňyndylaryny azaltmak we howanyň üýtgemegine uýgunlaşmak ugrunda edilýän tagallalaryň üstüni ýetiriji hökmünde garamaly.


02.08.2025 17:26
8.9k+

2025-nji ýylyň iýul aýy Aşgabatda howa gözegçilikleriniň taryhynda dördünji iň yssy aý boldy

2025-nji ýylyň iýul aýy Aşgabatda howanyň gyzgynlyk derejesiniň ýokary galmagy boýunça dördünji aý hökmünde hasaba alyndy — bu bolsa 1891-nji ýyldan bäri alnyp barylýan meteorologik gözegçilikleriň taryhynda rekord görkeziji boldy...

02.08.2025 07:41
11k+

“Tomus, güýz, gyş, zibil...” Alymlar täze möwsümleriň dörändigini öňe sürýär

Londonyň ykdysadyýet mekdebiniň we Beýik Britaniýadaky Ýork uniwersitetiniň alymlary adamzat işiniň Ýeriň tebigy sazlaşygyny düýpgöter üýtgedendigini aýdýar. Bu hem täze möwsümleriň – “tüsse” we “zibil” möwsüminiň peýda bolmagyna getirdi diýip, ylmy gözlege salgylanyp, Live Science habar berýär...

10.07.2025 11:35
5.7k+

ESA kosmosdan Ortaýer deňziniň näderejede gyzýandygyny görkezdi

Ýewropadaky aşa yssy howa hatda kosmosdan hem aýdyň görünýär. Ýewropa kosmos agentligi (ESA) Ortaýer deňzi sebitindäki gury ýerleriň we suwuň üstki temperaturasynyň ýokarlanýandygyny görkezýän emeli hemra suratyny çap etdi...

08.07.2025 10:25
5k+

Dünýäde CO₂ zyňyndylary rekord derejede 40,8 milliard tonna ýetdi

Geçen ýyl dünýäde kömürturşy gazynyň zyňyndylary CO₂ ekwiwalentinde 40,8 milliard tonna ýetdi. Bu barada Energetika instituty (EI) tarapyndan neşir edilen “2025-nji ýylda dünýä energetikasynyň san maglumatyna syn” atly täze hasabatda aýdylýar...