Günorta Amerikadaky gaýalaryň ýüzünde ýaşy 2000 ýyl bolan syrly nyşanlar tapyldy

  • 10.06.2024 13:47
  • 9.2k+

Arheologlar drondan surata düşürmek we wideoýazgy etmek arkaly Kolumbiýada we Wenesuelada gaýa çekilen gadymy suratlaryň bir toparyny, şol sanda dünýäniň iň uly monumental haşamyny karta geçirdiler. Adamlaryň we haýwanlaryň şekilleri bilen bezelen bu ajaýyp nusgalar Günorta Amerikanyň üstünden akýan Ýokarky we Orta Orinoko derýalarynyň boýunda ýerleşýär. Olar Arturs-Rapids diýlip atlandyrylýan möhüm söwda we syýahatçylyk ýolunyň ugrunda diýip, Live Science neşiri ýazýar.

Barlagçylar, suratlar uzakdan görner ýaly, olaryň bilgeşleýin şu ýerde çekilendigine  ynanýarlar.
Barlagyň esasy ýolbaşçysy, Angliýanyň Bornmut uniwersitetiniň arheologiýa we palaeo-daşky gurşawy modelirleme ugrundan uly mugallymy Filip Riris: "Suratlaryň bir düşündirişi - olar öz çägiňi bellemek üçin hyzmat edipdir. Bu özüňe degişli ýeri bellemegiň we oňa bolan hukuklaryňy mälim etmegiň bir usuly bolupdyr" diýýär.
Monumental haşamlaryň uzynlygy 42 metre ýetýän iň ulusyny kimiň döredenligi henizem syr bolup galýar. Käbir temalar we mazmunlar, şol sanda gömülgenleriň, anakondalaryň we beýleki ýylanlaryň gaýtalanýan şekilleri asly ýerli halklaryň miflerinde we ynançlarynda möhüm orun tutupdyr.

“Anakondalar we gömülgenler bu sebitde ýaşaýan käbir taýpalaryň arasynda dörediji hudaý bilen baglanyşyklydyr. Ýylanlaryň ölüm howplydygy düşnükli. Ähtimal, şeýtmek bilen adamlar kesekilere howply ýere aýak basýandyklaryny duýdurmak isländirler "- diýip Riris düşündiriş berýär.

Aýratynam, öňki gazuw-agtaryş işleri wagtynda şol sebitden tapylan, kelleçanagyň ýüzüne çyzylyp çekilen suraty ýada salýan uly ýylanyň şekili barlagçylaryň ünsüni özüne çekdi. Onuň şahy, towlam-towlam guýrugy bar, beýleki öwrenilen, gowaga çekilen suratlarda şekillendirilen Serro-Palomason ýylanyna meňzeş egrem-bugram.
Depäniň eňňidindäki gowakdan tapylan kiçiräk gapyrjak şonuň ýaly ýylan bilen bezelipdir. “Belki, ony çeken gaýada gören zatlaryny göçüren bolsa gerek. Ýöne men onuň gaýadaky şekilleri çekenler bilen bir wagtda ýaşandygyny süňňüm bilen duýýaryn "- diýip bilermen belleýär.
Gaýa sungatynyň ýaşy takmynan 2000 ýyl. Bu ýerleriň köpüsi barlagçylara eýýäm tanyş hem bolsa, karta salmak taslamasynyň dowamynda gadymy suratly ýene birnäçe täze ýerler açyldy. Hünärmenler gaýa çekilen ägirt uly nagyşlaryň şeýle köp üýşen ýeriniň dünýäniň başga hiç ýerinde ýokdugyny tassyklaýarlar.


şu gün 17:25
1.5k+

Nanotehnologiýa pudagyndaky patentleriniň sany boýunça Hytaý dünýäde birinji ýerde durýar

2000-nji ýyldan 2025-nji ýyla çenli dünýäde nanotehnologiýa pudagynda 1,07 milliondan gowrak patent hasaba alyndy. Şolaryň 464 müň sanysy Hytaýda hasaba alyndy. Şeýle maglumatlar Pekindäki Nanotehnologiýa forumynda neşir edilen “Hytaýyň nanotehnologiýa senagaty 2025” atly Ak kitapda getirilýär...

düýn 13:09
2k+

Bennu asteroidiniň nusgalarynda Gün ulgamyndan hem gadymy bolan bölekler tapyldy

Alymlar Bennu asteroidiniň nusgalarynda Gün ulgamy emele gelmezden hem ozal ýüze çykan madda bölejiklerini tapdylar. Bu barada Nature Astronomy we Nature Geoscience žurnallarynyň neşirlerindäki makalalarda habar berildi...

03.09.2025 11:53
4.7k+

Alymlar Atlantika ummanynda mega ýertitremeler zolagyny açdylar

Atlantika ummanynda güýçli ýertitremelerine we sunamilere sebäp bolup biljek tektoniki jaýryklar emele gelýär diýip, Nature Geoscience  žurnalynda çap edilen barlagyň netijesinde aýdylýar. Alymlar Portugaliýanyň litosfera plitalaryndaky belli jaýryklardan uzakda ýerleşýändigini, ýöne bu ýurtda ýertitremeleriniň ençeme gezek hasaba alnandygyny ýatlatdylar...

31.08.2025 08:48
9.1k+

Koloradoda dinozawrlardanam has gadymy pyşbaganyň görnüşi tapyldy

Paleontologlar Chelydridae maşgalasyndan bolan pyşbagalaryň ozal näbelli sütün öýjükli neslini  we görnüşini tapdylar. Olary Koloradodan tapylan bitin çanagyna we beýleki galyndylaryna esaslanyp suratlandyrmak başartdy...