Günorta Amerikadaky gaýalaryň ýüzünde ýaşy 2000 ýyl bolan syrly nyşanlar tapyldy

  • 10.06.2024 13:47
  • 9.2k+

Arheologlar drondan surata düşürmek we wideoýazgy etmek arkaly Kolumbiýada we Wenesuelada gaýa çekilen gadymy suratlaryň bir toparyny, şol sanda dünýäniň iň uly monumental haşamyny karta geçirdiler. Adamlaryň we haýwanlaryň şekilleri bilen bezelen bu ajaýyp nusgalar Günorta Amerikanyň üstünden akýan Ýokarky we Orta Orinoko derýalarynyň boýunda ýerleşýär. Olar Arturs-Rapids diýlip atlandyrylýan möhüm söwda we syýahatçylyk ýolunyň ugrunda diýip, Live Science neşiri ýazýar.

Barlagçylar, suratlar uzakdan görner ýaly, olaryň bilgeşleýin şu ýerde çekilendigine  ynanýarlar.
Barlagyň esasy ýolbaşçysy, Angliýanyň Bornmut uniwersitetiniň arheologiýa we palaeo-daşky gurşawy modelirleme ugrundan uly mugallymy Filip Riris: "Suratlaryň bir düşündirişi - olar öz çägiňi bellemek üçin hyzmat edipdir. Bu özüňe degişli ýeri bellemegiň we oňa bolan hukuklaryňy mälim etmegiň bir usuly bolupdyr" diýýär.
Monumental haşamlaryň uzynlygy 42 metre ýetýän iň ulusyny kimiň döredenligi henizem syr bolup galýar. Käbir temalar we mazmunlar, şol sanda gömülgenleriň, anakondalaryň we beýleki ýylanlaryň gaýtalanýan şekilleri asly ýerli halklaryň miflerinde we ynançlarynda möhüm orun tutupdyr.

“Anakondalar we gömülgenler bu sebitde ýaşaýan käbir taýpalaryň arasynda dörediji hudaý bilen baglanyşyklydyr. Ýylanlaryň ölüm howplydygy düşnükli. Ähtimal, şeýtmek bilen adamlar kesekilere howply ýere aýak basýandyklaryny duýdurmak isländirler "- diýip Riris düşündiriş berýär.

Aýratynam, öňki gazuw-agtaryş işleri wagtynda şol sebitden tapylan, kelleçanagyň ýüzüne çyzylyp çekilen suraty ýada salýan uly ýylanyň şekili barlagçylaryň ünsüni özüne çekdi. Onuň şahy, towlam-towlam guýrugy bar, beýleki öwrenilen, gowaga çekilen suratlarda şekillendirilen Serro-Palomason ýylanyna meňzeş egrem-bugram.
Depäniň eňňidindäki gowakdan tapylan kiçiräk gapyrjak şonuň ýaly ýylan bilen bezelipdir. “Belki, ony çeken gaýada gören zatlaryny göçüren bolsa gerek. Ýöne men onuň gaýadaky şekilleri çekenler bilen bir wagtda ýaşandygyny süňňüm bilen duýýaryn "- diýip bilermen belleýär.
Gaýa sungatynyň ýaşy takmynan 2000 ýyl. Bu ýerleriň köpüsi barlagçylara eýýäm tanyş hem bolsa, karta salmak taslamasynyň dowamynda gadymy suratly ýene birnäçe täze ýerler açyldy. Hünärmenler gaýa çekilen ägirt uly nagyşlaryň şeýle köp üýşen ýeriniň dünýäniň başga hiç ýerinde ýokdugyny tassyklaýarlar.


düýn 17:55
2.5k+

Ýerdäki çöllerden alnan bakteriýalaryň Aý we Mars topragynda ýaşap biljekdigi anyklanyldy

Ýerdäki çöllerde tapylan Chroococcidiopsis görnüşli sianobakteriýalar Aý we Mars topragynda ýaşamaga ukyplydygyny görkezdiler. Italiýanyň kosmos gullugynyň (ASI) barlagçylary ReBUS taslamasynyň çäklerinde şeýle netijä geldiler...

düýn 09:54
3.6k+

Hytaý alymlary ilkinji gezek dinozawr ýumurtgalarynyň takyk ýaşyny kesgitledi

Hytaý alymlary ilkinji gezek ýurduň merkezi böleginde tapylan dinozawrlaryň ýumurtgalarynyň ýaşyny takyk kesgitlemegi başardy. Science XXI neşiriniň maglumatlaryna görä, täze çemeleşme hek döwrüniň klimatyny has çuň öwrenmäge mümkinçilik berer...

düýn 09:48
1.1k+

Hytaý alymlary sütün öýjükleriniň kömegi bilen maýmynlaryň garramagyny haýallatdy

Hytaýyň ylymlar akademiýasynyň alymlarynyň geçiren ylmy gözlegleri adamyň genetiki taýdan güýçlendirilen sütün öýjükleriniň maýmynlarda garrama alamatlaryny haýalladyp biljekdigini görkezdi. Netijeler Cell žurnalynda neşir edildi...

14.09.2025 23:25
3k+

Hytaýly biologlar 36 petabaýtlyk maglumaty saklamak üçin “DNK- kassetany” döredýärler

Guandunyň Günorta ylym we tehnologiýa uniwersitetiniň alymlary sanly maglumatlary saklamagyň täze usulyny oýlap tapdylar. Olar 1980-nji ýylyň äheňindäki ýüzüne dezoksiribonuklein kislotasynyň sintetiki molekulalary çap edilen plastik lentany öz içine alýan "DNK-kassetany" işläp taýýarladylar...