Marsda marganes oksidi tapyldy. Ol geçmişde mikroblaryň bolandygyny görkezip biler

  • 07.05.2024 18:41
  • 12k+

Curiosity mars roweri Geýl kraterinde marganes oksidini tapdy, bu milliardlarça ýyl ozal Gyzyl planetada mikroblaryň ýaşandygyny aňladyp biler diýip, IXBT ýazýar.

Curiosity mars roweri 2012-nji ýyldan bäri diametri 154 kilometr bolan urgy kraterini öwrenýär. Gözlegler gadymy döwürlerde krateri bölekleýin suw basandygyny eýýäm kesgitledi, ýöne käbir bilermenler bu pikire garşy çykýarlar. Şeýle-de bolsa, täze maglumatlar alymlaryň gadymy kölüň bolandygy baradaky çaklamasyny tassyklaýar.

Curiosity krateriň merkezinde Şarp dagynyň eňňidinde ýerleşýän Mýurreý çökündileriniň emele gelen ýerinde marganes oksidiniň ep-esli ýygnanandygyny ýüze çykardy.

Ýer ýüzünde marganes oksidi, köplenç, kölleriň ýataklary ýa-da derýanyň deltalary ýaly, ýokary oksidleýji işjeňlikdäki ýerlerde bolýar. Alymlar Marsda oksidleniş prosesini katalizleýän mikroorganizmleriň işjeňliginiň netijesinde marganes oksidiniň emele gelip biljekdigini çaklaýarlar.

Los Alamosyň milli barlaghanasynyň esasy gözlegçisi Patrik Gasda: "Marganes oksidini Marsyň üstünde emele getirmek kyn, şonuň üçin kenarýaka çökündilerinde ony beýle ýokary konsentrasiýalarda taparys diýip garaşmandyk" -diýdi.

Potensial biologiki alamat bolmakdan başga-da, marganes oksidiniň bolmagy Geýl kölünde bir wagtlar ýaşaýyş üçin amatly şertleriň bolandygyny görkezýär. Alymlaryň sözlerine görä, marganes gaýalarda jemlenip, irizerre argillitden syzylyp, ýerasty suwlardan geçip biler. Muňa garamazdan, onuň okislenmegi üçin kislorodyň nireden gelendigi henizem syr bolup galýar.


düýn 13:17
1.3k+

ChatGPT kosmos gämisini dolandyrmaga ukyplydygyny görkezdi

ChatGPT kosmos gämisini dolandyrmaga ukyply bolup çykdy. Ol «Kerbal Space Program Differential Games» atly simulýasiýadaky uçuş bäsleşiginde ikinji orny eýeledi. Bu barada «Live Science» neşiri habar berýär. Bäsleşik ilkinji gezek 2023-nji ýylda Massaçusets tehnologiýa institutynyň başlangyjy bilen geçirilip başlandy...

düýn 10:53
2.3k+

Astronomlar ilkinji gezek goşa supernowa partlamasynyň «barmak yzyny» surata aldylar

Çilidäki Ýewropanyň günorta obserwatoriýasynyň (ESO) Örän uly teleskobyndan (VLT) peýdalanan astronomlar «Ia» görnüşli ýaş supernowa galyndysy bolan SNR 0509-67.5-iň suratyny aldylar. Onuň ýaşynyň 300-350 ýyl aralygyndadygy çaklanýar...

06.07.2025 15:46
8.7k+

ABŞ-da mallary goramak üçin milliardlarça tohumsyz siňekler köpeldiler

ABŞ-nyň hökümeti Tehasda we Meksikada et senagatyny Amerikanyň tropik et siňeginiň (Cochliomyia hominivorax) zabun liçinkalaryndan halas etmek üçin uly taslamany durmuşa geçirip başlady. Bu siňekler mallaryň ýarasynda ýumurtga taşlaýarlar, bu bolsa iri şahly mallaryň kesellemegine we  ölmegine sebäp bolup bilýär...

06.07.2025 15:03
9.9k+

Heopsyň piramidasynda hakyky gurluşykçylaryň atlary tapyldy, olar gul däl bolup çykdy

Arheologlar Heopsyň piramidasynda ozal näbelli ýazgylary tapdylar, bu onuň gurluşykçylarynyň gelip çykyşyny anyklamaga kömek edýär diýip, Daily Mail ýazýar. Müsüri öwreniji alym Zahi Hawassyň berýän maglumatlaryna görä, täze açyşlar gadymy grek awtorlarynyň piramidany 100 müň sany gullaryň gurandygy baradaky tassyklamany ýalana çykarýar...