Marsda marganes oksidi tapyldy. Ol geçmişde mikroblaryň bolandygyny görkezip biler

  • 07.05.2024 18:41
  • 12k+

Curiosity mars roweri Geýl kraterinde marganes oksidini tapdy, bu milliardlarça ýyl ozal Gyzyl planetada mikroblaryň ýaşandygyny aňladyp biler diýip, IXBT ýazýar.

Curiosity mars roweri 2012-nji ýyldan bäri diametri 154 kilometr bolan urgy kraterini öwrenýär. Gözlegler gadymy döwürlerde krateri bölekleýin suw basandygyny eýýäm kesgitledi, ýöne käbir bilermenler bu pikire garşy çykýarlar. Şeýle-de bolsa, täze maglumatlar alymlaryň gadymy kölüň bolandygy baradaky çaklamasyny tassyklaýar.

Curiosity krateriň merkezinde Şarp dagynyň eňňidinde ýerleşýän Mýurreý çökündileriniň emele gelen ýerinde marganes oksidiniň ep-esli ýygnanandygyny ýüze çykardy.

Ýer ýüzünde marganes oksidi, köplenç, kölleriň ýataklary ýa-da derýanyň deltalary ýaly, ýokary oksidleýji işjeňlikdäki ýerlerde bolýar. Alymlar Marsda oksidleniş prosesini katalizleýän mikroorganizmleriň işjeňliginiň netijesinde marganes oksidiniň emele gelip biljekdigini çaklaýarlar.

Los Alamosyň milli barlaghanasynyň esasy gözlegçisi Patrik Gasda: "Marganes oksidini Marsyň üstünde emele getirmek kyn, şonuň üçin kenarýaka çökündilerinde ony beýle ýokary konsentrasiýalarda taparys diýip garaşmandyk" -diýdi.

Potensial biologiki alamat bolmakdan başga-da, marganes oksidiniň bolmagy Geýl kölünde bir wagtlar ýaşaýyş üçin amatly şertleriň bolandygyny görkezýär. Alymlaryň sözlerine görä, marganes gaýalarda jemlenip, irizerre argillitden syzylyp, ýerasty suwlardan geçip biler. Muňa garamazdan, onuň okislenmegi üçin kislorodyň nireden gelendigi henizem syr bolup galýar.


düýn 11:53
3.7k+

Alymlar Atlantika ummanynda mega ýertitremeler zolagyny açdylar

Atlantika ummanynda güýçli ýertitremelerine we sunamilere sebäp bolup biljek tektoniki jaýryklar emele gelýär diýip, Nature Geoscience  žurnalynda çap edilen barlagyň netijesinde aýdylýar. Alymlar Portugaliýanyň litosfera plitalaryndaky belli jaýryklardan uzakda ýerleşýändigini, ýöne bu ýurtda ýertitremeleriniň ençeme gezek hasaba alnandygyny ýatlatdylar...

31.08.2025 08:48
8.8k+

Koloradoda dinozawrlardanam has gadymy pyşbaganyň görnüşi tapyldy

Paleontologlar Chelydridae maşgalasyndan bolan pyşbagalaryň ozal näbelli sütün öýjükli neslini  we görnüşini tapdylar. Olary Koloradodan tapylan bitin çanagyna we beýleki galyndylaryna esaslanyp suratlandyrmak başartdy...

28.08.2025 23:44
2.5k+

SpaceX-iň köp gezeklik Falcon 9 raketasy 30-njy uçuşyny amala aşyrdy

28-nji awgustda SpaceX kompaniýasy Falcon 9 raketasyny üstünlikli uçurdy – ol Ýere golaý orbita Starlink internet aragatnaşyk ulgamynyň täze hemralaryny çykardy. Raketanyň B1067 belgili birinji köp gezeklik basgançagy uçuşdan soň Ýere gaýdyp geldi we eýýäm 30-njy gezek Atlantika ummanyndaky ýüzýän platformada asuda gondy...

28.08.2025 12:21
5.3k+

Mask Starship-de ýokary tizlikli uçuşlary wada berýär: Nýu-Ýorkdan Londona 10 minutda

Ilon Mask özüniň soňky çykyşynda ýene Starship kosmos gämisini Ýerde ýokary tizlikli uçuşlar üçin ulanmak mümkinçiligi barada söz açdy. SpaceX-iň ýolbaşçysynyň aýtmagyna görä, Los-Anjeles we Sidneý, Los-Anjeles we Tokio ýa-da Nýu-Ýork we Singapur ýaly şäherleriň arasyndaky syýahat 30 minutdan hem az wagt alyp biler...