Alymlar: Düýe süýdi dünýäde iň zerur içgileriň birine öwrüler

  • 25.04.2024 12:04
  • 17k+

Alymlar düýe süýdüniň dünýäde iň meşhur içgileriň birine öwrüljekdigini çaklaýarlar. Bu barada PLOS One žurnalynda geçirilen gözleglere salgylanýan ScienceFocus.com  ýazýar.

Düýeleriň Afrika ýurtlarynda öndürilýän süýdüň, takmynan, 8%-ini üpjün edýändigi bellendi. Hünärmenler 2030-njy ýyla çenli dünýäde düýe süýdüniň söwdasynyň 13 milliard dollardan geçip biljekdigini we 2022-nji ýyldakydan 10 esse köp boljakdygyny çaklaýarlar.
Saud Arabystany, BAE, Gazagystan we Mongoliýa ýaly ýurtlarda düýe süýdi bireýýämden bäri köpçüligiň adaty islegli önümidir. Oksford uniwersitetinden doktor Ariel Ahern 2050-nji ýyla çenli iri düýe fermalarynyň peýda bolup başlan ýeri bolan Angliýada meşhur bolup biljekdigine ynanýar. Bu önüme bolan isleg süýt öndürmek we gaýtadan işlemek tehnologiýasynyň ösmegine hem itergi berýär.
Howanyň üýtgemegi nukdaýnazaryndan seredeňde, düýe süýdüniň birnäçe artykmaçlygy bar:

  • Sygyrlardan tapawutlylykda, düýeler ýowuz howa şertlerine, ylaýta-da aşa yssa we gurakçylyga çydamly bolýarlar.
  • Düýeler iými we suwy, sygyrlara garanyňda, süýt we et görnüşine has netijeli öwürýär.
  • Sygyrlar has köp metan öndürýär, bu daşky gurşawa ýaramaz täsir edýär.

Düýe süýdüniň peýdaly häsiýetleri:

  • Sygyr süýdüne garanda, düýe süýdünde has köp C witamini we demir bar.
  • Laktoza çydamsyz adamlar üçin amatly.
  • Ganda süýjiniň derejesini peseldip, süýji kesellileriň insuline duýgurlygyny ýokarlandyryp, immunitetini güýçlendirip biler.

21.11.2025 23:19
5.7k+

Awstraliýada 55 mln ýyl ozal ýaşan krokodilleriň ýumurtgalarynyň bölekleri tapyldy

Awstraliýanyň gündogaryndaky Murgon şäherinde krokodilleriň ýitip giden toparynyň ýumurtgalarynyň ýurtda iň gadymy bölekleri tapyldy. Tapyndy alymlara bu haýwanlara we olaryň ýaşaýyş gurşawyna has gowy düşünmäge mümkinçilik berer diýip, Täze Günorta Uels uniwersiteti habar berýär...

20.11.2025 11:50
3.7k+

Alymlar ilkinji gezek 40 müň ýyllyk mamontyň RNK-syny açyklap başardylar

Halkara alymlar topary Ýakut mamontlarynyň galyndylaryndan ilkinji gezek matrisa RNK (mRNK) molekulalaryny alyp, açyklamagy başardylar. Bu molekulalar, öýjükleriň beloklary döretmek üçin ulanýan genleriň işleýän göçürmeleridir...

19.11.2025 13:32
3.5k+

Emeli aňly robotlaryň ählisi adam üçin howpsuzlyk synagyndan geçip bilmediler

Uly dil modelleri (UDM) arkaly dolandyrylýan robotlar diskriminasiýa meýillidigini we adamlara fiziki zyýan ýetirip biljek hereketleri makullamaga çalşandygyny görkezdiler. London Korollyk kollejiniň we Karnegi-Mellon uniwersitetiniň alymlary bilelikdäki gözlegleriniň netijesinde şeýle netijä geldiler...

19.11.2025 13:14
3.2k+

Russiýaly alymlar 60-dan gowrak näbelli wirusy ýüze çykardylar

Rospotrebnadzoryň "Wektor" atly ylmy merkeziniň alymlary Russiýada ozal öwrenilmedik 60-dan gowrak wirusy anykladylar. Bu barada RIA "Nowosti" habar berdi. Gözleg üçin nusgalar ýurduň 50 sebitinden gelip gowşupdyr...