Buza dönen “ýürek ". Plutondaky syrly sebitiň gelip çykyşynyň syry açyldy

  • 20.04.2024 16:20
  • 6k+

Alymlar Plutonyň üstündäki ýürek şekilli näbelli sebitiň syryny açdylar – ol Tombo sebiti (Tombaugh Regio) diýen at bilen mälim. Gözlegiň netijeleri Nature Astronomy žurnalynda çap edildi.

Onuň adaty bolmadyk şekiliniň gurluşy 2015-nji ýylda NASA-nyň “New Horizons” awtomatiki planetaara stansiýasy tarapyndan açyldy - şondan bäri bu geologiki emele geliş gözlegçileriň arasynda köp sorag döretdi.
Indi halkara alymlar topary “ýüregiň” Plutonyň taryhynda takmynan 730 km diametri bolan buz jisimi bilen ägirt çaknyşygyň netijesinde emele gelendigini anyklady.
Çaknyşyk özünden soň azot buzy bilen doldurylan uzyn krateri galdyryp, kütek burçly bilen uruldy. Bu diňe bir “ýüregiň” görnüşini däl, eýsem onuň ýagtyny serpikdiriş ukybyny hem düşündirýär. Azot buzlary pes ýerlerde ýygnanýar we Plutonyň galan böleklerinden has ýagty üstki tekizligi döredýär.
2006-njy ýyla çenli Pluton tä owunjak planetalarynyň kategoriýasyna geçirilýänçä, onuň Gün ulgamynda doly bahaly planeta hasaplanyp gelnendigini ýatladýarys. Häzirki wagtda planetalaryň sany resmi taýdan sekizdir.


düýn 13:17
1.3k+

ChatGPT kosmos gämisini dolandyrmaga ukyplydygyny görkezdi

ChatGPT kosmos gämisini dolandyrmaga ukyply bolup çykdy. Ol «Kerbal Space Program Differential Games» atly simulýasiýadaky uçuş bäsleşiginde ikinji orny eýeledi. Bu barada «Live Science» neşiri habar berýär. Bäsleşik ilkinji gezek 2023-nji ýylda Massaçusets tehnologiýa institutynyň başlangyjy bilen geçirilip başlandy...

düýn 10:53
2.3k+

Astronomlar ilkinji gezek goşa supernowa partlamasynyň «barmak yzyny» surata aldylar

Çilidäki Ýewropanyň günorta obserwatoriýasynyň (ESO) Örän uly teleskobyndan (VLT) peýdalanan astronomlar «Ia» görnüşli ýaş supernowa galyndysy bolan SNR 0509-67.5-iň suratyny aldylar. Onuň ýaşynyň 300-350 ýyl aralygyndadygy çaklanýar...

06.07.2025 15:46
8.7k+

ABŞ-da mallary goramak üçin milliardlarça tohumsyz siňekler köpeldiler

ABŞ-nyň hökümeti Tehasda we Meksikada et senagatyny Amerikanyň tropik et siňeginiň (Cochliomyia hominivorax) zabun liçinkalaryndan halas etmek üçin uly taslamany durmuşa geçirip başlady. Bu siňekler mallaryň ýarasynda ýumurtga taşlaýarlar, bu bolsa iri şahly mallaryň kesellemegine we  ölmegine sebäp bolup bilýär...

06.07.2025 15:03
9.9k+

Heopsyň piramidasynda hakyky gurluşykçylaryň atlary tapyldy, olar gul däl bolup çykdy

Arheologlar Heopsyň piramidasynda ozal näbelli ýazgylary tapdylar, bu onuň gurluşykçylarynyň gelip çykyşyny anyklamaga kömek edýär diýip, Daily Mail ýazýar. Müsüri öwreniji alym Zahi Hawassyň berýän maglumatlaryna görä, täze açyşlar gadymy grek awtorlarynyň piramidany 100 müň sany gullaryň gurandygy baradaky tassyklamany ýalana çykarýar...