Alymlar kofeniň ilki dörän ýerini tapdylar. Arabika 350-600 müň ýyl ozal Ýemende peýda bolupdyr

  • 18.04.2024 14:07
  • 8.8k+

Genetikler dünýäde kofeniň meşhur görnüşi bolan arabikanyň 350-600 müň ýyl ozal Ýer ýüzünde peýda bolandygyny anykladylar. Bu barada Buffalo şäherindäki Amerikan uniwersitetiniň metbugat gullugyna salgylanýan TASS habar berýär.

Bu açyş iki görnüşli kofe agajynyň gibridi bolan arabikanyň doly genomyny kesgitlemek arkaly mümkin boldy.
Halkara genetikler topary arabikanyň ösdürilip ýetişdirilýän 39 görnüşiniň, Gündogar Afrikada ösýän 17 ýabany garyndaş-görnüşiniň DNK-syny seljerdi we 1737-nji ýylda şwesiýaly alym Karl Linneý tarapyndan kofe agaçlarynyň ilkinji ylmy beýanynyň genini dikeltdi.
Olaryň deňeşdirme seljermesi arabikany döreden çaknyşmanyň adam gatnaşmazdan ýüze çykandygyny görkezdi. Bu kofe agaçlarynyň gibrid görnüşiniň ösdürilip ýetişdirilmeginden has öň we, hatda Homo sapiens peýda bolmanka ýüze çykandygyny aňladýar.
Şeýle hem alymlar arabikanyň häzirki zaman görnüşleriniň ata-babalarynyň başda Efiopiýada däl-de, eýsem Ýemende we Bab-el-Mandeb bogazynyň Afrika kenarlarynda ösendigini anykladylar.

 “Bu umuman XVII asyryň hindi ýyl ýazgyçylarynyň kofeniň Hindistana nädip getirilendigi we onuň bütin dünýäde ýaýramagy barada beýan edenlerine gabat gelýär” diýip, gözlegçiler bellediler.

Bu agzalan gözlegler arabikanyň howanyň üýtgemegine has çydamly täze görnüşleriniň seçgisi üçin möhüm ähmiýete eýedir.


düýn 17:31
2.7k+

Türkmenistanda ýaşlarynyň arasynda ylmy işler boýunça bäsleşigiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasy geçirildi

12-nji iýunda Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetinde Ylymlar güni mynasybetli ýurdumyzyň ýaşlarynyň arasynda ylmy işler boýunça yglan edilen bäsleşigiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasy geçirildi...

12.06.2025 12:07
5.4k+

Serdar Berdimuhamedow ýaşlaryň arasynda ylmy işler boýunça geçirilen bäsleşigiň ýeňijilerini gutlady

Pre­zi­den­t Ser­dar Berdimuhamedow Türk­me­nis­ta­nyň ýaş­la­ry­ny yl­my iş­ler bo­ýun­ça ge­çi­ri­len bäs­le­şik­de ga­za­nan uly üs­tün­lik­le­ri­ bi­len gut­la­dy. Döwlet Baştutanynyň belleýşi ýaly, bi­lim...

11.06.2025 14:44
11k+

Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetinde innowasiýalara bagyşlanan halkara maslahat geçirildi

11-nji iýunda Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetinde «Innowasiýalar, parahatçylyk, durnukly ösüş» atly halkara ylmy-amaly maslahat geçirildi. Halkara ylmy-amaly maslahata dünýäniň...

11.06.2025 13:14
3.2k+

Alymlar syrly we seýrek Uinston Red göwheriniň syryny açdylar

Alymlar dünýäde iň seýrek we syrly göwherleriň biri, agramy 2,33 karat bolan Uinston Red göwheriniň ilkinji barlagyny geçirdiler. Bu iş Gems & Gemology žurnalynda çap edildi diýip, IFLScience habar berýär. Uinston Red göwheri özboluşly gyzyl reňki bilen tapawutlanýar...