Iň gadymy parazit: 99 million ýyllyk ýantarda lenta gurçugy tapyldy

  • 05.04.2024 12:56
  • 9.6k+

Naked Science neşiriniň habaryna görä, paleontologlar Mýanmada tapylan 99 million ýyllyk ýantar daşyndan gurçugyň galyndylarynyň bardygyny ýüze çykardylar.

Geologiýa žurnalynda beýan edilen bu tapyndy lenta gurçugy diýlip atlandyrylýan sestodlaryň irki ewolýusiýasyna düşünmek üçin has gymmatlydyr. Olaryň iň azyndan iki hojaýyny öz içine alýan çylşyrymly durmuş aýlawy bar. Bu parazitleriň tapylan galyndylary dokumalarynyň ýumşakdygy we ýaşaýan ýerleriniň gizlinligi sebäpli gaty seýrek duş gelinýär. Lenta gurçugynyň iň gadymy tapyndy galyndylary permiýa döwrüniň akulasynyň koprolitinde tapylan ýumurtgadyr.
Uzynlygy 9,81 mm we ini 0,16 mm bolan parazitiň murty Mýanmanyň demirgazygyndaky kaçin ýa-da birma ýantarynda tapyldy. Saklanyp galan bölekler onuň Trypanorhyncha-yň (dörttumşuklylaryň) wekilidigine şaýatlyk edýär, olaryň deňiz oňurgasyzlarynyň we balyklaryň bedeninde parazit bolup ýaşaýandygyny, ýetişen döwründe bolsa akulalaryň we skatlaryň aşgazanlarynda we içegelerinde ýaşaýandygyny görkezýär.
Alymlar hojaýynyň, ýagny, megerem plastina žabraly balygyň, güýçli tolkunlar bilen ýa-da tupan wagtynda kenara zyňlyp, lenta gurçugynyň şepbigiň içine düşendigine ynanýarlar. Soňra balygy ýerdäki ýyrtyjynyň, meselem, dinozawryň tutan bolmagy mümkin. Ol awuny dişläp otyrka, parazitiň murty döwlüp gaçyp, şepbige ýapyşan we 99 million ýyl şol ýerde saklanan bolsa gerek.
Lenta gurçugynyň murtundan başga-da, ýantarda paporotnikleriň trihomlary, mör-möjegiň nimfasy we çäge däneleri hem tapyldy. Munuň özi şepbigiň gatamasynyň kenarda bolup geçendigini aňladýar.
Birma ýantarynda ýüze çykarylan galyndy görnüşleriniň sany 1000-den geçdi. Şepbige ýelmeşen ilkinji mör-möjekler barada XX asyryň başynda beýan edilipdi. Birnäçe ýyl mundan ozal Mýanmaryň demirgazygyndan tapylan ýantar nusgasynda çagalaryny goraýan, bedeni bilen ýumurtgalaryny örten urkaçy möýüň galyndylary tapylypdy.


düýn 17:12
4.4k+

Aşgazany ösümlikden doly, taryhda ilkinji ot iýýän pterozawr tapyldy

Paleontologlar taryhda ilkinji gezek aşgazanynda ösümlik iýmitiniň galyndylary bolan pterozawryň galyndylaryny tapdylar. Bu açyş agzalan uçýan süýrenijileriň käbir görnüşleriniň ot iýiji bolandygynyň ilkinji göni subutnamasydyr...

düýn 10:44
1.6k+

Paleontologlar gadymy süýdemdirijiniň täze görnüşini açdy. Ol 143 mln ýyl ozal ýaşapdyr

Paleontologlar dügür dişlileriň toparyndan mezozoý süýdemdirijisiniň täze nesline we görnüşine häsiýetnama berdi. Onuň dişleriniň daşa öwrülen galyndylary Beýik Britaniýada tapyldy. Takmynan, 143 mln ýyl ozal ýaşan bu jandar Novaculadon mirabilis adyny aldy diýlip, Proceedings of the Geologists’ Association žurnalynda habar berilýär...

13.07.2025 19:23
2.1k+

Alymlar ýaralary bitirmek üçin guşuň düwünçek dokumalaryny ulanmagy teklip edýärler

Demirgazyk-Kawkaz federal uniwersitetiniň alymlary ýara bitiriji dermanlary döretmek üçin guşuň düwünçek dokumalaryndan edilen peptidleri ulanmagy teklip etdiler. Işläp taýýarlama melhemleriň, gelleriň we suwuk plastyrlaryň bir toparynyň çykarylmagy bilen tamamlanar...

13.07.2025 18:57
3.3k+

Mum güýeleriniň gurçuklarynyň plastigi iýip, ýag görnüşinde öz organizminde toplaýandyklary ýüze çykaryldy

Alymlar uly mum güýeleriniň (Galleria mellonella) gurçuklarynyň polietileni metabolik taýdan işläp (siňdirip), ony birnäçe günüň dowamynda öz bedeninde lipid (ýag) görnüşinde toplap bilýändiklerini ýüze çykardylar...