Astronomlar asman jisimini «Barbigeýmer» hormatyna atlandyrdylar

  • 24.01.2024 12:16
  • 2.7k+

«Barbigeýmer» hormatyna  (Kristofer Nolanyň atom bombasyny dörediji baradaky «Oppengeýmer» atly taryhy dramasy we Greta Gerwigiň «Barbi» başdan geçirme komediýasy) iri ýyldyz «Barbenheimer Star» diýlip atlandyryldy. Bu barada «Live Science» neşiri «Sloan sanly asman gözegçiligi» taslamasyna gatnaşyjy astronomlaryň beýanyna salgylanyp habar berýär. Asman jisimi baradaky anyk maglumatlar «arXiv» serwerinde çap edildi.

«Barbenheimer Star» Irki älem döwründe – 13 milliard ýyl ozal hem bardy, ol Uly partlamadan 700 million ýyl soň peýda boldy. Meşhur filmleriň adyny göterýän ýyldyzyň agramy Günüňkiden 50−80 esse uly bolupdyr. Ol supernowa partlamasy esasynda söndi we ömrüniň dowamynda döreden elementlerini ýaýratdy. Bu elementler gaz bulutlaryny emele getirdi we olardan täze ýyldyzlar döredi. Olaryň arasynda pes massaly gyzyl äpet J0931+0038 hem bar. Ol öwrenilende «Barbenheimer Star» ýyldyzyna degişli subutnamalar tapyldy.
J0931+0038 ýyldyzynyň düzümi alymlary haýran galdyrdy – olar beýle zady ozal görmändiler. Bu ýyldyzda agyr elementler ýeňil elementlerden has köp. Adatça, bu tersine bolýar. Bu gatnaşyk, «Barbenheimer Star-yň» öz düzümi bilen baglanyşykly bolup biler.
Gadymy ýyldyzyň başga bir syry onuň ölümi bilen baglanyşykly. Alymlar beýle uly ýyldyz ölenden soň näme üçin bir supernowanyň emele gelendigine düşünmeýärler. Olaryň pikiriçe, «Barbenheimer Star» bu tapgyrdan geçip, derrew gara girdaba öwrülmelidi.


şu gün 07:29
1.7k+

Hytaýly alymlar ilkinji gezek Arktikanyň buzunyň aşagyna adam tarapyndan dolandyrylýan çümmek işini geçirdiler

Hytaýly ummany öwrenijiler Arktikanyň buzunyň aşagynda ilkinji adam tarapyndan dolandyrylýan çuňluga çümmek işini geçirdiler. Geçen hepde tamamlanan ekspedisiýa polýar ekoulgamynyň ýagdaýy barada täze maglumatlary berdi diýip, Interesting Engineering ýazýar...

düýn 17:45
2.7k+

Fizika boýunça Nobel baýragy kwant tehnologiýalary ulgamynda açyş üçin berildi

Nobel komiteti 2025-nji ýylyň fizika boýunça baýragynyň eýelerini yglan etdi – olar üç amerikaly alym Jon Klark, Mişel Dewore we Jon Martinis boldy. Olara baýrak “makro derejesinde kwant tunneliniň açyşy we elektrik zynjyrynda energiýanyň kwantlaşmagyny görkezendigi üçin” berildi...

düýn 13:08
4k+

Astronomlar sekuntda 6 milliard tonna tizlikde ulalýan ýalňyz planetany tapdylar

Astronomlar «sergezdan-planetanyň» – ýyldyzyň daşyndan aýlanman, kosmosda erkin gezip ýören obýektiň massasynyň rekord derejede ösýändigini hasaba aldylar. Ýewropanyň Günorta obserwatoriýasynyň «Örän uly teleskopynyň» (VLT) kömegi bilen geçirilen gözegçilikler, bu planetanyň sekuntda 6 milliard tonna tizlikde gaz we tozan sorup alýandygyny görkezdi...

düýn 13:02
3.5k+

Alymlar ebedi doňaklykdaky ýaşy, takmynan, 40 müň ýyl bolan mikrob­lary oýartdylar

Kolorado uniwersitetiniň (Boulder şäheri, ABŞ) alymlary on müňlerçe ýyl mundan ozal ebedi doňaklykda doňup galan gadymy mikroblary janlandyrdylar. Käbir nusgalardaky mikroorganizmler, takmynan, 40 müň ýyl bäri «uklapdyr»...