Astronomlar asman jisimini «Barbigeýmer» hormatyna atlandyrdylar

  • 24.01.2024 12:16
  • 2.7k+

«Barbigeýmer» hormatyna  (Kristofer Nolanyň atom bombasyny dörediji baradaky «Oppengeýmer» atly taryhy dramasy we Greta Gerwigiň «Barbi» başdan geçirme komediýasy) iri ýyldyz «Barbenheimer Star» diýlip atlandyryldy. Bu barada «Live Science» neşiri «Sloan sanly asman gözegçiligi» taslamasyna gatnaşyjy astronomlaryň beýanyna salgylanyp habar berýär. Asman jisimi baradaky anyk maglumatlar «arXiv» serwerinde çap edildi.

«Barbenheimer Star» Irki älem döwründe – 13 milliard ýyl ozal hem bardy, ol Uly partlamadan 700 million ýyl soň peýda boldy. Meşhur filmleriň adyny göterýän ýyldyzyň agramy Günüňkiden 50−80 esse uly bolupdyr. Ol supernowa partlamasy esasynda söndi we ömrüniň dowamynda döreden elementlerini ýaýratdy. Bu elementler gaz bulutlaryny emele getirdi we olardan täze ýyldyzlar döredi. Olaryň arasynda pes massaly gyzyl äpet J0931+0038 hem bar. Ol öwrenilende «Barbenheimer Star» ýyldyzyna degişli subutnamalar tapyldy.
J0931+0038 ýyldyzynyň düzümi alymlary haýran galdyrdy – olar beýle zady ozal görmändiler. Bu ýyldyzda agyr elementler ýeňil elementlerden has köp. Adatça, bu tersine bolýar. Bu gatnaşyk, «Barbenheimer Star-yň» öz düzümi bilen baglanyşykly bolup biler.
Gadymy ýyldyzyň başga bir syry onuň ölümi bilen baglanyşykly. Alymlar beýle uly ýyldyz ölenden soň näme üçin bir supernowanyň emele gelendigine düşünmeýärler. Olaryň pikiriçe, «Barbenheimer Star» bu tapgyrdan geçip, derrew gara girdaba öwrülmelidi.


29.10.2025 11:02
3.9k+

Alymlar birnäçe ösümlikleriň rak keseline garşy täsiriniň bardygyny tassykladylar

Yrakly, hindistanly we russiýaly alymlar Hytaýyň halk lukmançylygynda ulanylýan birnäçe ösümlikden alnan maddalary barladylar we olaryň iň azyndan sekizsinde rak keseline garşy täsirleriň bardygyny subut etdiler...

29.10.2025 10:52
1.5k+

Mýanmada molýuskalaryň iki täze görnüşi tapyldy

Halkara alymlar topary Mýanmada süýji suwda ýaşaýan korbikul (Corbicula) tohumyna degişli molýuskalaryň iki täze görnüşini we sferokorbikul (Sphaerocorbicula) atly täze kiçi tohumy ýüze çykardylar. Şeýlelikde, tohumyň doly klassifikasiýasy täzeden anyklandy...

27.10.2025 16:42
6.1k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

27.10.2025 00:07
4.1k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...