Dünýäde mör-möjekleriň sany çalt azalýar

  • 22.12.2023 13:06
  • 7.8k+

Dünýäde mör-möjekleriň sanynyň azalmagy, esasan, giňden ýaýran görnüşleriň ýitgisi sebäpli bolup geçýär. “Nature” žurnalynda ýerleşdirilen gözlegiň awtorlarynyň anyklamagyna görä, seýrek duş gelýän mör-möjekleriň sanynyň artmagy hem bu ýitginiň öwezini dolmaýar.

Alymlar dünýäniň köp ýerlerinde mör-möjekleriň umumy sanynyň düýpgöter azalýandygyny belleýärler. Täze gözlegde biologlar tomzaklar, kebelekler we çekirtgeler ýaly ýerdäki mör-möjekleriň sanynyň üýtgeýiş tendensiýasyny öwrendiler. Olar 9-64 ýyl aralygynda mör-möjeklere gözegçilik eden 106 gözlegden alnan maglumatlary ulandylar.
Seljerme ýerdäki mör-möjekleriň sanynyň her ýyl 1,5% azalýandygyny, şol bir wagtyň özünde giňden ýaýran görnüşleriň sanynyň has çalt – 8% azalýandygyny görkezdi. Giňden ýaýran görnüşlere ol ýa-da beýleki bir ýerde has köp mukdarda duş gelýän mör-möjekler degişlidir. Gözlegiň netijeleri mör-möjekleriň biodürlüliginiň üýtgemeginiň has seýrek duş gelýän görnüşleriň ýitmegi bilen baglanyşyklydygy baradaky pikire garşy çykýar.
Şol bir wagtyň özünde, öňden agdyklyk edýän görnüşleriň ýitgisiniň seýrek duş gelýän görnüşleriň sanynyň artmagy bilen öwezi dolunmaýar. Bu bolsa şeýle netijelere getirýär: köp sanly görnüşler guşlar we beýleki haýwanlar üçin esasy iýmitdir. Alymlar tarapyndan kesgitlenen üýtgeşmeler iýmit zynjyrlarynyň we umumy ekoulgamyň üýtgedilmegine sebäp bolup biler.


düýn 17:45
2.3k+

Fizika boýunça Nobel baýragy kwant tehnologiýalary ulgamynda açyş üçin berildi

Nobel komiteti 2025-nji ýylyň fizika boýunça baýragynyň eýelerini yglan etdi – olar üç amerikaly alym Jon Klark, Mişel Dewore we Jon Martinis boldy. Olara baýrak “makro derejesinde kwant tunneliniň açyşy we elektrik zynjyrynda energiýanyň kwantlaşmagyny görkezendigi üçin” berildi...

düýn 13:08
3.7k+

Astronomlar sekuntda 6 milliard tonna tizlikde ulalýan ýalňyz planetany tapdylar

Astronomlar «sergezdan-planetanyň» – ýyldyzyň daşyndan aýlanman, kosmosda erkin gezip ýören obýektiň massasynyň rekord derejede ösýändigini hasaba aldylar. Ýewropanyň Günorta obserwatoriýasynyň «Örän uly teleskopynyň» (VLT) kömegi bilen geçirilen gözegçilikler, bu planetanyň sekuntda 6 milliard tonna tizlikde gaz we tozan sorup alýandygyny görkezdi...

düýn 13:02
3.3k+

Alymlar ebedi doňaklykdaky ýaşy, takmynan, 40 müň ýyl bolan mikrob­lary oýartdylar

Kolorado uniwersitetiniň (Boulder şäheri, ABŞ) alymlary on müňlerçe ýyl mundan ozal ebedi doňaklykda doňup galan gadymy mikroblary janlandyrdylar. Käbir nusgalardaky mikroorganizmler, takmynan, 40 müň ýyl bäri «uklapdyr»...

düýn 06:35
4.4k+

Türkmen talyplary Malaýziýada WSDG 2025 bäsleşiginde baş baýraga we taslamany ösdürmek üçin pul baýragyna mynasyp boldular

24 — 28-nji sent­ýabr ara­ly­gyn­da Ma­laý­zi­ýa­nyň Saý­ber­ja­ýa şä­he­rin­de Bü­tin­dün­ýä Dur­nuk­ly ösüş mak­sat­la­ry bäs­le­şi­gi (World Sus­tai­nab­le Develop­ment Goals Chal­len­ge — WSDG 2025) ge­çi­ril­di...