Beýik Britaniýanyň alymlary Leonardo da Winçiniň «agaçlar kanunyny» ret etdiler

  • 27.09.2023 08:25
  • 7.6k+

Leonardo da Winçi tarapyndan işlenip düzülen «agaçlar kanunynda» islendik beýiklikdäki agajyň ähli şahalarynyň galyňlygynyň jeminiň onuň sütüniniň galyňlygyna deňdigini bellenilýär. Bu düzgün ylymda agaçlaryň 3D nusgasyny döretmek we olaryň ýaşaýşyny öwrenmek üçin giňden ulanylýar. Emma Beýik Britaniýanyň Bangor uniwersitetiniň we Şwesiýanyň Oba hojalyk ylymlary uniwersitetiniň (SLU) alymlary bu kanunyň agaçlaryň içki gurluşyny düzgünleşdirýän kanunlara ters gelýändigini anykladylar. Bu barada uniwersitetiň web sahypasynda habar berildi.

Da Winçiniň «agaçlar kanuny» agajyň içinde suw daşaýan damar kanallary üçin-de ulanylyp bilner diýlip hasaplanýardy. Aýry-aýry kanallaryň ululyklary şahalar näçe inçe bolsa, şonça hem kiçelýär. Bu kanun metabolik masştablaşdyrma teoriýasynyň bir bölegi hökmünde kabul edildi.
Alymlar agaçlaryň içki damar gurluşlaryna ulanylanda bu modeliň dogry däldigini görkezdiler we gözlegleriniň netijelerini «PNAS» žurnalynda çap etdiler.
Suwuň we ýokumly maddalaryň agajyň kökünden ýapraklaryň ujuna çenli netijeli geçmegi üçin damar ulgamy «gidrawlik garşylygy» üpjün etmeli bolýar. Bangor we SLU uniwersitetlerinden Ruben Walbuen we Stýuart Sopp gidrawlik garşylygyň netijeli bolmagy üçin «agaçlar kanunynyň» ters gelýändigini hasapladylar. Walbueniň bellemegine görä, «agaçlar kanuny» Leonardo Da Winçiniň meýilleşdirişi ýaly, sungat işgärleri üçin ajaýyp «maslahat» bolup biler, ýöne mikro derejekäki tankytlara garşy durup bilmeýär.


düýn 11:17
2.7k+

Alymlar 200 mln ýyl ozal ýaşan pterozawryň täze görnüşini suratlandyrdylar

ABŞ-nyň Smitsonow institutynyň işgärleri Petrifaýd-Forest milli seýilgähinde (Arizona ştaty)  209 million ýyl mundan ozal ýaşap geçen pterozawrlaryň näbelli görnüşleriniň galyndylaryny tapdylar. Edaranyň metbugat gullugynyň habaryna görä, tapyndy giçki trias döwrüne degişlidir...

10.07.2025 11:41
2.5k+

Alymlar Ýerde Merkuriniň ilkinji bölekleriniň tapylandygyny habar berdiler

Afrikada tapylan iki meteorit Merkuriý planetasynyň ylma mälim bolan ilkinji bölekleri bolup çykdy. Bu barada Icarus ylmy žurnaly habar berýär. Eger ylmy çaklama tassyklansa, bu Ýerde Güne iň golaý planetanyň meteoritleriniň tapylmagyna degişli ilkinji ýagdaý bolar...

07.07.2025 10:53
3.5k+

Astronomlar ilkinji gezek goşa supernowa partlamasynyň «barmak yzyny» surata aldylar

Çilidäki Ýewropanyň günorta obserwatoriýasynyň (ESO) Örän uly teleskobyndan (VLT) peýdalanan astronomlar «Ia» görnüşli ýaş supernowa galyndysy bolan SNR 0509-67.5-iň suratyny aldylar. Onuň ýaşynyň 300-350 ýyl aralygyndadygy çaklanýar...

06.07.2025 15:46
10k+

ABŞ-da mallary goramak üçin milliardlarça tohumsyz siňekler köpeldiler

ABŞ-nyň hökümeti Tehasda we Meksikada et senagatyny Amerikanyň tropik et siňeginiň (Cochliomyia hominivorax) zabun liçinkalaryndan halas etmek üçin uly taslamany durmuşa geçirip başlady. Bu siňekler mallaryň ýarasynda ýumurtga taşlaýarlar, bu bolsa iri şahly mallaryň kesellemegine we  ölmegine sebäp bolup bilýär...