Eýnşteýniň guşlar we fizika barada jemgyýete öň mälim bolmadyk haty neşir edildi

  • 14.05.2021 18:57
  • 12k+

Awstraliýaly barlagçylaryň topary meşhur fizik Albert Eýnşteýniň jemgyýetçilige öň belli bolmadyk hatyny neşir etdiler. Alym 1949-njy ýylda ýazan hatynda balarylary, guşlar we haýwanlaryň täze açyşlara nähili kömek edýändigi barada gürrüň edýär. Bu barada ridus.ru habar berýär.

Eýnşteýniň haty radary öwrenmek bilen meşgullanan iňlis inženeri Glin Dewisa gönükdirilýär. Hatynda fizik haýwanlaryň özüni alyp barşyny öwrense, alymyň täze açyşlaryň üstünden barjakdygyny ýazypdyr.

Saklanyp galan hat Eýnşteýniň Nobel baýragynyň laureaty, balarylarynyň we haýwanlaryň duýuş ukybyny (sensorika) öwreniji Karl fon Friş bilen duşuşandygyny hem subut edýär. Ol ylmyň taryhynda iň möhüm açyşlaryň biri hasaplanýan balarylarynyň tansynyň diliniň tapylmagynda aýgytly rol oýnady.
1949-njy ýylyň aprel aýynda fon Friş balarylarynyň ýagtylyk bölejiklerini ulanyp, ýoly nähili tapýandygy baradaky işini tanyşdyrýar. Bu wakadan bir gün soň, Eýnşteýn bilen Friş duşuşýar.

“Göçüp barýan guşlaryň we poçta kepderileriniň özüni alyp barşyny öwrenmek bir gün heniz belli bolmadyk käbir fiziki proseslere düşünmäge kömek edip biler” – diýip, Eýnşteýn ýazýar.

“Biz 70 ýyldan gowrak wagt geçensoň, Eýnşteýniň çaklamasynyň dogry bolandygyny bilýäris. Häzirki zaman maglumatlary guşlaryň planetanyň magnit meýdançasyndaky ownuk üýtgeşmelere duýgur bolan gözlerindäki ýörite fotoreseptorlaryň kömegi bilen Ýeriň magnit meýdançasyny duýup bilýändigini delillendirýär. Bu olara azaşman, müňlerçe kilometri geçmäge mümkinçilik berýän zatdyr” – diýip, makalanyň awtorlary ýazýarlar.

düýn 20:33
6.5k+

Pomidor bilen ýeralma kowumdaş bolup çykdy: olar baryp 9 mln ýyl ozal sapylypdyr

Ýeralma bilen pomidoryň genetiki gelip çykyşy umumy bolup, olary sapylmagy, takmynan, 9 million ýyl ozal bolup geçipdir. Bu barada Xinhua agentligi halkara alymlar topary tarapyndan geçirilen gözlegiň netijelerine salgylanyp habar berýär...

düýn 19:27
3.2k+

Hytaýda baryp II asyrda oýlanyp tapylan dünýäde ilkinji seýsmograf dikeldildi

Hytaýda Betbagtçylyklaryň öňüni alyş institutyndan Sýuý Goudunyň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary dünýäde ilkinji seýsmograf hasaplanýan gadymy enjamy dikeltdi. Bu barada Progress in Geophysics žurnalyna salgylanýan South China Morning Post ýazýar...

düýn 18:19
1k+

ChatGPT robot däldigini tassyklaýan testlerden geçmegi öwrendi

OpenAI tarapyndan işlenip düzülen ChatGPT Agent AI guraly botlary tanaýyş werifikasiýa ulgamyndan aýlanyp geçmegi we özüni adam ýaly görkezmegi öwrendi. Bu barada çat-botuň tölegli wersiýalarynda (Pro, Plus we Team) täze funksiýany synagdan geçiren Reddit-iň ulanyjylary habar berdiler...

düýn 18:17
4k+

ABŞ-dan başlangyç kompaniýa kosmosa äpet aýna ugradar. Ol näme üçin gerek?

Amerikanyň Reflect Orbital başlangyjy kosmosa äpet aýnany ibermegi meýilleşdirýär. Ol Gün şöhlesini tutup, ony Ýere gönükdirer diýip, Kaliforniýada ýerleşýän kompaniýa habar berýär. Taslama gijesine gury ýeriň we deňziň käbir böleklerini ýagtylandyrmaga kömek eder diýlip garaşylýar...