Ýyldyrymlaryň atmosferany arassalaýandygy anyklanyldy

  • 09.05.2021 19:48
  • 10k+

Alymlar ýyldyrymlaryň hem-de göze görünmeýän atmosfera elektrik energiýalarynyň köp mukdarda gidroksil (-OH) we gidroperoksil (-HO2) radikallaryny döretmäge ukyplydygyny, ýagny atmosferany arassalaýandygyny görkezdiler. Bu barada nauka.tass.ru habar berdi.

Owadan ýyldyrymdan başga-da, atmosferada göze ilmeýän hem-de kameralarda görünmeýän elektrik täsirleşmeleri hem bolup bilýär. Bu hadysalaryň netijesinde suw molekulalarynyň bozulyp, radikallary emele getirýändigi ýüze çykdy.
Mälim bolşy ýaly, gidroksil radikaly atmosferada möhüm wezipäni ýerine ýetirýär. Mysal üçin, ol himiki reaksiýalary döredýär we bug gaz metany ýaly molekulalary bozýar. -OH atmosferadaky köp üýtgeşmeleriň esasy hereketlendirijisi bolup durýar, emma şeýle-de bolsa, henize çenli onuň esasy çeşmeleri näbelli bolmagynda galýar.
Barlagçylar täze işlerinde 2012-nji ýylda Kolorado we Oklahomanyň üstünden uçan uçarda oturdylan enjam arkaly alnan maglumatlary seljerip, tupan we ýyldyrym sebäpli atmosferada ýüze çykan himiki üýtgeşmeleri öwrendiler. Mundan 9 ýyl ozal barlagçylar bu görkezijilere kän ähmiýet bermediler. Häzir bolsa olara tötänden gidroksil we gidroperoksil radikallarynyň signallarynyň üstünden bardylar.

02.08.2025 15:35
5.9k+

Türk Çaýönüsinde ýaşy 12 müň ýyldan gowrak bolan gadymy desgalar tapyldy

Arheologlar Türkiýäniň günorta-gündogarynda ýaşy 12 müň ýyldan gowrak bolan täze desgany tapdylar. Bu barada Arkeonews habar berdi. Gazuw-agtaryş işleri Çanakkale şäherindäki 18-nji mart uniwersitetinden dosent Sawaş Sarialtunyň ýolbaşçylygynda Çaýönü depesinde alnyp barylýar...

02.08.2025 15:13
3.3k+

NASA Trampyň prezidentlik möhletiniň gutarmanka Aýa adam gondurmagy meýilleşdirýär

NASA ýakyn ýyllarda astronawtlary Aýa ibermegi meýilleşdirýär. Bu barada edaranyň direktorynyň wezipe borçlaryny ýerine ýetiriji Şon Daffi Fox News bilen söhbetdeşlikde habar berdi. Missiýanyň birinji tapgyry geljek ýyla meýilleşdirilýär – ekipaž gonmazdan Aýyň töweregine uçuşy amala aşyrar...

02.08.2025 00:23
4.9k+

Gün ulgamynda bir ýyly 1648 Ýer ýylyna deň bolan asman jisimi tapyldy

Gün ulgamynda adaty bolmadyk asman jisimi tapyldy. 2020 VN40 diýlip atlandyrylýan bu trans-neptun obýekti 1648 Ýer ýylyna barabar wagtda Günüň töwereginden doly aýlanyp çykýar. Bu barada Garward-Smitsonow institutynyň  Astrofizika merkeziniň barlagçylary habar berdiler...

02.08.2025 00:18
2.3k+

Alymlar DNK-nyň sakawlamak bilen baglanyşykly 57 bölegini tapdylar

Halkara alymlar topary sakawlamak bilen baglanyşykly 57 genom bölegini tapdylar. Bu barada ABŞ-nyň Wanderbilt uniwersitetiniň lukmançylyk merkeziniň (VUMC) metbugat gullugy habar berdi. Barlaga birnäçe ýurtdan hünärmenler gatnaşdy...