“Science” žurnaly 2020-nji ýylyň iň möhüm açyşlaryny sanap geçdi diýip, MediaPotok habar berýär.
Hünärmenler birnäçe aýyň içinde taýýarlanylan COVID-19 koronawirusyna garşy sanjymyň oýlanyp tapylmagyny geçip barýan ýylyň esasy ylmy açyşy diýip atlandyrdylar. Möhümligi boýunça ikinji orunda belogyň üç ölçegli ýygrylma görnüşini modelirläp bilýän emeli intellekt önümi AlphaFold ýerleşdi. Üçünji baýrak alan CRISPR genom redaktory boldy, ony işläp düzüjiler Nobel baýragyna mynasyp bolupdylar. Redaktor eýýäm iki nesil gan keselini bejermegi başardy.
Bellenilenleriň hatarynda klimat boýunça-da işler bar. Awtorlar göräýmäge ýönekeý sorag bilen ýüzlendiler: adamzat ummasyz bug gazlaryny atmosfera goýbermegi dowam etdirse, Ýerde näme bolar. Häzire çenli muňa şeýle jogap berildi: eger-de zyňyndylar industrialdan öňki derejeden iki esse köpelse, planeta ahyrky netijede 1,5 – 4,5 C gyzar.
“Science” ýagdaýy aýdyňlaşdyrmaga, umyt beriji we kyýamat çaklamalary aýyrmaga mümkinçilik beren täze ylmy netijäni belläp geçdi. Indi temperatura “penjiresi” 2,6-dan 3,9 C-a çenli.
Ylmy açyşlara astrofizikleriň hem işleri goşuldy. On ýyldan gowrak wagt bäri astronomlar çalt radio serpikmeleriniň (FRB) gelip çykyşyna düşünip bilmeýärdiler. Indi bu tapmaça çözülen ýaly. Serpikme biziň Galaktikamyzda bolup geçdi we kosmiki teleskoplar rentgen hem-de gamma-diapazonlarynda signallary yzarlamagy başardylar. Olar güýçli magnit meýdany bilen “partlaýan” neýtron ýyldyzy, magnetar (SGR 1935+2154) boldy.