Amerikaly alymyň pişigi oňa eýýäm ikinji gezek näbelli bir wirusy açmaga kömek etdi

  • 17.07.2025 14:35
  • 7k+

Pepper atly pişik ikinji gezek öý hojaýynyna, Floridadan mikrobiolog Jon Ledniskä täze, ozal ylma belli bolmadyk wirus ştammyny açmaga kömek etdi diýip, Gizmodo habar berýär.

Pepper öýe jansyz gyzylguýruk syçany getirdi we Ledniski ony barlaghanada öwrenmek kararyna geldi. Analiz gemrijiniň Gainesville shrew mammalian orthoreovirus type 3 strain UF-1 diýlip atlandyrylan ozal näbelli ortoreowirus ştammy bilen keselländigini görkezdi.
Ortoreowiruslar adamlara we süýdemdirijilere ýokuşyp bilýär, ýöne olaryň adama täsiri doly öwrenilmedik. Seýrek ýagdaýlarda olar çagalarda ensefaliti, meningiti we gastroenteriti ýüze çykarýar. Bu wiruslar çalt mutasiýa geçirip we genetiki materiallary bilen alyş-çalyş edip, täze ştammlary döredip bilýär.

“Biz ortoreowiruslary çalt tanamagy we olara has köp üns bermegi öwrenmeli” – diýip, Ledniski aýtdy. Alymlar wirusyň adamlar we haýwanlar üçin bolup biljek howpuna baha bermek üçin ony jikme-jik öwrenmegi meýilleşdirýär. Pepperiň saglygyna wirus täsir etmedi – pişik sagdyn bolup, awlaryny getirmegini dowam etdirýär.

Birinji gezek, 2021-nji ýylyň maýynda Pepper alyma öýe keselli meýdan syçanyny getirip, ABŞ-da näbelli jeýlongwirus ştammyny ýüze çykarmaga kömek etdi. Bu öý haýwanynyň howply patogenleri ys alşy gowy bolsa gerek.


23.10.2025 09:57
6.7k+

Alymlar Sahara çölüniň häzirkisinden 75%-e çenli “ygally” bolmagynyň mümkindigini çaklaýarlar

XXI asyryň ikinji ýarymynda Sahara çölünde ýagşyň mukdary häzirki döwrüň görkezijileri bilen deňeşdirilende takmynan 75% ýokarlanyp biler diýip, ABŞ-nyň Illinoýs uniwersitetiniň klimatologlary çaklaýarlar. Barlaglaryň netijeleri npj Climate and Atmospheric Science žurnalynda çap edildi...

16.10.2025 09:22
5.6k+

Alymlar: Ýer klimat çökgünliginde “yzyna gaýtaryp bolmajak ilkinji sepgidi” aşdy

Täze ylmy barlaglaryň maglumatlaryna görä, planeta klimat üýtgemeleriniň “yzyna gaýtaryp bolmajak ilkinji sepgitden” geçdi. Ummanlaryň gyzmagy tas milliard adamyň durmuşyny kesgitleýän merjen rifleriň köpçülikleýin ölmegine getirdi diýlip, Science News žurnalynda neşir edilen hasabatda aýdylýar...

30.09.2025 18:01
2.6k+

Alymlar berk sosial baglanyşyklar biologiki taýdan garramagy haýalladýar diýip hasaplaýarlar

Amerikaly barlagçylar ömrüň dowamynda berk sosial baglanyşyklaryň biologiki taýdan haýal garramak bilen baglanyşyklydygyny anykladylar. Bu barada "Brain, Behavior & Immunity - Health” žurnalyndaky makala salgylanýan PsyPost ýazýar...

30.09.2025 10:22
4.2k+

Kofein çylşyrymly meseleleri çözmekde adamlaryň tutanýerliligini ýokarlandyrýar

Täze barlag kofeniň çylşyrymly ýa-da bölekleýin çözmek mümkin bolmadyk meseleleri çözmekde tutanýerliligi ýokarlandyryp biljekdigini görkezdi. Munuň täsiri dartgynly ýagdaýdaky adamlarda has hem göze ilýärdi. Synaglara ABŞ-nyň Massaçusets ştatynyň Amhýorst kollejiniň 329 talyby gatnaşdy...