SpaceX adaty ýükler bilen birlikde, kosmosa adamlaryň we haýwanlaryň galyndylaryny hem çykardy

  • 25.06.2025 11:59
  • 7.2k+

23-nji iýunda Kaliforniýanyň (ABŞ) Wandenberg kosmodromyndan SpaceX kompaniýasynyň Falcon 9 raketasy uçuryldy. Bu sapar raketa dürli sargytçylaryň 70 sany adaty ýükünden başga-da, adaty bolmadyk ýüki – adamlar bilen öý haýwanlarynyň külünden we DNK-syndan ybarat 150 kapsulany hem orbita çykardy.

Bu çäre Perseverance Flight (“Ygrarlylyk uçuşy”) atly taslamanyň çäginde geçirildi. Ony 1994-nji ýyldan bäri kosmosda hatyralama hyzmatlaryny ýerine ýetirýän Celestis kompaniýasy hem-de Ýewropanyň The Exploration Company bilelikde amala aşyrdy.
Kapsulalar Mission Possible atly ýörite bölüme ýerleşdirildi. Bu enjam Ýeriň daşyndan birnäçe gezek aýlanyp, soňra kapsulalar ýa Ýeriň atmosferasynda ýanyp ýok bolar ýa-da Ýuwaş ummanyna gaçar. Eger gaçsa, olar suwdan çykarylyp, ýakynlaryna yzyna berler.
Bu uçuşa gatnaşanlaryň arasynda adamlar, öý haýwanlary we DNK-sy kosmosa çykarylan iň ýaş ýewropaly bolan 3 ýaşyndaky Matteo Bart hem bar.
Bu waka ilkinji gezek bolup geçýän zat däl – orbitany “kosmos guburlugyna” öwürmäge synanyşyklar mundan ozal hem bolupdy. Celestis mundan öň “Ýyldyzly ýol” (“Star Trek”) teleserialynyň döredijisi Jin Roddenberri bilen aktýor Jeýms Duhanyň simwoliki galyndylaryny hem kosmosa çykarypdy.
Hatyralama kosmos hyzmatlary häzirki wagtda biznese öwrüldi. Celestis bilen birlikde bu ugurda Elysium Space atly kompaniýa hem iş alyp barýar. Olaryň hyzmatlary müşderiniň külüni orbita, Aýa ýa-da Gün ulgamynyň çäginden daşara çykarmagy öz içine alýar. 2024-nji ýylyň ýanwarynda häzirlikçe ýeke-täk gezek Aýa çykaryş missiýasy amala aşyryldy.
Bahalar şeýle:

  • Ýere dolanýan uçuş – $3495
  • Orbita çykarmak – $4995
  • Aýa ýa-da Gün ulgamyndan daşara – $12995-den başlaýar.

Deňeşdirmek üçin, ABŞ-da adaty ýere jaýlamak we kremasiýa hyzmatlarynyň bahasy $7000–12000 aralygynda bolýar.
Falcon 9 raketasynyň ýükleriniň arasynda başga-da birnäçe enjam boldy:

  • Capella Space tarapyndan taýýarlanan Capella-17 radarlary bilen enjamlaşdyrylan ýer synlaýjy hemra;
  • Starfish Space tarapyndan taýýarlanan Otter Pup 2; bu enjam 2025-nji ýylyň ahyrynda hususy hemralaryň orbitada ilkinji gezek birleşmek synagyna gatnaşar;
  • Ilkinji gezek orbitada ýerleşdirilen fotonly kwant kompýuter — onuň ululygy aýakgap gutusy bilen deň, bu enjamyň ýolbaşçylygyny Wenanyň uniwersitetinden Filip Walter alyp bardy;
  • Varda Space kompaniýasynyň kosmosda derman öndürýän we Ýere gaýtaryp getirmegi maksat edinýän dördünji kapsulasy hem bu uçuşda bardy.

05.07.2025 18:48
4.6k+

Gün ulgamynda täze ýyldyzara obýekt peýda boldy – bu gözegçiligiň taryhynda üçünji

Astronomlar Gün ulgamyndan uçup geçýän “ýyldyzara obýekt” bolup çykan täze kometanyň üstüni açdy. Bu gözegçiligiň taryhynda şular ýaly üçünji asman jisimi boldy diýip, Ars Technica ýazýar. 3I/ATLAS (A11pl3Z) adyny alan kometa, takmynan, dört aýdan Güne golaý geler, şondan soň Gün ulgamyny hemişelik terk eder...

05.07.2025 18:35
4.8k+

Iň uly Mars meteoriti 4 mln dollara satylar

Mälim bolan Mars meteoritlerinden iň ulusy – NWA 16788 2025-nji ýylyň 16-njy iýulynda Sotheby’s auksionyna çykarylar. Onuň çen-takmyn bahasy 4 mln dollara barabar diýip, CNN habar berýär. Auksion öýüniň maglumatlaryna görä, meteoritiň agramy 25,4 kg bolup, bu ony Ýerde tapylan, takmynan, 400 Mars böleginiň arasynda iň ulusy edýär...

18.06.2025 10:09
11k+

Hemra suratlary dünýäde kub görnüşli iň uly binanyň – “Mukaabyň” gurluşygyny görkezdi

Täze hemra suratlary Saud Arabystanynda uly kub şekilli bina bolan “Mukaabyň” (The Mukaab) gurluşygynyň işjeň alnyp barylýandygyny tassyklady. Gurluşyk meýdançasynyň suraty düýp çukurynyň doly taýýardygyny we häzir söýegleriň buraw işleriniň dowam edýändigini görkezýär...

02.06.2025 11:48
5.1k+

Ýertudana Aýy, Super Aý, ýyldyz ýagmyry...: Iýun-awgust aýlarynda boljak astronomiki hadysalaryň senenamasy

2025-nji ýylyň tomus pasly astronomiýa muşdaklaryny ajaýyp hadysalary bilen begendirer. Biziň ýarym şarymyzyň köp sebitiniň ýaşaýjylary teleskopsyz hem “ýertudana”, “sugun” we bekre Aýyny, şeýle hem planetalaryň ýörişini, kümüş bulutlary we meteor ýagmyrlaryny synlap bilerler...