Ýerde ilkinji bägülleriň hakyky reňki anyklanyldy: olar sary eken

  • 23.04.2025 00:35
  • 3.1k+

Pekiniň tokaý hojalygy uniwersitetiniň alymlary häzirkizaman bägülleriniň ýedi bölek ýaprakly sary bir bitewi gülýaprakly gülden gelip çykandygyny anyklady. Ylmy gözlegiň netijeleri Nature Plants žurnalynda neşir edildi.

Topar döwrebap genetiki usullaryň kömegi bilen 80 dürli görnüşe degişli 205 bägül nusgasyny öwrendi. Olar dürli ösümlikleriň nähili baglanyşýandygyna düşünmäge kömek edýän 707 genetiki markeri ulandy. Netijede, olar bägülleriň umumy “urug başysynyň” sary bolandygy baradaky netijä geldi.
Bu açyş bägülleriň Merkezi Aziýadan gelip çykandygy baradaky nazaryýeti ret edýär. Ylmy gözlegçiler Hytaýda bägül görnüşleriniň has köpdürli bolan iki sebitini tapdy: gurak demirgazyk-günbatar we çygly günorta-günbatar.
Bägülleriň häzirkizaman şekilleriniň we reňkleriniň köpdürlüligi bolsa XVIII asyrda hytaý we ýewropa görnüşlerini gibridleşdirmek bilen başlanan çaknyşdyrmanyň netijesinde peýda bolupdyr.
Şeýle-de, alymlar ýabany bägüllerde kesellere we gurakçylyga çydamlylyk ýaly gymmatly genetiki aýratynlyklary ýüze çykardy. Bu tapyndylar diňe bir owadan däl, eýsem klimat üýtgemelerine çydamly täze bägül görnüşlerini döretmäge kömek eder. 


23.12.2025 18:00
4.6k+

Gadymy ösümlikler güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, mör-möjekleri özüne çekmek üçin gozalaryny gyzdyrypdyrlar

Biologlaryň halkara topary ösümlikleriň, güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, ýylylyk ýaýratma — "görünmeýän ýagtylyk" — arkaly mör-möjekleri özüne çekendigini anyklady. Bu açyş mezozoý eýýamynda agdyklyk eden, infragyzyl yşaratlara esaslanýan aragatnaşyk kanalynyň bolandygyny subut edýär...

21.12.2025 13:20
3.4k+

Fizikler eliňde ody saklamaga mümkinçilik berýän dury materialy oýlap tapdylar

Boulderdäki Kolorado uniwersitetiniň fizikleri binalary ýylatmagyň usullaryna düýpli täsir edip biljek MOCHI diýlip atlandyrylýan dury ýylylyk izolýasiýa materialyny döretdiler. Bu özboluşly oýlap tapyş barada Science žurnalynda habar berildi...

17.12.2025 11:16
2.5k+

Astronomlar ilkinji gezek Günüň daşky serhediniň kartasyny çyzdylar

Astronomlar ilkinji gezek Günüň atmosferasynyň daşky serhediniň — Alwen üsti (Alfvén surface) hökmünde tanalýan zolagyň yzygiderli iki ölçegli kartasyny düzdüler. Bu serhet Gün şemalynyň magnit tolkunlarynyň tizliklerinden geçip, yzyna dolanmaz ýaly Günüň täsirinden çykýan we planetalarara giňişlige ýaýraýan sebitidir...

17.12.2025 11:12
4.2k+

Türkmen alymlary çölleşmä garşy göreşmek üçin bionanokompozit material döretdiler

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Halkara ylmy-tehnologik parkynyň hünärmenleri gumuň göçmegi we çölleşmek meseleleri boýunça ylmy-barlag işlerini geçirdiler. Bu ylmy-barlag işleriniň çäklerinde sianobakteriýalaryň biomassasy esasynda dökülýän çägeleri berkitmek we olaryň göçmeginiň öňüni almak üçin bionanokompozit material (BNKM) döredildi...