Astronomlar goşa ulgamyň içinde «perpendikulýar» orbitaly ekzoplaneta tapdylar

  • 18.04.2025 15:07
  • 1.9k+

Ýewropaly astronomlar «Ýyldyz söweşleri» filmindäki Tatuin planetasyny ýada salýan täsin ýyldyz ulgamyny ýüze çykardylar. 2M1510 belgili täsin ulgam Ýerden 120 ýagtylyk ýyly uzaklykda, Mizan (Terezi) ýyldyz toplumynda ýerleşýär. Bu barada «The Economic Times» neşiri habar berýär.

Bu ulgamda iki sany goňur girdenek (ýyldyz) bar. Olar planetalardan has agyr, emma doly göwrümli ýyldyz bolmak üçin ýeterlik massalary ýok. Olaryň her biriniň massasy Günüňkiden, takmynan, 30 esse az.
Ulgamyň haýran galdyryjy tarapy, bu ýerde bir ekzoplaneta bar we onuň orbitasy goňur girdenekleriň aýlanyş tekizligine göni (90 gradus burç bilen) perpendikulýar ýagdaýda ýerleşýär. Bu orbitasy «perpendikulýar» bolan we iki ýyldyzly ulgamda ýerleşýän bize mälim ilkinji ekzoplanetadyr.
Bu açyş tötänden boldy, aslynda, alymlar goňur girdenekleriň tutulmasyna syn edýärdi.
Alymlar Çilide ýerleşýän VLT teleskopynyň UVES guralyny ulanyp, bu ulgamda iki däl, eýsem dört sany jisimiň bardygyny ýüze çykardylar. Täsin ulgamda iki sany goňur girdenekden başga-da, uzakda ýerleşýän ýene bir başarnyksyz ýyldyz (goňur girdenek) we bir uly ekzoplaneta hem bar eken. Bu ekzoplanetanyň massasy Ýeriňkiden 10-100 esse agyr we ol goňur girdenekleriň daşyndan, birnäçe astronomiki birlik uzaklykda ýerleşýän uzyn orbitada aýlanýar.


şu gün 19:07
74

Honda ilkinji gezek Falcon 9-a meňzeş köp gezeklik raketany synagdan geçirdi

Ýaponiýanyň Honda kompaniýasy köp gezeklik raketa göterijisiniň synagyny üstünlikli geçirdi. Synag uçuşy Hokkaýdo prefekturasyndaky Taýki aerokosmos gözlegleri merkeziniň çäginde boldy. Synag wagty raketa 271 metr beýiklige çykdy, soňra bellenilen nokatdan bary-ýogy 37 sm uzaklykda gondy...

şu gün 18:35
675

Eşegiň derisinde sakyrtga garşy täsirli serişde tapyldy

Amherstdäki Massaçusets uniwersitetiniň amerikan alymlary eşekleriň derisiniň ýag mäzleri tarapyndan bölünip çykarylýan (E)-2 oktenal birleşmesiniň sakyrtgalary netijeli kowýandygyny anykladylar. Laboratoriýa synaglarynyň netijesi bu maddanyň täsiriniň pes däldigini, käbir ýagdaýlarda meşhur himiki täsir ediji dietiltoluamiddenem (DEET) has ýokarydygyny görkezdi...

şu gün 18:35
257

Ýagtylyk beýnini bejerip, newrodegeneratiw keselleriň ösüşini haýalladyp bilýär

Çernyşewskiý adyndaky Saratow milli barlag döwlet uniwersitetiniň (SDU) alymlary beýniniň bardasynda ýerleşýän meningeal limfa damarlarynyň (MLV) ýagtylyk bilen bejerilip bilinjekdigini subut etdiler. Fotostimulýasiýa toksinleriň çykarylyşyny gowulandyrýar we keselleriň ösüşini haýalladýar diýip, uniwersitetiň metbugat gullugyna salgylanýan TASS ýazýar...

şu gün 18:29
323

Gadymy Rimde saýrak guşlar üýtgeşik nygmat däl-de, adaty köçe nahary bolup çykdy

Ispan arheologlary Maýorka adasynda geçirilen gazuw-agtaryş işleri mahalynda gadymy Rimiň garbanyşhanasyny tapdylar. Alymlar galyndy naharlar dökülen  çukuryň içindäkileri öwrenip, şäheriň ýönekeý ilatynyň näme iýendigini anykladylar...