2-nji görnüşli süýjüli diabet beýnä Altsgeýmer keseli ýaly täsir edýär - täze barlag

  • 02.04.2025 11:17
  • 3.4k+

Täze geçirilen ylmy barlagyň netijesine görä, 2-nji görnüşli süýjüli diabet (süýji kesel) beýnide Altsgeýmer keseliniň irki tapgyrlaryna meňzeş üýtgeşmeleri döredip bilýär. Alymlar gandaky ýokary şeker derejesiniň beýnidäki «anterior cingulate cortex» diýilýän bölüme zyýan ýetirýändigini anykladylar. Bu bolsa akyl ýetiriş (kognitiw) bilen bagly kynçylyklaryň ýüze çykmagyna sebäp bolýar diýip, «ScienceDaily» ýazýar.

Alymlar öňden hem 2-nji görnüşli süýjüli diabet bilen nerw ulgamynyň bozulmalarynyň arasynda baglanyşygyň bardygyny aýdýardylar. Statistikalara görä, süýji keselli adamlarda Altsgeýmer keseliniň döremek ähtimallygy sagdyn adamlara garanyňda 65% ýokarydy, emma bularyň arasyndaky arabaglanyşygyň anyk sebäpleri doly öwrenilmändi.
Las-Wegasdaky Newada uniwersitetiniň alymlary beýniniň «anterior cingulate cortex» diýilýän bölümine ünsi jemlediler. Bu bölüm adamlara karar kabul etmäge, öwrenmäge we duýgulary dolandyrmaga kömek edýär. Alymlar ilkinji gezek süýjüli diabeti bolan haýwanlarda bu bölümiň nädip işleýändigini seljermäge karar berdiler.
Geçirilen tejribeler süýjüli diabetiň beýniniň «anterior cingulate cortex» diýilýän bölümi bilen gippokampusyň (ýada we ugur tapmaga jogapkär bölüm) arasyndaky baglanyşygy bozýandygyny görkezdi. Barlagyň dowamynda geçirilen tejribeleriň birinde, süýjüli diabeti bolan haýwanlar baýrak hökmünde berilýän tagamly iýmitlerden öňküsi ýaly lezzet alyp bilmediler. Munuň özi Altsgeýmer keseliniň irki tapgyrlarynda ýüze çykýan akyl ýetiriş kynçylyklaryna meňzeýär. Agzalan tejribäniň dowamynda, sagdyn haýwanlar berlen baýraklardan lezzet alyp iýse, diabetli haýwanlar dessine täze bölekleri gözlemäge başladylar.
Barlagyň ýolbaşçysy Jeýms Haýmanyň sözlerine görä, bu açyş neýrodegeneratiw keselleri has ir anyklamaga we bejermek üçin täze usullary öwrenmäge kömek edip biler. Alymlar süýjüli diabetiň beýnä ýetirýän täsirleri boýunça gözleglerini dowam etdirerler. Geljekde olar diabetiň depressiýa ýetirýän täsirini hem öwrenmegi meýilleşdirýärler. Sebäbi beýniniň «anterior cingulate cortex» diýilýän bölümi duýgularyň emele gelmeginde uly rol oýnaýar. Onuň gowşamagy bolsa, depressiýa we 2-nji görnüşli süýjüli diabet bilen baglanyşykly bolan lezzet almak ukybynyň ýitirilmegine (angedoniýa) sebäp bolup bilýär.


09.06.2025 13:55
2.5k+

The Guardian: Melburndaky barlag ylmy AIW-e garşy bejergini tapmaga ýene bir ädim ýakynlaşdyrdy

Awstraliýanyň Melburn şäherindäki Piter Doerti adyndaky Ýokanç we immunitet institutynyň alymlary ak gan öýjükleriniň (leýkositleriň) içinde adamyň immunýetmezçilik wirusyny (AIW) ýüze çykarmaga mümkinçilik berýän usuly işläp düzdüler...

04.06.2025 15:47
3.9k+

Beýniniň rak keseli üçin täze immunoterapiýa hassalaryň ömrüni bir ýyldan gowrak uzaltdy

"Gaýtadan düzülen" T öýjüklerine esaslanýan goşa immunoterapiýa beýniniň rak keseli bolan glioblastoma keselli näsaglaryň ömrüni 12 aýdan gowrak uzaltdy. Bu barada Pensilwaniýa döwlet uniwersitetiniň (PSU) lukmançylyk mekdebiniň metbugat gullugyna salgylanýan TASS habar berdi...

01.06.2025 19:16
5.2k+

Synaglar kofeniň gujur berijiliginiň diňe kofein bilen bagly däldigini subut etdi

Psihologlar kofeniň, hakykatdanam, düzüminde kofein bolany üçin gujur beriji häsiýete eýemi ýa dälmi anyklamak üçin synag geçirdiler. Netijeler kofeni içýän adamyň özüni duýşuna bu içginiň diňe bir düzümi täsir etmän, eýsem, ony duýşuň we lezzet bilen içmek däbiniň hem täsir edýändigini görkezdi diýip, Heliyon žurnalynda çap bolan barlagda aýdylýar...

30.05.2025 16:54
5.3k+

Russiýada glaukoma operasiýalary üçin dünýäde ilkinji mikrostent döredildi

Russiýada glaukomany hirurgiki bejermek üçin dünýäde ilkinji mikrostent döredildi. Bu barada Russiýanyň Ylymlar akademiýasynyň (RYA) prezidenti Gennadiý Krasnikow 28-30-njy maý aralygynda Moskwada geçirilýän RYA-nyň umumy ýygnagynda mälim etdi...