2-nji görnüşli süýjüli diabet beýnä Altsgeýmer keseli ýaly täsir edýär - täze barlag

  • 02.04.2025 11:17
  • 3.5k+

Täze geçirilen ylmy barlagyň netijesine görä, 2-nji görnüşli süýjüli diabet (süýji kesel) beýnide Altsgeýmer keseliniň irki tapgyrlaryna meňzeş üýtgeşmeleri döredip bilýär. Alymlar gandaky ýokary şeker derejesiniň beýnidäki «anterior cingulate cortex» diýilýän bölüme zyýan ýetirýändigini anykladylar. Bu bolsa akyl ýetiriş (kognitiw) bilen bagly kynçylyklaryň ýüze çykmagyna sebäp bolýar diýip, «ScienceDaily» ýazýar.

Alymlar öňden hem 2-nji görnüşli süýjüli diabet bilen nerw ulgamynyň bozulmalarynyň arasynda baglanyşygyň bardygyny aýdýardylar. Statistikalara görä, süýji keselli adamlarda Altsgeýmer keseliniň döremek ähtimallygy sagdyn adamlara garanyňda 65% ýokarydy, emma bularyň arasyndaky arabaglanyşygyň anyk sebäpleri doly öwrenilmändi.
Las-Wegasdaky Newada uniwersitetiniň alymlary beýniniň «anterior cingulate cortex» diýilýän bölümine ünsi jemlediler. Bu bölüm adamlara karar kabul etmäge, öwrenmäge we duýgulary dolandyrmaga kömek edýär. Alymlar ilkinji gezek süýjüli diabeti bolan haýwanlarda bu bölümiň nädip işleýändigini seljermäge karar berdiler.
Geçirilen tejribeler süýjüli diabetiň beýniniň «anterior cingulate cortex» diýilýän bölümi bilen gippokampusyň (ýada we ugur tapmaga jogapkär bölüm) arasyndaky baglanyşygy bozýandygyny görkezdi. Barlagyň dowamynda geçirilen tejribeleriň birinde, süýjüli diabeti bolan haýwanlar baýrak hökmünde berilýän tagamly iýmitlerden öňküsi ýaly lezzet alyp bilmediler. Munuň özi Altsgeýmer keseliniň irki tapgyrlarynda ýüze çykýan akyl ýetiriş kynçylyklaryna meňzeýär. Agzalan tejribäniň dowamynda, sagdyn haýwanlar berlen baýraklardan lezzet alyp iýse, diabetli haýwanlar dessine täze bölekleri gözlemäge başladylar.
Barlagyň ýolbaşçysy Jeýms Haýmanyň sözlerine görä, bu açyş neýrodegeneratiw keselleri has ir anyklamaga we bejermek üçin täze usullary öwrenmäge kömek edip biler. Alymlar süýjüli diabetiň beýnä ýetirýän täsirleri boýunça gözleglerini dowam etdirerler. Geljekde olar diabetiň depressiýa ýetirýän täsirini hem öwrenmegi meýilleşdirýärler. Sebäbi beýniniň «anterior cingulate cortex» diýilýän bölümi duýgularyň emele gelmeginde uly rol oýnaýar. Onuň gowşamagy bolsa, depressiýa we 2-nji görnüşli süýjüli diabet bilen baglanyşykly bolan lezzet almak ukybynyň ýitirilmegine (angedoniýa) sebäp bolup bilýär.


12.07.2025 08:34
13k+

Türkmenistanyň saglygy goraýyş we derman senagaty ministriniň orunbasary bellenildi

Myratberdi Kuwatmyradowiç Gaýypow saglygy goraýyş we derman senagaty ministriniň bejeriş-öňüni alyş kömegini guramak boýunça orunbasary wezipesine bellenildi. Degişli Karara Prezident Serdar Berdimuhamedow 11-nji iýulda Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde gol çekdi...

11.07.2025 19:08
9.1k+

Emeli aňly robot ilkinji gezek hirurg gatnaşmazdan öt haltany aýyrdy

Lukmançylygyň taryhynda ilkinji gezek emeli aň tarapyndan dolandyrylýan robot hirurgiki operasiýanyň çylşyrymly bölegini özbaşdak amala aşyrdy. Bu barada Jons Hopkins uniwersitetiniň synagy geçiren barlagçylaryna salgylanýan Reuters agentligi ýazýar...

10.07.2025 11:09
7.8k+

Kesar kesimi arkaly doglan çagada akganlylygyň döremek töwekgelçiligi 20% ýokarlanýar

Şwesiýanyň Karolinska institutynyň (KI) alymlary garny kesip almak arkaly doglan çagalarda akganlylygyň döremek ähtimallygynyň tebigy ýol bilen dünýä inen çagalar bilen deňeşdirilende, takmynan, 20% ýokarydygyny anyklady...

09.07.2025 20:08
2.2k+

Google emeli aňyň kömegi bilen düwnük keseline garşy derman taýýarlaýar

Alphabet holdinginiň düzümine girýän Isomorphic Labs kompaniýasy emeli aň tehnologiýalaryny ulanyp, düwnük keseline garşy derman serişdesini işläp taýýarlaýar. Bu barada Fortune neşiri habar berýär. Kompaniýanyň...