Finlýandiýaly alym matematikleriň 40 ýyl kelle döwen meselesini çözdi. Oňa örme kömek etdi

  • 01.04.2025 20:22
  • 9.6k+

Finlýandiýanyň Ýýuýwýaskýulýa uniwersitetinden matematik Sýuzanna Heýkkilýa 1981-nji ýylda Mihail Gromow tarapyndan öňe sürlen meseläni çözdi. Bu mesele finlýandiýaly alym örmäniň kömegi bilen mysal getirýänçä, häzire çenli jogapsyz galypdy diýip, SciTechDaily habar berýär.

Heýkkilýanyň işi matematikanyň geometriki obýektleriň ýa-da giňişlikleriň aýratynlyklaryny we formalaryny öwrenýän bölüminde – topologiýada öňegidişlik boldy. 1981-nji ýylda sowet-fransuz matematigi Mihail Gromow islendik ýylmanak, ýapyk, deşiksiz köp ölçegli şekili (mysal üçin, dört ölçegli sfera) tekiz giňişligi süýndürmek we ýoýmak arkaly alyp bolarmy diýen soragy orta atdy.
2019-njy ýylda Aleksandr Praýwes dört ölçegli giňişlikde bu tassyklamanyň dogrulygyny ret edýän mysaly gurdy. Indi Heýkkilýa haýsy şekilleri şeýle usul bilen alyp boljakdygyny görkezdi.
Ol matematikadan daşary örmek işleri bilen gyzyklanýar, şonuň üçin ony topologiýany wizuallaşdyrmakda amatly usul diýip hasaplady. Alym öz açyşyny düşündirmek üçin şekilleriň modellerini örüp, olary öz işini goramakda ulandy.


15.09.2025 17:55
4.1k+

Ýerdäki çöllerden alnan bakteriýalaryň Aý we Mars topragynda ýaşap biljekdigi anyklanyldy

Ýerdäki çöllerde tapylan Chroococcidiopsis görnüşli sianobakteriýalar Aý we Mars topragynda ýaşamaga ukyplydygyny görkezdiler. Italiýanyň kosmos gullugynyň (ASI) barlagçylary ReBUS taslamasynyň çäklerinde şeýle netijä geldiler...

15.09.2025 09:54
4.8k+

Hytaý alymlary ilkinji gezek dinozawr ýumurtgalarynyň takyk ýaşyny kesgitledi

Hytaý alymlary ilkinji gezek ýurduň merkezi böleginde tapylan dinozawrlaryň ýumurtgalarynyň ýaşyny takyk kesgitlemegi başardy. Science XXI neşiriniň maglumatlaryna görä, täze çemeleşme hek döwrüniň klimatyny has çuň öwrenmäge mümkinçilik berer...

15.09.2025 09:48
1.4k+

Hytaý alymlary sütün öýjükleriniň kömegi bilen maýmynlaryň garramagyny haýallatdy

Hytaýyň ylymlar akademiýasynyň alymlarynyň geçiren ylmy gözlegleri adamyň genetiki taýdan güýçlendirilen sütün öýjükleriniň maýmynlarda garrama alamatlaryny haýalladyp biljekdigini görkezdi. Netijeler Cell žurnalynda neşir edildi...

14.09.2025 23:25
3.4k+

Hytaýly biologlar 36 petabaýtlyk maglumaty saklamak üçin “DNK- kassetany” döredýärler

Guandunyň Günorta ylym we tehnologiýa uniwersitetiniň alymlary sanly maglumatlary saklamagyň täze usulyny oýlap tapdylar. Olar 1980-nji ýylyň äheňindäki ýüzüne dezoksiribonuklein kislotasynyň sintetiki molekulalary çap edilen plastik lentany öz içine alýan "DNK-kassetany" işläp taýýarladylar...