Finlýandiýaly alym matematikleriň 40 ýyl kelle döwen meselesini çözdi. Oňa örme kömek etdi

  • 01.04.2025 20:22
  • 9.5k+

Finlýandiýanyň Ýýuýwýaskýulýa uniwersitetinden matematik Sýuzanna Heýkkilýa 1981-nji ýylda Mihail Gromow tarapyndan öňe sürlen meseläni çözdi. Bu mesele finlýandiýaly alym örmäniň kömegi bilen mysal getirýänçä, häzire çenli jogapsyz galypdy diýip, SciTechDaily habar berýär.

Heýkkilýanyň işi matematikanyň geometriki obýektleriň ýa-da giňişlikleriň aýratynlyklaryny we formalaryny öwrenýän bölüminde – topologiýada öňegidişlik boldy. 1981-nji ýylda sowet-fransuz matematigi Mihail Gromow islendik ýylmanak, ýapyk, deşiksiz köp ölçegli şekili (mysal üçin, dört ölçegli sfera) tekiz giňişligi süýndürmek we ýoýmak arkaly alyp bolarmy diýen soragy orta atdy.
2019-njy ýylda Aleksandr Praýwes dört ölçegli giňişlikde bu tassyklamanyň dogrulygyny ret edýän mysaly gurdy. Indi Heýkkilýa haýsy şekilleri şeýle usul bilen alyp boljakdygyny görkezdi.
Ol matematikadan daşary örmek işleri bilen gyzyklanýar, şonuň üçin ony topologiýany wizuallaşdyrmakda amatly usul diýip hasaplady. Alym öz açyşyny düşündirmek üçin şekilleriň modellerini örüp, olary öz işini goramakda ulandy.


düýn 15:50
7.1k+

Birwagtlar Ýerde pil ýaly äpet leniwesler bolupdyr. Olary ýok eden zat howanyň üýtgemegi däl

Takmynan, mundan 15 müň ýyl ozal Amerikada Megatherium atly ägirt uly leniwesler ýaşap geçipdir. Ululygy Aziýa pilleriniňki ýaly bolan bu süýdemdirijiler agaçlaryň ýapraklary bilen iýmitlenipdir, olary özleriniň çeýe dilleri bilen ýolup alypdyrlar...

04.06.2025 15:41
3.3k+

Heýwere keseli Amerikada Kolumbyň ekspedisiýasyndan müňlerçe ýyl öň peýda bolupdyr

Taryh okuw kitaplarynda heýwere keseliniň Täze Dünýä ispaniýaly deňizde ýüzüji Kristofer Kolumbyň yklymy açmagy bilen ýewropaly kolonizatorlar we XV asyrda ispan basybalyjylary tarapyndan getirilen diýip hasaplanýar...

04.06.2025 15:29
6.1k+

Arktikada gadymy guşlaryň höwürtgeländiginiň ilkinji subutnamasy tapyldy

Amerikaly we kanadaly paleontologlar Alýaskanyň demirgazygynda Giçki hek döwrüniň guşlarynyň süňkleriniň böleklerini tapdylar. Olaryň içinde uly guşlara degişlisi-de, jüýje guşlara degişlisi-de bar. Bu guşlaryň polýar tegeleginiň daşynda, takmynan, 73 million ýyl ozal höwürtgeläp başlandyklary baradaky ilkinji subutnamasy boldy, bu bolsa öň pikir edilişinden 30 million ýyl öň boldugydyr...

02.06.2025 13:31
5.2k+

Iki sany derman serişdesi syçanlaryň ömrüni 30% uzaltdy. Indiki synag adamlarda

Maks Plank Jemgyýetiniň Garramagyň biologiýasy institutynda (Germaniýa) syçanlarda birnäçe synag geçirip gördüler. Barlagçylar rapamisin bilen trametinibiň birleşmeginiň haýwanlaryň ömrüni takmynan 30% uzaldýandygyny anykladylar...