Alymlar sakgyç çeýnelende näçe mukdarda mikroplastik ýuwudylýandygyny anykladylar

  • 29.03.2025 05:35
  • 6.5k+

Los-Anjelesdäki Kaliforniýa uniwersitetiniň alymlary adamyň tebigy ýa-da sintetiki sakgyjy çeýneýän wagty näçe mikroplastik ýuwudýandygyny anykladylar.

Mundan ozal hünärmenler adamyň suw we iýmit arkaly hepdede bäş grama çenli mikroplastik ýuwudýandygyny hasaplaýardylar. Sakgyç 0,001 millimetrden 5 millimetr aralygyndaky plastik bölejikleriň ýene bir çeşmesi bolup durýar.
Sakgyç iýip bolmaýan elastik esasdan, tagam we ys berijilerden hem-de beýleki goşundylardan ýasalýar. Öndürijileriň aglabasy tygşytlylyk nukdaýnazaryndan  sintetiki polimerlerden ýasalan çeýneýiş esasyny ulanmagy makul bilýärler, emma käbirleri ösümliklerden alynýan polimerli tebigy wariantlary: mysal üçin, çikli ýa-da şepbigi ýa-da beýleki agaçlaryň şirelerini ulanýarlar.
Kaliforniýa uniwersitetiniň hünärmenleri sintetiki sakgyjyň tebigy sakgyçdan has köp mikroplastikany bölüp çykarýandygyny çakladylar. Gipotezany barlamak üçin olar birnäçe laboratoriýa synaglaryny geçirdiler diýip, EurekAlert ýazýar.
Synagda birnäçe brendiň sakgyçlarynyň sintetiki we tebigy görnüşleri ulanyldy. Gatnaşan adam dürli wagtda - 2 minutdan 20 minut aralygynda nusgalary çeýnedi. Soňra alymlar mikroplastiki bölejikleri sanamak arkaly tüýküligi analiz etdiler.
Plastiki bölejikleri gyzyl reňke boýadylar we mikroskop astynda sanadylar ýa-da olaryň mukdary Furyer transformasiýa infragyzyl spektroskopiýanyň kömegi bilen  seljerildi.
Orta hasap bilen bir gram sakgyçda takmynan 100 bölejik, käte 600-e çenli bölejik bardy. Alty grama çenli agramly bölekden 3000-den gowrak bölejik çykdy. Eger adam ýylda ortaça 160-180 sakgyç plastinkasyny çeýnese, ýylda 30 000 töweregi mikroplastiki bölejigi ýuwdup biler.
Ylmy işiň netijeleri bilen San-Diýegoda (ABŞ) geçirilen Amerikan himiýa jemgyýetiniň ACS Spring 2025 konferensiýasynda tanyşdyryldy.


düýn 22:24
3.4k+

Türkmenistanyň ýaş startapçylarynyň bäsleşiginiň jemleri jemlenildi

Türkmenistanda «Türkmenistan – mümkinçilikleriň ýurdy» atly ýaş innowatorlaryň bäsleşigi tamamlandy. Ol tehnologiýa, ylym we telekeçilik dünýäsinde özlerini görkezmäge taýýar mekdep okuwçylaryny, talyplary we ýaş mugallymlary birleşdirdi...

düýn 20:51
6k+

Garynjalarda agalygy eýelemegiň täsin taktikasy ýüze çykaryldy

Ýaponiýaly alymlar garynjanyň käbir görnüşleriniň başga koloniýalary eýelemek üçin ulanýan täsin mehanizmini ýüze çykardylar. Görnüşine görä, käbir korolewa-basyp alyjylar himiki ýaragy ulanyp, işçi garynjlary aldaw bilen öz urugbaşyny ýok etmäge mejbur edýärler we onuň ýerini eýeleýärler...

26.11.2025 11:15
2.1k+

Türkmen alymlary alunitiň, tozganyň we rozmariniň binýadynda fitomineral bejeriş gelini işläp taýýarladylar

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugy «Alunitiň, tozganyň (Taraxacum officinale) we rozmariniň (Rosmarinus officinalis) fitomineral bejeriş geli» atly işläp taýýarlamak tehnologiýasyna awtorlyk hukugyny bellige aldy...

26.11.2025 10:04
2k+

Garaharsaň hatda adatdan daşary kosmos şertlerinde-de ýaşaýşa ukyply bolup çykdy

Physcomitrium patens garaharsaň (moh) görnüşiniň sporalary Halkara kosmos stansiýasynyň daşynda dokuz aý bolandan soň hem ýaşaýşa ukyply bolup galdy. Kosmosda wagty olar wakuuma, temperatura üýtgemelerine, mikrograwitasiýa, ultrabenewşe şöhlelerine we kosmos radiasiýasyna sezewar boldy diýlip, iScience žurnalyndaky täze makalada aýdylýar...