Alymlar sakgyç çeýnelende näçe mukdarda mikroplastik ýuwudylýandygyny anykladylar

  • 29.03.2025 05:35
  • 6.4k+

Los-Anjelesdäki Kaliforniýa uniwersitetiniň alymlary adamyň tebigy ýa-da sintetiki sakgyjy çeýneýän wagty näçe mikroplastik ýuwudýandygyny anykladylar.

Mundan ozal hünärmenler adamyň suw we iýmit arkaly hepdede bäş grama çenli mikroplastik ýuwudýandygyny hasaplaýardylar. Sakgyç 0,001 millimetrden 5 millimetr aralygyndaky plastik bölejikleriň ýene bir çeşmesi bolup durýar.
Sakgyç iýip bolmaýan elastik esasdan, tagam we ys berijilerden hem-de beýleki goşundylardan ýasalýar. Öndürijileriň aglabasy tygşytlylyk nukdaýnazaryndan  sintetiki polimerlerden ýasalan çeýneýiş esasyny ulanmagy makul bilýärler, emma käbirleri ösümliklerden alynýan polimerli tebigy wariantlary: mysal üçin, çikli ýa-da şepbigi ýa-da beýleki agaçlaryň şirelerini ulanýarlar.
Kaliforniýa uniwersitetiniň hünärmenleri sintetiki sakgyjyň tebigy sakgyçdan has köp mikroplastikany bölüp çykarýandygyny çakladylar. Gipotezany barlamak üçin olar birnäçe laboratoriýa synaglaryny geçirdiler diýip, EurekAlert ýazýar.
Synagda birnäçe brendiň sakgyçlarynyň sintetiki we tebigy görnüşleri ulanyldy. Gatnaşan adam dürli wagtda - 2 minutdan 20 minut aralygynda nusgalary çeýnedi. Soňra alymlar mikroplastiki bölejikleri sanamak arkaly tüýküligi analiz etdiler.
Plastiki bölejikleri gyzyl reňke boýadylar we mikroskop astynda sanadylar ýa-da olaryň mukdary Furyer transformasiýa infragyzyl spektroskopiýanyň kömegi bilen  seljerildi.
Orta hasap bilen bir gram sakgyçda takmynan 100 bölejik, käte 600-e çenli bölejik bardy. Alty grama çenli agramly bölekden 3000-den gowrak bölejik çykdy. Eger adam ýylda ortaça 160-180 sakgyç plastinkasyny çeýnese, ýylda 30 000 töweregi mikroplastiki bölejigi ýuwdup biler.
Ylmy işiň netijeleri bilen San-Diýegoda (ABŞ) geçirilen Amerikan himiýa jemgyýetiniň ACS Spring 2025 konferensiýasynda tanyşdyryldy.


düýn 11:20
7.2k+

Alymlar ilkinji gezek haýal ýertitremesini ýazgy etdiler

Alymlar ilkinji gezek Ýaponiýanyň kenaryndaky suwasty çat açan zolagynda haýal ýertitremesini hasaba aldylar. Ostindäki Tehas uniwersitetiniň barlagçylary tarapyndan geçirilen barlaglar ýertitremeleriniň sunamini emele getirýänligi bilen belli umman çat açmasynyň uzaboýuna nädip ýaýraýandygyny görkezdi...

01.07.2025 20:25
6.6k+

Türkmenistanly ýaş alymlar Malaýziýada halkara innowasiýa bäsleşiginde altyn medal gazandylar

Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetiniň ýaş alymlary Malaýziýada geçirilen “Borneo Halkara innowasiýa we döredijilikli pikir bäsleşigine” (BIICC 2025) gatnaşyp, ýokary sylaglara mynasyp boldular...

01.07.2025 19:25
6.1k+

Ýer ýüzündäki iň gadymy daşlar tapyldy. Olaryň ýaşy 4 mlrd ýyldanam köp diýlip çaklanylýar

Alymlar Kanadada ýaşy, takmynan, 4,16 mlrd ýyl bolan dag jynslaryny tapdylar. Bu gaýalar häzirki wagta çenli ýüze çykarylan Ýerdäki iň gadymy dag jynslary bolup biler diýip, Phys.org habar berýär. Olar Kwebekdäki Gudzon aýlagynyň kenaryndaky Nuwwuagittuk ýaşyldaş guşagyndan tapyldy...

01.07.2025 18:13
3.5k+

Neýrofiziologlar beýniniň nädip sözlerden sözlem düzýändigini düşündirdiler

Nýu-Ýork uniwersitetiniň (ABŞ) alymlary adam beýnisiniň nädip aýry-aýry sözleri sözlemlere öwürýändigini anyklamaga kömek edýän barlagy geçirdiler. Neýrolingwistika şu çaka çenli, esasan, aýry sözleriň emele getirilişini öwrenipdi, ýöne olaryň many berýän zynjyrlara birleşiş prosesini öwrenmändi...