Alymlar sakgyç çeýnelende näçe mukdarda mikroplastik ýuwudylýandygyny anykladylar

  • 29.03.2025 05:35
  • 6.5k+

Los-Anjelesdäki Kaliforniýa uniwersitetiniň alymlary adamyň tebigy ýa-da sintetiki sakgyjy çeýneýän wagty näçe mikroplastik ýuwudýandygyny anykladylar.

Mundan ozal hünärmenler adamyň suw we iýmit arkaly hepdede bäş grama çenli mikroplastik ýuwudýandygyny hasaplaýardylar. Sakgyç 0,001 millimetrden 5 millimetr aralygyndaky plastik bölejikleriň ýene bir çeşmesi bolup durýar.
Sakgyç iýip bolmaýan elastik esasdan, tagam we ys berijilerden hem-de beýleki goşundylardan ýasalýar. Öndürijileriň aglabasy tygşytlylyk nukdaýnazaryndan  sintetiki polimerlerden ýasalan çeýneýiş esasyny ulanmagy makul bilýärler, emma käbirleri ösümliklerden alynýan polimerli tebigy wariantlary: mysal üçin, çikli ýa-da şepbigi ýa-da beýleki agaçlaryň şirelerini ulanýarlar.
Kaliforniýa uniwersitetiniň hünärmenleri sintetiki sakgyjyň tebigy sakgyçdan has köp mikroplastikany bölüp çykarýandygyny çakladylar. Gipotezany barlamak üçin olar birnäçe laboratoriýa synaglaryny geçirdiler diýip, EurekAlert ýazýar.
Synagda birnäçe brendiň sakgyçlarynyň sintetiki we tebigy görnüşleri ulanyldy. Gatnaşan adam dürli wagtda - 2 minutdan 20 minut aralygynda nusgalary çeýnedi. Soňra alymlar mikroplastiki bölejikleri sanamak arkaly tüýküligi analiz etdiler.
Plastiki bölejikleri gyzyl reňke boýadylar we mikroskop astynda sanadylar ýa-da olaryň mukdary Furyer transformasiýa infragyzyl spektroskopiýanyň kömegi bilen  seljerildi.
Orta hasap bilen bir gram sakgyçda takmynan 100 bölejik, käte 600-e çenli bölejik bardy. Alty grama çenli agramly bölekden 3000-den gowrak bölejik çykdy. Eger adam ýylda ortaça 160-180 sakgyç plastinkasyny çeýnese, ýylda 30 000 töweregi mikroplastiki bölejigi ýuwdup biler.
Ylmy işiň netijeleri bilen San-Diýegoda (ABŞ) geçirilen Amerikan himiýa jemgyýetiniň ACS Spring 2025 konferensiýasynda tanyşdyryldy.


düýn 13:51
3.8k+

Alymlar Santorinidäki 25 müňden gowrak ýertitremäniň sebäbini anyklady

Şu ýylyň başynda Santorini grek adasynda köpüsiniň ululygy 5 baldan geçýän onlarça müň ýertitreme bolup geçdi. Indi birnäçe aýdan soň alymlar bu hadysanyň sebäbini anyklady – ol magmanyň, ýagny erän dag jynsynyň ýerasty hereketi boldy diýip, Bi-bi-si habar berýär...

düýn 13:43
2.1k+

Halkara nebit we gaz uniwersitetinde ýaşlaryň arasynda robot tehnikasy boýunça bäsleşik geçirildi

21-22-nji noýabrda Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetinde ýaşlaryň arasynda robot tehnikasy boýunça bäsleşik geçirildi. Bilim ministrligi tarapynda guralan bu bäsleşige Türkmenistanyň dürli künjeginden ýaşlaryň 300-e golaýy öz taýýarlan robotlary bilen gatnaşdy...

21.11.2025 23:19
7k+

Awstraliýada 55 mln ýyl ozal ýaşan krokodilleriň ýumurtgalarynyň bölekleri tapyldy

Awstraliýanyň gündogaryndaky Murgon şäherinde krokodilleriň ýitip giden toparynyň ýumurtgalarynyň ýurtda iň gadymy bölekleri tapyldy. Tapyndy alymlara bu haýwanlara we olaryň ýaşaýyş gurşawyna has gowy düşünmäge mümkinçilik berer diýip, Täze Günorta Uels uniwersiteti habar berýär...

20.11.2025 11:50
3.9k+

Alymlar ilkinji gezek 40 müň ýyllyk mamontyň RNK-syny açyklap başardylar

Halkara alymlar topary Ýakut mamontlarynyň galyndylaryndan ilkinji gezek matrisa RNK (mRNK) molekulalaryny alyp, açyklamagy başardylar. Bu molekulalar, öýjükleriň beloklary döretmek üçin ulanýan genleriň işleýän göçürmeleridir...