Täsin waka: Täze Zelandiýanyň bir adasyndan moriori halkynyň gadymy kanoesi tapyldy

  • düýn 12:53
  • 4.5k+

Täze Zelandiýadan, takmynan, 680 km uzaklykda ýerleşýän Çatem arhipelagynda (Rekohu) Winsent Dik atly balykçy we onuň ogly Niko tötänden haýran galdyryjy arheologiki açyş etdi. Adanyň demirgazyk kenarynda olar gumdan zomparyp çykyp duran "taýaga" duş geldiler.

Ilkibada tapynda kän bir ähmiýet berilmändir, ýöne tiz wagtdan onuň töweregindäki gum gatlagynyň aşagyndan gaýtadan işlenen yzlary bolan köne agaç bölekleri hem tapyldy. Winsent bilen Niko olary öýüne äkitdiler, arassaladylar we olaryň öňünde kanoeniň bir görnüşi bolan gadymy wakanyň (waka - kanoeniň bir görnüşi) bölekleriniň ýatandygyna düşündiler.
Ataly-ogul tapyndy barada ýerli hökümete habar berdiler, olar Çatama arheologlary çagyrdylar. Arheologlar tapyndylaryň özboluşlydygyny tassykladylar. Gadymy döwürlerde şuňa meňzeş wakalarda Täze Zelandiýanyň ýerli ýaşaýjylary bolan maori halky we Çatem adalaryna birnäçe asyr ozal gelen, maorä garyndaş halk bolan morioriler Ýuwaş ummany boýunça syýahat edipdirler.


Arheologlar gumdan 400-den gowrak fragmentleri, şol sanda gazma nagyş salnan agaç böleklerini, obsidianyň işlenen bölejiklerini we örülen ýüp böleklerini çykaryp aldylar, bular wakanyň eslije ýaşynyň bardygyny görkezýär. Gazuw-agtaryş işlerine ýolbaşçylyk edýän Sunrise Archaeology guramasyndan bolan Jastin Makswel begenjini gizlemeýär.

“Munuň ýaly wakany öň gören ýok. Ol bizi haýran galdyrýar, tapyndylaryň ähmiýeti garaşylyşyndan üýtgeşik. Bu, şübhesiz, Täze Zelandiýanyň taryhynda we Polineziýanyň ähli arheologiýasynda iň möhüm açyşdyr"- diýip, arheolog belledi.

Kanoeniň gelip çykyşy we takyk ýaşy indi kesgitlenmeli. Moriori rowaýatlarynda Polineziýa halklarynyň mifiki watany bolan Gawaikiden Çateme gelen Ragihoua wakasy barada ýatlanýar. Barlagçylar mümkin bolan baglanyşygy öwrenýärler. Emma, häzirlikçe gazuw-agtaryş işleri indiki möwsüme çenli togtadyldy.


düýn 14:26
1.9k+

Stounhenjiň “uly dogany” tapyldy. Britaniýadaky iň irki megalit Flagstouns daşlary bolup çykdy

Beýik Britaniýadaky Ekseter uniwersitetiniň we Historic England geňeşiniň arheologlary Dorsetdäki gadymy Flagstouns daş aýlawynyň ýaşyny kesgitlemegi başardylar. Görlüp oturylsa, ol Stounhenj-den iki asyr uly bolup...

11.03.2025 13:43
7k+

30 million ýyl ýaşy bolan ýantardan kebelek çykmaly ýumurtga tapyldy

Ýantara, köplenç, "wagtyň kapsulasy" diýilýär. Sebäbi olardan ýygy-ýygydan millionlarça ýyllap şepbige ýelmeşip galan, taryhdan öňki mör-möjekler tapylýarlar. Nemes biologlary Baltika ýantarynyň içinden ýene bir...

08.03.2025 17:16
5.6k+

Salwadorda ýüz keşbini üýtgedýän 2400 ýyllyk gurjaklar tapyldy

Salwadorda piramida gurluşynyň depesinde arheologlar täsin ýüzleri bolan 2400 ýyllyk keramiki gurjaklary tapdy – olaryň ýüz keşbi syn ediş burçuna baglylykda üýtgeýär. Ilkibaşda alymlar gurjaklaryň gurban etme...

04.03.2025 14:26
10k+

Wezuwiý wulkanynyň atylmagyndan heläk bolan adamyň beýnisi aýna bölegine öwrülipdir

Rimiň Üçünji uniwersitetiniň italiýaly alymlary b.e. 79-njy ýylynda Wezuwiý wulkanynyň atylmagy netijesinde aradan çykan adamyň beýnisiniň ýokary temperaturadan ýaňa aýna öwrülendigini anyklady. Bu açyş gadymy...