Täsin waka: Täze Zelandiýanyň bir adasyndan moriori halkynyň gadymy kanoesi tapyldy

  • 13.03.2025 12:53
  • 6.4k+

Täze Zelandiýadan, takmynan, 680 km uzaklykda ýerleşýän Çatem arhipelagynda (Rekohu) Winsent Dik atly balykçy we onuň ogly Niko tötänden haýran galdyryjy arheologiki açyş etdi. Adanyň demirgazyk kenarynda olar gumdan zomparyp çykyp duran "taýaga" duş geldiler.

Ilkibada tapynda kän bir ähmiýet berilmändir, ýöne tiz wagtdan onuň töweregindäki gum gatlagynyň aşagyndan gaýtadan işlenen yzlary bolan köne agaç bölekleri hem tapyldy. Winsent bilen Niko olary öýüne äkitdiler, arassaladylar we olaryň öňünde kanoeniň bir görnüşi bolan gadymy wakanyň (waka - kanoeniň bir görnüşi) bölekleriniň ýatandygyna düşündiler.
Ataly-ogul tapyndy barada ýerli hökümete habar berdiler, olar Çatama arheologlary çagyrdylar. Arheologlar tapyndylaryň özboluşlydygyny tassykladylar. Gadymy döwürlerde şuňa meňzeş wakalarda Täze Zelandiýanyň ýerli ýaşaýjylary bolan maori halky we Çatem adalaryna birnäçe asyr ozal gelen, maorä garyndaş halk bolan morioriler Ýuwaş ummany boýunça syýahat edipdirler.


Arheologlar gumdan 400-den gowrak fragmentleri, şol sanda gazma nagyş salnan agaç böleklerini, obsidianyň işlenen bölejiklerini we örülen ýüp böleklerini çykaryp aldylar, bular wakanyň eslije ýaşynyň bardygyny görkezýär. Gazuw-agtaryş işlerine ýolbaşçylyk edýän Sunrise Archaeology guramasyndan bolan Jastin Makswel begenjini gizlemeýär.

“Munuň ýaly wakany öň gören ýok. Ol bizi haýran galdyrýar, tapyndylaryň ähmiýeti garaşylyşyndan üýtgeşik. Bu, şübhesiz, Täze Zelandiýanyň taryhynda we Polineziýanyň ähli arheologiýasynda iň möhüm açyşdyr"- diýip, arheolog belledi.

Kanoeniň gelip çykyşy we takyk ýaşy indi kesgitlenmeli. Moriori rowaýatlarynda Polineziýa halklarynyň mifiki watany bolan Gawaikiden Çateme gelen Ragihoua wakasy barada ýatlanýar. Barlagçylar mümkin bolan baglanyşygy öwrenýärler. Emma, häzirlikçe gazuw-agtaryş işleri indiki möwsüme çenli togtadyldy.


20.10.2025 10:52
11k+

Angliýada bitewi diýen ýaly “gylyç şekilli ażdarha” tapyldy

Beýik Britaniýanyň Ýura kenarynda alymlar öň belli bolmadyk, delfiniň ululygyndaky gadymy deňiz süýrenijisi — ihtiozawryň bitin diýen ýaly skeletini tapdylar. Britan paleontologlary Papers in Paleontology žurnalynda çap eden makalasynda bu tapyndynyň ihtiozawrlaryň ewolýusiýasynyň taryhyndaky boşlugy doldurmaga kömek edýändigini belleýärler...

13.10.2025 09:51
6.7k+

Türkiýedäki Karahantepede adamyň şekili bolan gadymy daş sütüni tapyldy

Türkiýäniň günorta-gündogaryndaky neopolit döwrüne degişli Karahantepe sebitinde gazuw-agtaryş işleri wagtynda adamyň şekili bolan T-şekilli daş sütüni tapyldy. Bu barada Türkiye Today habar berýär. Ozal alymlar goňşy Göbekli-Tepede hem eliň we penjäniň şekili bolan şuňa meňzeş sütünleri tapypdy, ýöne bu ullakan daş böleginde ýüzüň şekili mese-mälim oýulan ilkinji tapyndy boldy...

12.10.2025 11:14
9.4k+

Täze Zelandiýanyň ýaşaýjysy 2253 sözden ybarat ady alyp, rekord goýdy

Täze Zelandiýanyň ýaşaýjysy Lourens Uotkins dünýäde iň uzyn adyň eýesi hökmünde Ginnesiň rekordlar kitabyna girdi. Onuň doly ady 2253 sözden durýar diýip, Daily Mail ýazýar. Waka 1990-njy ýylyň martynda, Uotkinsiň öz şahsy maglumatlaryny üýtgetmek kararyna gelip, öz adyna iki müňden gowrak ikinji ady goşmagy bilen başlady...

07.10.2025 23:23
5.2k+

Müsürde 20 ýyldan soň faraon Amenhotep III-niň aramgähini dikeldiş işleri tamamlandy

Müsürde Luksoryň günbatar kenaryndaky Patyşalar jülgesinde faraon Amenhotep III-niň aramgähini dikeltmek işleri tamamlandy. Bu barada ýurduň syýahatçylyk we gadymy ýadygärlikler ministri Şerif Fathi habar berdi...