Alymlar 1-nji derejeli süýjüli diabete garşy göreşde öňegidişlik gazandylar

  • 02.03.2025 12:01
  • 8.6k+

ABŞ-nyň Weill Cornell Medicine ylmy-barlag hassahanasynyň alymlary 1-nji derejeli süýjüli diabeti (süýji keseli) bejermek üçin täze usuly synagdan geçirdiler. Bu usul – insulin gormonyny öndürýän öýjükleriň göçürilip oturdylmagyny we damarlary emele getirýän emeli öýjükleriň ulanylmagyny öz içine alýar. Bu barada geçirilen barlaglaryň netijeleri «Science Advances» ylmy žurnalynda çap edildi.

Süýjüli diabet (süýji kesel) – aşgazanasty mäziň işläp çykarýan insulin gormonynyň ýetmezçiligi netijesinde döreýän dowamly keseldir. 1-nji derejeli süýjüli diabetde beden ýeterlik derejede insulin gormonyny bölüp çykaryp bilmeýär, netijede, gündelik insulin alynmaly bolýar. Bu keseliň häzirlikçe doly bejergisi ýok, şeýle-de bolsa alymlar muňa çözgüt tapmaga çalyşýarlar.
Öň hem alymlar insulin gormonyny öndürýän öýjükleri göçürip oturdypdylar, emma olar üçin zerur bolan gan damarlaryny döretmek başartmandy. Täze usulda alymlar bu öýjükleri, emeli damarlary döredýän öýjükler bilen bilelikde syçanlara ornaşdyrdylar. Netijede, süýjüli diabet yzyna tesdi we gandaky şekeriň mukdary kadalaşdy.
Adatça, bu öýjükler adamlaryň bagryna inçe iňňeler arkaly ýerleşdirilýär. Bu prosesden soň, täze damarlaryň emele gelmegi birnäçe hepdä çekýär we şol bir wagtyň özünde birnäçe öýjük ölýär. Munuň öňüni almak üçin, alymlar has amatly usuly – «öýjükleri deriniň astyna ýerleşdirmek» çözgüdini tapdylar.
Alymlar ýörite programmirlenen öýjükleri (R-VEC) döretdiler. Bu öýjükler gany geçirmegi başarýan ownuk damarlary emele getirýär. Insulin gormonyny öndürýän öýjükler R-VEC bilen birleşdirilende, olar täze dörän damarlaryň toruna üstünlikli ornaşýar we insulin bölüp çykarýar.
Syçanlar bilen geçirilen synaglarda, täze usul bilen oturdylan öýjükler gandaky şekeri 20 hepde kadaly saklamaga kömek etdi. Adaty usul bilen oturdylanda bolsa, bölünip çykan insuliniň derejesi pes boldy.
Häzirki wagtda alymlar täze usulyň adamlarda ýüze çykaryp biljek täsirlerini öwrenmek üçin synaglara dowam edýärler.


15.09.2025 10:38
3.8k+

Hassanyň kesel kesgidi goýlandan soň rahatlanmasyny “Rumpelştilshen täsiri” diýip atlandyrdylar

Lukmanlar gyzykly bir hadysa üns berdiler: käbir hassalar lukmandan keseliniň takyk adyny bilenlerinden soň derrew rahatlyk duýýarlar. Şol sebäpli olaryň saglygy entek bejergä başlanmazdan öň gowlaşyp ugraýar. Amerikaly alymlar bu hadysa doganlar Grimmleriň ertekisindäkä meňzedip “Rumpelştilshen täsiri” diýip at bermegi teklip etdiler...

15.09.2025 10:34
4.9k+

Ekologlar Amazon tokaýlarynyň onlarça keseliň öňüni almaga kömek edýändigini subut etdiler

Daşky gurşawy goraýjylaryň halkara topary arassa tokaýlyklaryň uly meýdany tutýan Amazon sebitlerinde ýangyn bilen baglanyşykly 27 keseliň we zoonoz ýokançlygynyň ep-esli az bolýandygyny anyklady. Tebigaty goramak boýunça halkara bileleşiginiň (IUCN) habaryna görä, bu maglumatlar tokaýy çapylan ýerleri dikeltmegiň we agaç çapmagyň çäklendirilmeginiň zerurdygyny tassyklaýar...

12.09.2025 18:14
6k+

ÝUNISEF: dünýäde aşa agramly çagalaryň sany 391 milliona ýetdi

Artykmaç agramy bolan 5 ýaşdan 19 ýaşa çenli çagalaryň we ýetginjekleriň sany 2000-nji ýyldan bäri iki esse artyp, 391 milliona ýetdi. Bu barada BMG-niň Çagalar gaznasynyň (ÝUNISEF) çagalaryň iýmitleniş ýagdaýyna bagyşlanan täze hasabatynda aýdylýar...

11.09.2025 21:25
12k+

Rak keselini bejermegiň iki täze usuly onkologiýa çemeleşmäni düýpli  özgertmegi wada berýär

Onkologiýada iki täze çemeleşme rak keseliniň bejergisini ep-esli üýtgäp biler. Olar barada The Financial Times gazetinde çap edilen makalada aýdylýar. Birinjisi - radioaktiw izotoplary göni çişlere eltmäge mümkinçilik berýän, Şweýsariýanyň Novartis kompaniýasy tarapyndan işlenip düzülen radioligand bejergisidir...