Meksikada sapotekleriň ýiten şäheri tapyldy. Ol ýerde hatda top oýnamak üçin meýdançalar hem bolupdyr

  • 02.03.2025 06:48
  • 5.2k+

Meksikadaky arheologlar sapotekleriň ýitip giden şäherini tapdylar. 600 ýyldan gowrak ozal bar bolan Giýengola göwrümi we ösen infrastrukturasy bilen alymlary haýran galdyrdy. Bu barada Live Science neşiri habar berdi.

XIV-XV asyrlarda ýerli ilat tarapyndan döredilen bu ilatly nokat taryhy ýazgylarda ýatlanyp geçilýär, ýöne onuň takyk ýerleşýän ýeri we ululygy syr bolmagynda  galyp gelýärdi. Lidar tehnologiýasynyň ulanylyp başlanmagy bilen, hemme zat üýtgedi. Bu usul ýeriň kartalaryny döretmek üçin lazer impulslaryny ulanýar. Makgil uniwersitetinden Pedro Gillýermo Ramon Selisiň ýolbaşçylygyndaky alymlar hem hut şony ulandylar.
Ancient Mesoamerica žurnalynda çap edilen barlagyň netijesine görä, Giýengola 360 gektar meýdany tutupdyr.
Şäherde 1100 bina, 4 kilometr diwar, ýollar, ybadathanalar we köpçüligiň üýşýän  ýerleri bolupdyr. Täsin tapyndylaryň biri hem top oýnalýan meýdança boldy. Barlagçylar görnükli we ýönekeý adamlar üçin aýratyn mähelleleri hem tapdylar. Şäheriň golaýyndan derýa akyp geçipdir.
Mundan başga-da, şäheriň çäginde hökümdaryň ýaşaýan ýeri bolandyr diýip çaklanýan toplum tapyldy. Şäher 1350-1500-nji ýyllar aralygynda 150 ýyl gülläp ösüpdir, emma onuň näme üçin terk edilendiginiň sebäbi entek näbelli bolmagynda galýar.


30.09.2025 18:01
866

Alymlar berk sosial baglanyşyklar biologiki taýdan garramagy haýalladýar diýip hasaplaýarlar

Amerikaly barlagçylar ömrüň dowamynda berk sosial baglanyşyklaryň biologiki taýdan haýal garramak bilen baglanyşyklydygyny anykladylar. Bu barada "Brain, Behavior & Immunity - Health” žurnalyndaky makala salgylanýan PsyPost ýazýar...

30.09.2025 10:22
501

Kofein çylşyrymly meseleleri çözmekde adamlaryň tutanýerliligini ýokarlandyrýar

Täze barlag kofeniň çylşyrymly ýa-da bölekleýin çözmek mümkin bolmadyk meseleleri çözmekde tutanýerliligi ýokarlandyryp biljekdigini görkezdi. Munuň täsiri dartgynly ýagdaýdaky adamlarda has hem göze ilýärdi. Synaglara ABŞ-nyň Massaçusets ştatynyň Amhýorst kollejiniň 329 talyby gatnaşdy...

29.09.2025 12:30
171

Ýaponiýada mör-möjekleri çekmek üçin "garynja aldawyny" ulanýan ösümlik tapyldy

Ýaponiýada duş gelýän Vincetoxicum nakaianum atly ösümlik tozanlanmak üçin adatdan daşary strategiýany ulanýar. Ol ýarym iýlen ýa-da ýaralanan garynjalaryň çykarýan ysyny gaýtalap, tohumly mör-möjekleri özüne çekýär...

28.09.2025 10:49
221

Ysraýylda Wizantiýa döwrüniň 97 altyn teňňesinden we şaý-seplerden ybarat hazyna tapyldy

Ysraýylyň demirgazygynda, Kineret kölüniň golaýyndaky Susita milli seýilgähinde arheologlar Wizantiýa döwrüniň 97 altyn teňňesinden we onlarça şaý-sep böleklerinden ybarat hazynany tapdy. Bu barada Ynet portaly habar berýär...