Alymlar Aýyň tektoniki işjeňligini tassyklaýan delilleri tapdylar

  • 01.02.2025 11:55
  • 2.3k+

Halkara alymlar topary Aýyň arka (garaňky) tarapynda 200 million ýyl mundan ozal emele gelen bolmagy mümkin ýüzlerçe kiçi gerişleri ýüze çykardylar. Bu açyş Aýyň heniz hem geologik taýdan işjeňdigini görkezýär.

Smitsonow institutynyň we Merilend uniwersitetiniň alymlary wulkaniki sebitlerde ýerleşýän, her biri 10-40 gurluşdan ybarat bolan jemi 266 sany ownuk gerişleri ýüze çykardylar.

«Köpsanly alymlar Aýdaky geologik prosesleriň esasy bölegi 2,5-3 milliard ýyl mundan ozal tamamlanandy diýip pikir edýär. Ýöne biziň barlaglarymyz şu tektoniki gurluşlaryň soňky 1 milliard ýylyň dowamynda hem işjeň bolandygyny we belki-de häzirki wagta çenli işjeňligini saklap gelýändigini görkezýär» diýip, Merilend uniwersitetiniň ylmy işgäri Jeklin Klark düşündirýär.

Alymlar gerişleriň ýaşyny olaryň üstündäki kraterleriň (meteorit çukurlarynyň) sanyna esaslanyp kesgitlediler.

«Kraterleriň sanyny hasaplanymyzdan soň, bu tektoniki gurluşlaryň soňky 160 million ýylyň dowamynda hem işjeň bolandygyny anykladyk» diýip, Klark aýdýar. Bu bolsa Aýyň ömrüniň standartlaryna görä gysga möhlet hasaplanýar.

Alymlar bu açyşyň geljekki kosmos missiýalarynyň meýilleşdirilmegine uly ýardam berjekdigine ynanýarlar.

«Aýyň heniz hem geologik taýdan işjeňdigini bilmek, geljekki astronawtlaryň, enjamlaryň we infrastrukturalaryň ýerleşjek ýerlerini dogry kesgitlemek üçin uly ähmiýete eýe» diýip, Klark belleýär.


düýn 14:32
4.3k+

Plastik galyndylardan parasetamol öndürmegiň usuly tapyldy

Edinburg uniwersitetinden professor Stiwen Uollesiň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary plastik galyndylarynyň derman öndürmek üçin ulanylyp bilinjekdigini kesgitlediler. Bu barada Nature žurnalyndaky barlaga salgylanýan The Guardian ýazýar...

24.06.2025 13:34
2.3k+

Awstraliýaly kebeleklerde ugruny ýyldyzlara görä kesgitlemek ukyby ýüze çykaryldy

Awstraliýaly bogong kebelekleri ( Agrotis infusa ) ýyldyzlardan we Ýeriň magnit meýdanyndan ugur alyp, müň kilometre çenli aralygy geçmäge ukyply. Bu Awstraliýanyň Milli uniwersitetiniň, Günorta Awstraliýa uniwersitetiniň we beýleki barlag merkezleriniň hünärmenleriniň gelen netijesidir...

24.06.2025 13:32
2.4k+

Aýnadan çap etmek üçin ilkinji 3D printeri döredildi

Massaçusets Tehnologiýa institutynyň Linkoln barlaghanasynyň barlagçylary aýna zatlary öndürmäge ukyply ilkinji 3D printeri çykardylar. Şu wagta çenli additiw önümçilik şokolad we plastmassa ýaly dürli materiallary öz içine alypdy, ýöne organiki däl aýna bu tehnologiýanyň çäginden daşarda galyp gelýärdi...

24.06.2025 12:40
6.1k+

Britaniýaly alymlar robotlaryň kömegi bilen Arktikany gaýtadan doňdurmak isleýär

Britaniýanyň ARIA hökümet agentligi suwasty robotlaryň kömegi bilen Arktikanyň buz örtüginiň galyňlygyny saklamak we artdyrmak mümkinçiliklerini öwrenmek üçin 10 mln funt sterling (takmynan, $13,4 mln) bölüp berdi diýip, The Times habar berýär...