Alymlar Aýyň tektoniki işjeňligini tassyklaýan delilleri tapdylar

  • 01.02.2025 11:55
  • 2.3k+

Halkara alymlar topary Aýyň arka (garaňky) tarapynda 200 million ýyl mundan ozal emele gelen bolmagy mümkin ýüzlerçe kiçi gerişleri ýüze çykardylar. Bu açyş Aýyň heniz hem geologik taýdan işjeňdigini görkezýär.

Smitsonow institutynyň we Merilend uniwersitetiniň alymlary wulkaniki sebitlerde ýerleşýän, her biri 10-40 gurluşdan ybarat bolan jemi 266 sany ownuk gerişleri ýüze çykardylar.

«Köpsanly alymlar Aýdaky geologik prosesleriň esasy bölegi 2,5-3 milliard ýyl mundan ozal tamamlanandy diýip pikir edýär. Ýöne biziň barlaglarymyz şu tektoniki gurluşlaryň soňky 1 milliard ýylyň dowamynda hem işjeň bolandygyny we belki-de häzirki wagta çenli işjeňligini saklap gelýändigini görkezýär» diýip, Merilend uniwersitetiniň ylmy işgäri Jeklin Klark düşündirýär.

Alymlar gerişleriň ýaşyny olaryň üstündäki kraterleriň (meteorit çukurlarynyň) sanyna esaslanyp kesgitlediler.

«Kraterleriň sanyny hasaplanymyzdan soň, bu tektoniki gurluşlaryň soňky 160 million ýylyň dowamynda hem işjeň bolandygyny anykladyk» diýip, Klark aýdýar. Bu bolsa Aýyň ömrüniň standartlaryna görä gysga möhlet hasaplanýar.

Alymlar bu açyşyň geljekki kosmos missiýalarynyň meýilleşdirilmegine uly ýardam berjekdigine ynanýarlar.

«Aýyň heniz hem geologik taýdan işjeňdigini bilmek, geljekki astronawtlaryň, enjamlaryň we infrastrukturalaryň ýerleşjek ýerlerini dogry kesgitlemek üçin uly ähmiýete eýe» diýip, Klark belleýär.


31.08.2025 08:48
8.6k+

Koloradoda dinozawrlardanam has gadymy pyşbaganyň görnüşi tapyldy

Paleontologlar Chelydridae maşgalasyndan bolan pyşbagalaryň ozal näbelli sütün öýjükli neslini  we görnüşini tapdylar. Olary Koloradodan tapylan bitin çanagyna we beýleki galyndylaryna esaslanyp suratlandyrmak başartdy...

26.08.2025 13:37
9.6k+

Müsürde suwdan gadymy Kanopus şäheriniň bölekleri çykaryldy

Müsür häkimiýetleri Aleksandriýanyň golaýynda Abu-Kir aýlagynda ýerleşen suwa giden gadymy şäheriň böleklerini gury ýere çykardy diýip, The Guardian habar berýär. Bu Müsüri tas 300 ýyl dolandyran Ptolemeý nesilşalygynyň dolandyran we 600 ýyl töweregi ýurdy dolandyran Rim imperiýasynyň döwründe möhüm merkeze öwrülen Kanopus şäheri hasaplanýar...

26.08.2025 13:26
5.2k+

Paleontologlar dinozawrlaryň ýelken şekilli arkasy bolan täze görnüşini açdy

Paleontologlar dinozawrlaryň ýelken şekilli arkasy bolan täze görnüşini açdy. Istiorachis macarthurae adyny alan bu jandarlar 120 mln ýyldan gowrak ozal Angliýanyň günorta kenaryndan uzak bolmadyk ýerde ýaşapdyr diýip, Londondaky Tebigy taryh muzeýine salgylanyp, CNN habar berýär...

25.08.2025 13:04
3.2k+

Awstraliýada adam derisine has ýakyn deri nusgalary ösdürilip ýetişdirildi

Kwinslend uniwersitetiniň ýanyndaky Freýzer institutynyň barlaghanasyndan awstraliýaly alymlar ilkinji gezek doly derejede adam derisiniň gurluşyny gaýtalaýan deri nusgalaryny ösdürip ýetişdirdi. Bu barada ABC ýaýlym korporasiýasy habar berdi...