ChatGPT-niň "ata-babasy" tapyldy. Alymlar 60 ýyldan soň dünýäde ilkinji çat-boty dikeltdiler

  • 23.01.2025 15:34
  • 5.4k+

1960-njy ýyllarda Massaçusets tehnologiýalar institutynyň (MIT) professory Jozef Weýsenbaum (1923-2008) dünýäde ilkinji çat-bot bolan ELIZA-ny döretdi. Şol döwürde “çat-bot” adalgasy heniz ýokdy, şonuň üçin alym öz döreden ulgamyna   “elektron psihoterapewt” hökmünde garapdyr.

Çat-bot sowal/jogap guraly hökmünde ulanmak maksady bilen işlenip taýýarlanypdyr. Ulanyjy ulgama ýönekeý sorag beripdir, ulgam oňa jogap beripdir we psihoterapewtiň näsagy kabul edişi ýaly, öz soragyny beripdir.
Uzak wagtlap programmanyň asyl kody ýitirilen hasaplanyp gelindi, ýöne Stenford uniwersitetiniň we MIT-iň barlagçylary Weýsenbaumyň arhiwinden onuň çap edilen görnüşini tapdylar.
Barlagçylaryň topary kody arassalap, sazlapdyrlar, soňra ELIZA-nyň interfeýsini 1960-njy ýyllardaky görnüşine geler ýaly emulýator döretdiler. Netijeler şeýle gowy bolar diýip özlerem garaşmandy: programma söhbetdeşlige ulanyjyny işjeň çekip, ony gowy goldady.

"Kompýuterçileriň kody olaryň pikirleriniň ýazgysy diýen ýaly. "Tehniki nukdaýnazardan seredenimizde, tapan kodumyzyň  hakykatdanam işläýän, ýeke-täk wersiýadygyny bilmändigem " – diýip, barlagyň awtordaşy Jeff Şrager gürrüň berdi.

ELIZA kody MAD-SLIP-iň dilinde ýazylypdyr, LISP-de gaýtadan ýazylypdyr we ARPAnet arkaly ýaýradylypdyr.
Asyl nusgada bir ýalňyşlyk tapyldy, eger ulanyjy san girizse, bökdençlik ýüze çykdy. Asyl bolşunda galdyrmagyň hatyrasyna alymlar ony düzetmeli däl diýen karara geldiler. Hünärmenleriň bellemegine görä, üýtgetme girizmek “Mona Lizanyň” asyl nusgasyndaky ýalňyşlygy düzeden ýaly" bolardy.
Elbetde, gaýtadan dikeldilen ELIZA-ny häzirki zamanyň emeli aňy bilen deňeşdirip bolmaz. Ýöne ol kompýuter tehnologiýasynyň taryhynyň möhüm bölegi hasaplanýar.
Barlagçylar öz işiniň netijesini arXiv preprintler serwerinde hödürlediler.


düýn 16:16
1.5k+

“Oskar” üçin filmlerde EA ulanylandygy barada maglumatlary görkezmek hökmany bolar

2026-njy ýyldan “Oskar” baýragyna dalaş edýän film döredijileri kartinalaryň önümçiliginde emeli aňyň ulanylandygy baradaky maglumatlary açyp görkezmeli bolar. Amerikan kinoakademiýasy şeýle maglumatlar üçin ýörite...

09.02.2025 19:42
3.5k+

DeepSeek gündelik 20 million aktiw ulanyjy sanyna ýetdi

Hytaýly startap DeepSeek tehnologiýa dünýäsini haýran galdyrmagy dowam edýär. Startapyň emeli aň (EA) modeli işe girizilenden bary-ýogy 20 günden soň 20 million aktiw ulanyjyny özüne çekdi diýip, TrendForce habar...

09.02.2025 16:22
7.5k+

Näme üçin nauşnikleriň biri beýlekisinden çalt zarýadyny ýitirýär: ylmy düşündiriş

Ostiniň Tehas uniwersitetiniň alymlary nauşnikleriň bir taýynyň akkumulýatorynyň beýlekisinden çalt zarýadyny ýitirmeginiň sebäbini öwrenip, gyzykly netijä geldiler. Hünärmenler simsiz nauşniklerde akkumulýatoryň...

08.02.2025 18:12
8.5k+

3 tapawudy tap: OpenAI logotipini üýtgetdi

OpenAI öz firma stilini has “sazlaşykly we janly” etmek üçin rebrending geçirdi. Üýtgeşmeler logotipe, şrifte we reňk palitrasyna täsir etdi. Logotipdäki üýtgeşmeler birbada göze ilmeýär. Eger ünsli seretseň, onda...