Adatça, ýagyşlar El-Ninýo diýilýän döwürde, ýagny Ýuwaş ummanynyň ekwatorial böleginde ýyly akymlaryň bolýan wagty Ýer ýüzüne köp düşýär. Emma 2024-nji ýylda garaşylmadyk netijeler ýüze çykaryldy: atmosferada toplanan suwuň we Ýere düşen ýagyşlaryň mukdary ähli wagtlardaky iň ýokary derejesine ýetdi. Bu ýagdaýyň dowam etmegi, geljekde dünýäniň kartasyny düýpli üýtgeder, hatda Sahara çöl bolmakdan çykyp biler diýip, Merilend uniwersitetiniň resmi web sahypasynda beýan edilýär.
Mälim bolşy ýaly, 2024-nji ýylda Ýeriň temperaturasy rekord goýup, ortaça 15,10 gradusa ýetip, 1951-1980-nji ýyllaryň ortaça bahalaryndan 1,28 gradus ýokarlanypdy.
Indi bolsa, Merilend uniwersitetiniň alymlary 2024-nji ýylda Ýere düşen ýagyşlaryň mukdaryny seljerdiler. 1983-2024-nji ýyllar aralygynda ortaça gündelik ýagyş mukdary 2,81 millimetr bolupdyr. Alymlaryň barlaglarynyň netijelerine görä, geçen ýyl bolsa ortaça gündelik ýagyş mukdary 2,9 millimetr boldy. Diýmek, geçen ýyl Ýere öňki ýyllara garanyňda ortaça 3,2% köp ýagyş düşdi. Bu ýerde alymlary haýran galdyran zat, bu hadysanyň El-Ninýonyň täsiriniň az wagty ýüze çykmagydyr.
El-Ninýo, bu birnäçe ýyldan bir gezek ýüze çykýan, Ýuwaş ummanyň ekwatorial bölegindäki ýyly suw akymlarydyr. Suw näçe ýyly bolsa, şonça-da çalt bugarýar. Şol sebäpli, öňki rekord 1998-nji ýylda gazanyldy. Sebäbi şol ýyl El-Ninýonyň täsiri has güýçli bolup, Ýuwaş ummanynyň ekwatorial bölegindäki suwlar aşa gyzyp, bu ýagdaý bugarmak prosesini has-da güýçlendiripdi.
Emma 2024-nji ýylda bolsa tersine, ummanlarda La-Ninýa ýagdaýy höküm sürýärdi. Muňa garamazdan, ýagyşlar adaty bolmadyk rekord derejesine ýetdi.
Ýagyşlaryň köp mukdary Günorta Aziýa sebitlerine, Ýuwaş ummanyň günbatar bölegine we Awstraliýa düşdi. Şeýle-de Afrikanyň demirgazygynda, ýagny Sahara çölünde we Aziýanyň demirgazyk taraplarynda adaty bolmadyk güýçli ýagyşlar boldy. Tersine, Afrikanyň günortasynda we Amazon tokaýlarynda bolsa adatdakysyndan az ýagyş ýagdy.
Ýagyşlaryň artmagyna we klimatyň üýtgemegine bolsa global ýylylyk sebäp bolýar. Ýeriň ýüzüniň üçden iki böleginiň suwdan ybaratdygyny göz öňünde tutsak, planetanyň gyzmagy bilen ýagyşlaryň köpelmegi tebigy ýagdaý bolup durýar.
