Sagatbaglarda saglyk üçin howply toksinler tapyldy

  • 03.01.2025 19:17
  • 5.4k+

Notr-Dam uniwersitetiniň alymlary akylly sagatlaryň we fitnes-trekerleriň baglarynda bedende toplanyp, agyr keselleri döredip biljek howply maddalary tapdylar diýip, New Atlas habar berýär.

Barlagçylar Apple, Google, FitBit, Samsung we beýleki brendler tarapyndan öndürilen 22 dürli sagat baglaryny 20 dürli birleşmäniň bar-ýoklugyny anyklaýyş  synagdan geçirdiler. Harytlar dürli baha kategoriýalary taýdan öwrenildi. Önümlerde daşky gurşawda dargamaýan diýen ýaly ýokary derejeli PFAS “hemişelik himiki maddalar” bardygy ýüze çykdy.
Köp sagatbaglar rezini derlemäge, deri ýaglaryna we losýonlara çydamly etmek üçin ulanylýan sintetiki polimer bolan floroelastomeriň kömegi bilen ýasalypdyr. Dokuz önümde ýokary mukdarda perftorgeksan kislotasy (PFHxA) bar, bu milliardda 1000 bölekden geçýär, bu adatça sarp edilýän önümlerde duş gelinýänden has köp.
PFAS materiallary suwa we ýylylyga çydamly etmek üçin ulanylýar, ýöne olar üstki bölekden derä we howa geçip, bedene aralaşyp bilýär. Barlagçylar bu himiki maddalaryň uzak wagtlap täsir etmegi bagryň, galkan görnüşli mäziň kesellerine, önelgesizlige we rak keseline getirmek töwekgelçiligi bilen baglanyşyklydygyny  bellediler.
Bularyň hemmesi alada goýýar, sebäbi başga bir barlagyň netijesine görä, sarp edijiler günde ortaça 11 sagat bileklerine akylly enjamlary dakyp gezýärler. Barlagyň awtory Grem Pisli munuň ulanyjylara täsir ediş derejesini bahalandyrmak üçin has köp barlaglary geçirmegiň zerurdygyny aýtdy.


22.06.2025 11:49
6.9k+

Hytaýda seýilgähdäki abatlaýyş işleri wagtynda hazynadan doly gadymy aramgähler tapyldy

Žiçžao şäher okrugynda (Şandun welaýaty, Hytaý) seýilgähdäki abatlaýyş işleri wagtynda arheologlar üç gadymy aramgähiň üstünden bardy. Bu barada Hytaýyň jemgyýetçilik ylymlary akademiýasynyň Arheologiýa institutyna salgylanyp, Independent habar berýär...

17.06.2025 13:01
9.5k+

Ortaýer deňzinde 2570 m çuňlukdan XVI asyra degişli adaty bolmadyk ýükli gämi tapyldy

Fransuz arheologlary Ortaýer deňzinde 2570 metr çuňlukdan XVI asyrda gark bolan söwda gämisini tapdylar. Medeniýet ministrliginiň Suwasty arheologiýa bölüminiň müdiri Arno Şomas bu Fransiýanyň territorial suwlarynda gämi heläkçiligi hasaba alnan iň çuň ýerdir diýip, habar berdi...

16.06.2025 13:25
2.2k+

Burunda işdäniň gözegçiligine täsir edýän reseptorlar tapyldy

Ýewropaly neýrofiziologlar burnuň ys alyş epiteliýsinde iýmitiň ysyny alanda doýmak duýgusyny güýçlendirýän reseptorlaryň aýratyn kategoriýasyny tapdylar. Garramagyň biologiýasy instituty (Germaniýa) bu neýronlarda bökdençligiň ýüze çykmagy artykmaç iýmeklige we semremeklige getirip biljekdigini ýüze çykardy...

11.06.2025 13:31
4k+

Nematod gurçuklarynyň syýahat etmek üçin “janly diň” guruşlary ilkinji gezek wideo alyndy

Maks Plank Jemgyýetiniň Haýwanlaryň özüni alyp barşy institutynyň we Konstans uniwersitetiniň alymlary ýabany tebigatda ilkinji gezek nematodlaryň adaty bolmadyk hereketini hasaba aldylar. Bu gurçuklar wertikal “janly diňler” görnüşinde düzülip, golaýyndan geçýän mör-möjekleriň bedeninde “ýapyşyp” ondan-oňa geçýärler...