Alymlar adam bedeninde ýaşaýşyň täze görnüşlerini tapdylar. Olara "obelisk" diýilýär

  • 25.12.2024 11:43
  • 13k+

Alymlar adam bedeninde öň belli bolmadyk, wirusa meňzeş, “obeliskler” diýip atlandyrylan organizmleriň bardygyny ýüze çykardylar. Olar dünýäniň ilatynyň ýarysynyň agyz boşlugynda we içegelerinde ýaşaýarlar, ýöne olaryň bedende nähili  wezipäni ýerine ýetirýändigi näbelliligine galýar.

Bu ownuk tegelek RNK molekulalary bakteriýalary kolonizasiýa edýär we adam bedeninde bir ýyl töweregi ýaşaýar.
Alymlar “obeliskleriň”, wiruslaryň öz hojaýynlaryna ýokuşyşy ýaly, öz bakteriýa öýjüklerini ulanyp köpelýändigini anykladylar. Mysal üçin, “obeliskleriň” belli bir görnüşi dişiň sarysynda duş gelýän Streptococcus sanguinis bakteriýasy bilen baglanyşyklydyr.
"Obeliskleriň" funksiýalary näbelli bolmagynda galsa-da, barlagçylar olaryň parazit bolubam, bitarap ýa-da peýdaly organizm bolubam biljekdigini çaklaýarlar.
Olaryň genomynda hünärmenler üçin aýratyn gyzyklanma döredýän, gurluşy boýunça özboluşly obulin belogy bar.
“Obeliskleriň” tapylmagy alymlaryň öňünde bu organizmleriň biodürlülikdäki orny we adamyň saglygyna edýän täsiri baradaky täze sowallary goýýar. Olaryň tebigatyna we ýaýramagyna düşünmek üçin goşmaça barlaglaryň geçirilmegi  zerurdyr.
Alymlar bu açyşy Cell žurnalynda beýan etdiler.


29.07.2025 12:15
180

Alymlar wagtyň azalandygyny subut edip, indi sekunty hasapdan aýyrmak isleýärler

Ýer öňküden çalt aýlanýar we bu taryhda ilkinji gezek global wagtdan sekunty aýyrmagyň zerurlygyna getirip biler. Bu barada Ýeriň aýlanyşy we hasaplaýyş ulgamlarynyň halkara gullugynyň (IERS) we ABŞ-nyň Harby-deňiz obserwatoriýasynyň maglumatlaryna salgylanyp, CNN habar berýär...

24.07.2025 10:24
1

Orta asyrlardan galan “ýylgyryş”: Polşadaky adada ýylgyrýan agaç ýüzi tapdylar

Torundaky (Polşa) Nikolaý Kopernik uniwersitetiniň arheologlary Polşanyň Lednisa kölüniň düýbünden ýüzüne oýulyp adamyň ýüzi şekillendirilen pürsi tapdylar. Bu açyş 2024-nji ýylda edildi, ýöne bu hakda indi resmi taýdan habar berildi...

17.07.2025 14:35
1

Amerikaly alymyň pişigi oňa eýýäm ikinji gezek näbelli bir wirusy açmaga kömek etdi

Pepper atly pişik ikinji gezek öý hojaýynyna, Floridadan mikrobiolog Jon Ledniskä täze, ozal ylma belli bolmadyk wirus ştammyny açmaga kömek etdi diýip, Gizmodo habar berýär. Pepper öýe jansyz gyzylguýruk syçany getirdi we Ledniski ony barlaghanada öwrenmek kararyna geldi...

16.07.2025 13:28
1

Grenlandiýada 3 km buzuň astyndan gadymy tundranyň galyndylary tapyldy. Ol ýerde haşhaş, moh we hatda leýlisaç ösüpdir

Grenlandiýanyň köp bölegi buz we gar bilen örtülendir, şonuň üçin adanyň ady şoňa ýaňzydylyp goýlan. Emma bu hemişe beýle bolmandyr. Alymlar üç kilometrlik buz gatlagynyň astyndan gadymy tundra ekoulgamynyň yzlaryny tapdylar...