Alymlar adam bedeninde ýaşaýşyň täze görnüşlerini tapdylar. Olara "obelisk" diýilýär

  • 25.12.2024 11:43
  • 13k+

Alymlar adam bedeninde öň belli bolmadyk, wirusa meňzeş, “obeliskler” diýip atlandyrylan organizmleriň bardygyny ýüze çykardylar. Olar dünýäniň ilatynyň ýarysynyň agyz boşlugynda we içegelerinde ýaşaýarlar, ýöne olaryň bedende nähili  wezipäni ýerine ýetirýändigi näbelliligine galýar.

Bu ownuk tegelek RNK molekulalary bakteriýalary kolonizasiýa edýär we adam bedeninde bir ýyl töweregi ýaşaýar.
Alymlar “obeliskleriň”, wiruslaryň öz hojaýynlaryna ýokuşyşy ýaly, öz bakteriýa öýjüklerini ulanyp köpelýändigini anykladylar. Mysal üçin, “obeliskleriň” belli bir görnüşi dişiň sarysynda duş gelýän Streptococcus sanguinis bakteriýasy bilen baglanyşyklydyr.
"Obeliskleriň" funksiýalary näbelli bolmagynda galsa-da, barlagçylar olaryň parazit bolubam, bitarap ýa-da peýdaly organizm bolubam biljekdigini çaklaýarlar.
Olaryň genomynda hünärmenler üçin aýratyn gyzyklanma döredýän, gurluşy boýunça özboluşly obulin belogy bar.
“Obeliskleriň” tapylmagy alymlaryň öňünde bu organizmleriň biodürlülikdäki orny we adamyň saglygyna edýän täsiri baradaky täze sowallary goýýar. Olaryň tebigatyna we ýaýramagyna düşünmek üçin goşmaça barlaglaryň geçirilmegi  zerurdyr.
Alymlar bu açyşy Cell žurnalynda beýan etdiler.


01.12.2025 12:46
4.5k+

Adam beýnisi 5 ýaş tapgyryndan geçýär: jahyllyk 32 ýaşa çenli dowam edýär

Kembrij uniwersitetiniň neýrobiologlarynyň täze gözlegi adam beýnisiniň bäş tapgyrdan geçýändigini görkezdi. Bu tapgyrlarda neýron gurluşynyň düýpgöter üýtgemegine getirýän “özgeriş döwürleri” bolup geçýär. Şol bir wagtyň özünde, jahyllyk döwrüniň, adatça, hasap edilenden uzak dowam edýändigi bellenilýär...

01.12.2025 12:03
3.9k+

Alymlar Betmeniň golaýda bolmagynyň adamlary “mylakatly” edýändigini anyklady

Milandaky Mukaddes Ýürek katolik uniwersitetiniň alymlary psihologik tejribe geçirip, Betmeniň golaýda wagty adamlaryň has rehimli bolýandygyny anyklady. Bu barada ylmy iş Mental Health Research žurnalynda neşir edildi...

24.11.2025 12:22
8.5k+

Aşgabatda Bütindünýä çagalar güni mynasybetli çäreler geçirildi

22-nji noýabrda Aşgabatda Bütindünýä çagalar güni mynasybetli “Bitaraplyk we ynsanperwerlik: inklýuziw geljegiň bähbidine hemmetaraplaýyn goldaw” ady bilen çäre geçirildi. Çäre Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasy bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Çagalar gaznasynyň Türkmenistandaky wekilhanasy tarapyndan bilelikde guraldy...

20.11.2025 12:08
3.7k+

Hytaýda maýmynyň näbelli görnüşiniň galyndylary tapyldy

Londonyň Zoologiýa institutynyň alymlary we olaryň hytaýly kärdeşleri Sianda takmynan 2200–2300 ýyl ozal jaýlanan zenanyň mazarynda gibbonyň (maýmynyň görnüşi) ozal näbelli görnüşiniň galyndylaryny tapdylar. Skelet ilkibaşda 2004-nji ýylda tapylypdy, ýöne jikme-jik öwrenilmegi onuň Nomascus urugynyň ýok bolup giden görnüşine degişlidigini görkezdi diýip, Arkeonews neşiri ýazýar...