2030-njy ýyla çenli generatiw emeli aň pudagy millionlarça tonna elektron galyndylaryny öndürip biler

  • 04.11.2024 12:36
  • 3.3k+

Nature Computational Science žurnalynda neşir edilen täze ylmy gözleg generatiw emeli aň pudagynyň ösmeginiň çynlakaý ekologiýa netijeleri barada duýdurýar diýip, Techxplore ýazýar.

Hytaýyň Ylymlar akademiýasynyň Şäher gurşawy institutynyň we Ysraýyldaky Raýhman uniwersitetiniň alymlary generatiw emeli aň programmalaryna bolan islegiň ýokarlanmagy sebäpli ýakyn ýyllarda öndürilip bilinjek elektron galyndylarynyň möçberini hasapladylar.
Ylmy gözlegiň awtorlarynyň belleýşi ýaly, ChatGPT ýaly programmalar uly hasaplaýyş çeşmelerini talap edýär we munuň üçin maglumat merkezlerinde ýerleşýän ýöriteleşdirilen grafiki prosessorlar ulanylýar. Bu çeşmeler ýyl geçdigisaýyn könelip, gaýtadan işlemek kyn bolan çap platalary we batareýalar ýaly galyndylary döredýär.

“Eger häzirki tendensiýalar dowam etse, emeli aň pudagy 2030-njy ýyla çenli 1,2-den 5,0 mln tonna çenli elektron galyndyny öndürip biler” – diýlip, ylmy gözlegde aýdylýar.

Hünärmenler generatiw emeli aňyň işlemegi üçin zerur enjamlaryň sanyny, onuň düzüm bölekleriniň ortaça işleýiş möhletini we maglumatlar merkezleriniň sanyny hasapladylar. Bu maglumatlara esaslanan kompýuter modeli generatiw emeli aňdan elektron galyndylarynyň ýyllyk önümçiliginiň 2023-nji ýylda 2,6 müň tonnadan onýyllygyň ahyryna çenli 2,5 mln tonna çenli ýokarlanyp biljekdigini görkezdi.

“Biziň netijelerimiz emeli aň pudagynda ýapyk aýlanyşykly ykdysadyýete geçmegiň zerurlygyny nygtaýar. Enjamlaryň gaýtadan işlenmegi diňe bir galyndylaryň möçberini azaltman, eýsem täze enjamlary öndürmek üçin çeşmelere bolan zerurlygy azaldar” diýip, ylmy gözlegiň awtorlarynyň biri, doktor Li Wan belleýär.

Şeýle-de, hünärmenler tehnologiýalaryň ýaşaýyş sikliniň ekologiýa taraplaryny, şol sanda olaryň önümçiligini we gaýtadan işlenmegini göz öňünde tutmagyň zerurdygyny belleýär.

“Diňe şeýle çemeleşmede daşky gurşawa ýetýän ýaramaz täsiri azaldyp bolar” – diýip, doktor Wan sözüniň üstüni ýetirýär.


28.05.2025 20:26
2.9k+

ChatGPT Plus ilkinji bolup BAE-niň ýaşaýjylary üçin mugt elýeterli bolar

Birleşen Arap Emirlikleriniň ýaşaýjylary tiz wagtdan dünýäde ilkinji bolup ChatGPT Plus-a – OpenAI-iň çat-botunyň tölegli wersiýasyna mugt elýeterli bolar. Bu OpenAI bilen BAE-niň hökümetiniň arasyndaky giň gerimli hyzmatdaşlyk taslamasynyň bir bölegidir diýip, The Economic Times neşiri ýazýar...

27.05.2025 13:34
13k+

Gorkunç rekord: deňiz guşunyň jüýjesiniň da:şlygyndan 778 bölek plastik tapyldy

Awstraliýaly barlagçylar ölen inçeçüňk deňiz guşunyň (Ardenna tenuirostris) jüýjesiniň daşlygyndan rekord mukdarda - 778 bölek plastik galyndylaryny tapdylar. Howsala döredýän açyş barada Awstraliýanyň gündogar kenaryndaky Lord-Hau adasynda deňiz guşlaryna gözegçilik edýän alymlar habar berdi...

26.05.2025 17:07
3.2k+

Microsoft takyk howa çaklamalary üçin Aurora EA modelini hödürledi

Microsoft howany çaklamak üçin niýetlenen täze Aurora EA modelini hödürledi. Modeliň iş netijeleri bilen gözleg Nature žurnalynda neşir edildi. Fiziki deňlemelere esaslanýan adaty usullardan tapawutlylykda Aurora diňe arhiw maglumatlary bilen okadyldy...

25.05.2025 23:15
2.4k+

Google aktýorsyz film döretmek üçin Flow EA guralyny hödürledi

Google teksti hakyky filmlere öwürýän täze Flow EA guralyny işe girizdi. Hyzmat aktýorlar, surata düşüriji topar, sahna bezegleri we adaty önümçilik bolmazdan kino döretmäge mümkinçilik berýär. Flow diňe ABŞ-da elýeterli...