Alymlar Kuş patyşalygyndan bolan bir aýalyň 2500 ýyllyk mumiýasynyň keşbini täzeden dikeltdiler

  • 30.10.2024 12:00
  • 10k+

Pert muzeýiniň alymlary kriminolog doktor Kris Rinn bilen bilelikde 2500 ýaşyndaky mumiýa Ta-Kr-Hb-iň ýüzüniň sanly görnüşini dikeltdiler diýip, The Guardian gazeti habar berýär.

Mumiýaly sarkofag 1936-njy ýyldan bäri muzeýde saklanýar, ýöne alymlara indi onuň daşky görnüşini kesgitlemäge we terjimehalyny anyklamaga mümkinçilik berildi.
Hünärmenler Ta-Kr-Hb-iň häzirki Sudanyň we Ýokarky Müsüriň çäklerini öz içine alan kuwwatly döwlet bolan Kuş şalygynda ýaşan garaýagyz zenan bolandygyna ynanýarlar.
Sarkofagdaky ierogliflerden çen tutsaň, zenan ruhany ýa-da şagyzy bolup biler. Ieroglifler onuň adyny görkezse-de, gelip çykyşy we jemgyýetdäki orny barada maglumat bermeýär. Ol 25-26-njy ýyllaryň nesilşalygy döwründe (takmynan 760-525-nji ýyllar) ýaşapdyr we takmynan 30 ýaşynda aradan çykypdyr. Barlagçylaryň bellemegine görä, zenan diş çüýremesiniň agyr görnüşinden ejir çekipdir.
Kraniofasial antropolog we kazyýet işi boýunça suratkeş doktor Kris Rinn onuň kelleçanagyny öwrenip, müsür kelleçanaklarynyň nusgawy görnüşinden tapawutlanýandygyny, kuşit gelip çykyşlydgyny görkezýän üýtgeşik aýratynlyklary tapdy. Takmynan 2500 ýyl ozal Kuşit imperiýasynyň Müsüri basyp alandygy, şondan soň köp faraonlaryň we ýokary wezipeli adamlaryň kuşitlerden bolandygy mälimdir.
Rinn sarkofagda şekillendirilen inçe uzyn burunly süýnmek ýüzüň hakyky prototipiniň ýüzünden tapawutlydygyny belläp geçdi. Bu diýseň giň ýaýran ýagdaýdy. Sarkofagyň gapagynyň iç ýüzünde has garaýagyzrak derili zenan şekillendirilipdir.
Dikeldiş işleri ony saçsyz edip görkezýär: Rinniň sözlerine görä, bu ruhanylaryň däplerine laýyk gelýärdi.

“Ruhanylaryň hemmesi jesetleri balzamlamak bilen meşgullanandygy üçin saçlaryny syrdyrypdyrlar. Muny däp-dessur hem-de arassaçylyk kadalary talap edipdir. Eger ol şazadanyň aýaly bolan bolsa, megerem, şonda-da saçy syrylardy we dabaraly emeli saç geýerdi " – diýip, bilermen düşündirýär.


düýn 14:53
930

Gruziýada ösümlikleriň iýmitden başga maksatlar üçin ulanylyşynyň iň gadymy yzlary tapyldy

Arheologlar Gruziýadaky gowakda ösümlikleriň iýmit üçin däl-de, boýag hökmünde ulanylandygynyň ilkinji göni subutnamalaryny tapdylar. Ýaşy 32000 - 34000 ýyl bolan daş üweýji gurallarda indigoferanyň yzlary tapyldy diýip, Arkeonews ýazýar...

11.09.2025 19:53
6.9k+

“Jeýms Uebb” teleskopy ýaşamak üçin şertleri bolup biljek planetany tapdy

TRAPPIST-1 ýyldyz ulgamyna girýän TRAPPIST-1e ekzoplanetasynda ýaşaýyş üçin laýyk gelýän şertler bolup biler. Bu barada “Jeýms Uebb” kosmos teleskopyndan alnan täze maglumatlara salgylanyp, NewScientist neşiri habar berýär...

08.09.2025 13:16
3.3k+

Fizikler buzy epip, elektrik energiýasyny aldylar

Alymlar suw buzy epilende elektrik togunyň çykýandygyny ýüze çykardylar. Fleksoelektrik täsiri diýlip atlandyrylýan bu hadysa dürli temperaturalarda syn edildi. Bu açyş çabga bulutlarynda ýyldyrymyň nähili emele gelýändigine has gowy düşünmäge kömek edýär...

07.09.2025 18:54
5.3k+

Gadymy ýantar daşynda “şahly” garynjalaryň täze görnüşi tapyldy

Sankt-Peterburg döwlet uniwersitetiniň alymlary Baltika ýantarynda garynjanyň, takmynan, 37 million ýyl ozal ýaşap geçen näbelli görnüşini tapdylar. Nusga Kaliningrad oblastynyň çäginde tapyldy we ol ganatly ene garynjadyr diýip, TechInsider habar berýär...