Alymlar Aýdaky iň uly krateriň takyk ýaşyny anykladylar

  • 18.10.2024 12:36
  • 5.6k+

Mançester uniwersitetiniň britaniýaly alymlary Hytaýdan we Şwesiýadan kärdeşleriň gatnaşmagynda Aýdaky iň uly we iň gadymy Günorta polýus – Eýtken basseýniniň takyk ýaşyny anykladylar. Ylmy gözleg Nature Astronomy ylmy žurnalynda neşir edildi.

Günorta polýus – Eýtken basseýni Aýyň arka tarapynda ýerleşýän ägirt uly kraterdir. Onuň diametri, takmynan, 2,4 müň km bolup, çuňlugy 8 km ýetýär. Ol kometalaryň we asteroidleriň gaçmagy sebäpli emele gelipdir, ýöne onuň peýda bolan wagty diňe çen bilen bellidi we Aý döränden soň ilkinji 500 mln ýyl diýlip çaklanylýardy.
Täze ylmy gözlegde topar 2005-nji ýylda Alžirde tapylan Northwest Africa 2995 Aý meteoritini seljerdi. Ol birwagtlar güýçli urgynyň netijesinde kosmosa zyňylan dürli görnüşli Aý jynslaryndan ybarat. Meteoritiň içindäki uranyň we gurşunyň mukdaryny öwrenip, ylmy gözlegçiler elementleriň ýaşynyň 4,32 – 4,33 mlrd ýyldygyny kesgitlediler.
Alymlar Günorta polýus – Eýtken basseýniniň ýaşy baradaky soňky maglumatlaryň öňki çaklamalardan 120 mln ýyl öňdügini aýdýar.
Mançester uniwersitetiniň professory Ketrin Joý Günorta polýus – Eýken basseýniniň çak edilýän 4,32 mlrd ýyl bolan gadymy ýaşyny indi krateriň içindäki belli ýerlerden Aý jynslaryny ýygnaýan missiýalaryň kömegi bilen barlamalydygyny belledi.


düýn 10:47
1.2k+

NASA “çipdäki beden agzalarynyň” Aýa uçuşa nähili çydajagyny barlar

NASA 10 gün dowam etjek we Aýa uçuşyň dowamynda geçjek Artemis II missiýasynyň çäklerinde AVATAR (A Virtual Astronaut Tissue Analog Response) synagyny geçirer. Synaglaryň dowamynda “çipdäki beden agzalary” - Artemis II-niň astronawtlarynyň süňk ýiliginiň öýjüklerini öz içine alýan fleşkanyň ölçegindäki enjamlar ulanylar...

15.09.2025 18:02
5.2k+

Astronomlar “gara ýyldyzlaryň” bardygynyň alamatlaryny tapdylar

Maks Plankyň astronomiýa institutynyň (MPIA) astronomlary irki Älemde "gara ýyldyzlar" diýilýänleriň bardygynyň alamatlaryny habar berdiler. Bu obýektler käbir gadymy galaktikalaryň adatdan daşary uly massasyny we gara girdaplaryň çalt ösüşini düşündirip bilerdi...

15.09.2025 17:55
4.2k+

Ýerdäki çöllerden alnan bakteriýalaryň Aý we Mars topragynda ýaşap biljekdigi anyklanyldy

Ýerdäki çöllerde tapylan Chroococcidiopsis görnüşli sianobakteriýalar Aý we Mars topragynda ýaşamaga ukyplydygyny görkezdiler. Italiýanyň kosmos gullugynyň (ASI) barlagçylary ReBUS taslamasynyň çäklerinde şeýle netijä geldiler...

15.09.2025 09:54
5k+

Hytaý alymlary ilkinji gezek dinozawr ýumurtgalarynyň takyk ýaşyny kesgitledi

Hytaý alymlary ilkinji gezek ýurduň merkezi böleginde tapylan dinozawrlaryň ýumurtgalarynyň ýaşyny takyk kesgitlemegi başardy. Science XXI neşiriniň maglumatlaryna görä, täze çemeleşme hek döwrüniň klimatyny has çuň öwrenmäge mümkinçilik berer...