Alymlar Aýdaky iň uly krateriň takyk ýaşyny anykladylar

  • 18.10.2024 12:36
  • 5.5k+

Mançester uniwersitetiniň britaniýaly alymlary Hytaýdan we Şwesiýadan kärdeşleriň gatnaşmagynda Aýdaky iň uly we iň gadymy Günorta polýus – Eýtken basseýniniň takyk ýaşyny anykladylar. Ylmy gözleg Nature Astronomy ylmy žurnalynda neşir edildi.

Günorta polýus – Eýtken basseýni Aýyň arka tarapynda ýerleşýän ägirt uly kraterdir. Onuň diametri, takmynan, 2,4 müň km bolup, çuňlugy 8 km ýetýär. Ol kometalaryň we asteroidleriň gaçmagy sebäpli emele gelipdir, ýöne onuň peýda bolan wagty diňe çen bilen bellidi we Aý döränden soň ilkinji 500 mln ýyl diýlip çaklanylýardy.
Täze ylmy gözlegde topar 2005-nji ýylda Alžirde tapylan Northwest Africa 2995 Aý meteoritini seljerdi. Ol birwagtlar güýçli urgynyň netijesinde kosmosa zyňylan dürli görnüşli Aý jynslaryndan ybarat. Meteoritiň içindäki uranyň we gurşunyň mukdaryny öwrenip, ylmy gözlegçiler elementleriň ýaşynyň 4,32 – 4,33 mlrd ýyldygyny kesgitlediler.
Alymlar Günorta polýus – Eýtken basseýniniň ýaşy baradaky soňky maglumatlaryň öňki çaklamalardan 120 mln ýyl öňdügini aýdýar.
Mançester uniwersitetiniň professory Ketrin Joý Günorta polýus – Eýken basseýniniň çak edilýän 4,32 mlrd ýyl bolan gadymy ýaşyny indi krateriň içindäki belli ýerlerden Aý jynslaryny ýygnaýan missiýalaryň kömegi bilen barlamalydygyny belledi.


düýn 14:32
4.3k+

Plastik galyndylardan parasetamol öndürmegiň usuly tapyldy

Edinburg uniwersitetinden professor Stiwen Uollesiň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary plastik galyndylarynyň derman öndürmek üçin ulanylyp bilinjekdigini kesgitlediler. Bu barada Nature žurnalyndaky barlaga salgylanýan The Guardian ýazýar...

24.06.2025 13:34
2.3k+

Awstraliýaly kebeleklerde ugruny ýyldyzlara görä kesgitlemek ukyby ýüze çykaryldy

Awstraliýaly bogong kebelekleri ( Agrotis infusa ) ýyldyzlardan we Ýeriň magnit meýdanyndan ugur alyp, müň kilometre çenli aralygy geçmäge ukyply. Bu Awstraliýanyň Milli uniwersitetiniň, Günorta Awstraliýa uniwersitetiniň we beýleki barlag merkezleriniň hünärmenleriniň gelen netijesidir...

24.06.2025 13:32
2.4k+

Aýnadan çap etmek üçin ilkinji 3D printeri döredildi

Massaçusets Tehnologiýa institutynyň Linkoln barlaghanasynyň barlagçylary aýna zatlary öndürmäge ukyply ilkinji 3D printeri çykardylar. Şu wagta çenli additiw önümçilik şokolad we plastmassa ýaly dürli materiallary öz içine alypdy, ýöne organiki däl aýna bu tehnologiýanyň çäginden daşarda galyp gelýärdi...

24.06.2025 12:40
6.1k+

Britaniýaly alymlar robotlaryň kömegi bilen Arktikany gaýtadan doňdurmak isleýär

Britaniýanyň ARIA hökümet agentligi suwasty robotlaryň kömegi bilen Arktikanyň buz örtüginiň galyňlygyny saklamak we artdyrmak mümkinçiliklerini öwrenmek üçin 10 mln funt sterling (takmynan, $13,4 mln) bölüp berdi diýip, The Times habar berýär...