Marsda ses nähili ýaňlanýar? Alymlar Gyzyl planetada sesiň üýtgeşik häsiýetleri barada gürrüň berdiler

  • 22.06.2024 18:58
  • 8k+

Perseverance Mars roweri tarapyndan toplanan maglumatlary öwrenmek bilen, alymlar Gyzyl planetada sesiň häsiýetleri barada birnäçe geň galdyryjy açyşlary etdiler. Görlüp oturylsa, Marsdaky ses Ýerdäkiden düýpgöter tapawutlanýan eken. Bu planetanyň täsin atmosferasy bilen baglanyşyklydyr diýip, IXBT ýazýar.

Barlagçylar atmosferanyň temperaturasy, basyşy we himiki düzümi baradaky maglumatlary ulanyp, Marsyň atmosferasynyň ilkinji 20 metrinde sesiň ýaýraýyş we peseliş tizligini öwrendiler. Olaryň döreden modeli ýylyň islendik paslynda we günüň islendik wagtynda Marsyň dürli nokatlarynda sesiň nähili ýaýraýandygyny çaklamaga mümkinçilik berýär.
240 gersden pes sesleriň (takmynan, fortepianonyň orta notasy) Marsda sekuntda has ýokary seslere garanda 10 metr haýal ýaýraýandygy bellendi. Sebäbi Marsyň  atmosferasynyň 95% -ini emele getirýän kömürturşy gazy pes ýygylykdaky sesleriň energiýasynyň bir bölegini özüne siňdirýär.
Ýagny, sesiň tizligi günüň dowamynda üýtgäp durýar: temperatura näçe ýokary bolsa, şonça-da ses çaltlaşýar. Mundan başga-da, sesiň ýaýraýyş we peseliş tizligi planetanyň käbir landşaftlarynda atmosferadaky CO2-iň konsentrasiýasyna baglydyr.
Bu açyşlar geljekde Marsa, esasanam ekipažyň gatnaşmagyndaky missiýalar üçin möhüm ähmiýete eýe bolup biler. Olar Marsda sesiň aýratynlyklaryny göz öňünde tutýan täze aragatnaşyk ulgamlaryny ösdürmegiň zerurdygyny nygtaýarlar.


şu gün 17:25
1.5k+

Nanotehnologiýa pudagyndaky patentleriniň sany boýunça Hytaý dünýäde birinji ýerde durýar

2000-nji ýyldan 2025-nji ýyla çenli dünýäde nanotehnologiýa pudagynda 1,07 milliondan gowrak patent hasaba alyndy. Şolaryň 464 müň sanysy Hytaýda hasaba alyndy. Şeýle maglumatlar Pekindäki Nanotehnologiýa forumynda neşir edilen “Hytaýyň nanotehnologiýa senagaty 2025” atly Ak kitapda getirilýär...

düýn 13:09
2k+

Bennu asteroidiniň nusgalarynda Gün ulgamyndan hem gadymy bolan bölekler tapyldy

Alymlar Bennu asteroidiniň nusgalarynda Gün ulgamy emele gelmezden hem ozal ýüze çykan madda bölejiklerini tapdylar. Bu barada Nature Astronomy we Nature Geoscience žurnallarynyň neşirlerindäki makalalarda habar berildi...

03.09.2025 11:53
4.7k+

Alymlar Atlantika ummanynda mega ýertitremeler zolagyny açdylar

Atlantika ummanynda güýçli ýertitremelerine we sunamilere sebäp bolup biljek tektoniki jaýryklar emele gelýär diýip, Nature Geoscience  žurnalynda çap edilen barlagyň netijesinde aýdylýar. Alymlar Portugaliýanyň litosfera plitalaryndaky belli jaýryklardan uzakda ýerleşýändigini, ýöne bu ýurtda ýertitremeleriniň ençeme gezek hasaba alnandygyny ýatlatdylar...

31.08.2025 08:48
9.1k+

Koloradoda dinozawrlardanam has gadymy pyşbaganyň görnüşi tapyldy

Paleontologlar Chelydridae maşgalasyndan bolan pyşbagalaryň ozal näbelli sütün öýjükli neslini  we görnüşini tapdylar. Olary Koloradodan tapylan bitin çanagyna we beýleki galyndylaryna esaslanyp suratlandyrmak başartdy...