Marsda ses nähili ýaňlanýar? Alymlar Gyzyl planetada sesiň üýtgeşik häsiýetleri barada gürrüň berdiler

  • 22.06.2024 18:58
  • 8k+

Perseverance Mars roweri tarapyndan toplanan maglumatlary öwrenmek bilen, alymlar Gyzyl planetada sesiň häsiýetleri barada birnäçe geň galdyryjy açyşlary etdiler. Görlüp oturylsa, Marsdaky ses Ýerdäkiden düýpgöter tapawutlanýan eken. Bu planetanyň täsin atmosferasy bilen baglanyşyklydyr diýip, IXBT ýazýar.

Barlagçylar atmosferanyň temperaturasy, basyşy we himiki düzümi baradaky maglumatlary ulanyp, Marsyň atmosferasynyň ilkinji 20 metrinde sesiň ýaýraýyş we peseliş tizligini öwrendiler. Olaryň döreden modeli ýylyň islendik paslynda we günüň islendik wagtynda Marsyň dürli nokatlarynda sesiň nähili ýaýraýandygyny çaklamaga mümkinçilik berýär.
240 gersden pes sesleriň (takmynan, fortepianonyň orta notasy) Marsda sekuntda has ýokary seslere garanda 10 metr haýal ýaýraýandygy bellendi. Sebäbi Marsyň  atmosferasynyň 95% -ini emele getirýän kömürturşy gazy pes ýygylykdaky sesleriň energiýasynyň bir bölegini özüne siňdirýär.
Ýagny, sesiň tizligi günüň dowamynda üýtgäp durýar: temperatura näçe ýokary bolsa, şonça-da ses çaltlaşýar. Mundan başga-da, sesiň ýaýraýyş we peseliş tizligi planetanyň käbir landşaftlarynda atmosferadaky CO2-iň konsentrasiýasyna baglydyr.
Bu açyşlar geljekde Marsa, esasanam ekipažyň gatnaşmagyndaky missiýalar üçin möhüm ähmiýete eýe bolup biler. Olar Marsda sesiň aýratynlyklaryny göz öňünde tutýan täze aragatnaşyk ulgamlaryny ösdürmegiň zerurdygyny nygtaýarlar.


29.09.2025 14:51
17

Alymlar Gentington keseliniň ösüşini 75% haýallatmagy başardylar

Londonyň Uniwersitet Kollejiniň alymlary (UCLH) Gentington keseline garşy göreşde ilkinji ynamly netijeler barada habar berdiler. AMT-130 derman serişdesi bilen geçirilen synaglar bejerip bolmaýan bu keseliň ösmegini haýallatmagy başardy...

29.09.2025 12:19
65

Alymlar taryhy taýdan ygtybarly şekilleri döretjek emeli aňy işläp düzýärler

Sýurih uniwersitetiniň gadymy taryh professory Feliks K.Maýer bilen programmist Filipp Ştrebel bilelikde emeli aň esasynda işleýän täze surat generatoryny döredýärler. Ol gural Gadymy Rim we Gadymy Gresiýa döwründen taryhy taýdan hakykata ýakyn sahnalary şekillendirmäge ukyply bolar...

29.09.2025 08:56
17

NASA-da astronawtlyga dalaşgärleriň düzüminde ilkinji gezek zenanlar erkeklerden köp boldy

NASA 2025-nji ýylda astronawt bolmaga dalaş edýän 10 adamyň adyny yglan etdi. Agentligiň taryhynda ilkinji gezek zenanlar erkeklerden köp boldy: alty zenan, dört erkek. Bäsleşige gatnaşmak üçin 8 müňden gowrak amerikaly arza tabşyrdy...

27.09.2025 19:40
3

NASA 2026-njy ýylda Aýyň daşyndan adamly uçuşy meýilleşdirýär

NASA 2026-njy ýylyň 5-nji fewralynda «Artemida» maksatnamasynyň çäginde ekipažly Aý uçuşyny amala aşyrmagy meýilleşdirýär. Eger bu senä çenli ýetişilmese, iň soňky sene hökmünde aprel aýy görkezilýär diýip, Reuters habar berýär...