Dünýäniň iň giň buzlugy pikir edilişinden has çalt ereýär: deňiz derejesi 64 sm ýokarlanyp biler

  • 29.05.2024 11:54
  • 14k+

Tueýts buzlugy alymlaryň pikir edişinden has ir eräp biler. Irwaýndaky Kaliforniýa uniwersitetiniň (ABŞ), Waterloo uniwersitetiniň (Kanada) we mikrohemralary öndürýän ICEYE kompaniýasynyň (Finlýandiýa) gözlegçileri şeýle netijä geldiler. Olaryň işleriniň netijeleri Proceedings of the National Academy of Sciences žurnalynda çap edildi.

Emeli hemralaryň maglumatlaryny öwrenenden soň, hünärmenler ýyly suwuň buzuň düýbüni kem-kemden ýonýandygyny, eremegini çaltlaşdyrýandygyny we buzlugy daýançsyz goýýandygyny anykladylar.
Alymlar buzuň eremeginiň ýakyn 10-20 ýylda çaltlaşyp, deňiz derejesiniň ep-esli ýokarlanmagyndan - 64 santimetre ýetmeginden howatyrlanýarlar.
Waterloo uniwersitetiniň daşky gurşaw kafedrasynyň professory we gözlegiň awtordaşy doktor Kristin Dou: "Biynjalyk edýän zat - bu dünýäniň kenarýaka jemgyýetleri üçin weýrançylykly netijelere getirjek buzluklaryň üýtgemegine kem baha garaýanlygymyzda" – diýip belleýär.
Tueýts buzlugynyň eremegi dünýäniň dürli künjeklerinde kenarýaka jemgyýetlerini çynlakaý weýrançylyklara sezewar edip biler. Deňiz derejesiniň ýokarlanmagy Wankuwer, Florida, Bangladeş ýaly pes ýerlere, şeýle hem Tuwalu we Marşal adalary ýaly pesde ýerleşen Ýuwaş umman adalaryna uly täsir edip biler.
Tueýts buzlugynyň ini takmynan 120 km we çuňlugy 1,2 km. Şeýle hem bu buzuň eremeginden abanýan howpuň çynlakaýdygyny alamatlandyrmak üçin ylmy jemgyýetde we habar beriş serişdelerinde oňa "Kyýamat gününiň buzlugy" diýilýär.
Ereýän buzluklaryň Ýeriň aýlanyşyny haýalladyp biljekdigini bellemelidiris. Ol ummanlara köp mukdarda suwuň akmagyna getirer, bu bolsa suw massasynyň gaýtadan paýlanmagyna we planetanyň aýlanyş tizliginiň birneme üýtgemegine sebäp bolar.


16.01.2025 15:49
6.1k+

Süýji suwda ýaşaýan jandarlaryň dörtden bir bölegine ýitip gitmek howpy abanýar

Tebigaty goramagyň halkara bileleşiginiň (IUCN) ýolbaşçylygyndaky alymlar derýalarda, köllerde we beýleki süýji suw howdanlarynda ýaşaýan janly-jandarlaryň ýagdaýyny ilkinji gezek giňişleýin öwrendiler. Netijeler...

12.01.2025 23:56
7.3k+

Zambezi gurap gutardy diýen ýaly: Derýada suwuň derejesi örän pese düşdi

Namibiýanyň çägindäki Zambezi derýasynda suwuň derejesi howsalaly görkezijä ýetdi. Derýanyň guramagy ýerli infrastruktura we ykdysadyýet üçin uly howp döredýär diýip, The Namibian habar berýär. Afrikanyň iň uly...

11.01.2025 15:30
7.3k+

2024-nji ýyl howa gözegçilikleriniň taryhynda hasaba alnan iň yssy ýyl boldy

1850-nji ýyllardan bäri hasaba alynýan maglumatlara görä, 2024-nji ýyl iň yssy ýyl boldy. Ýewropanyň «Kopernik» howa gullugynyň maglumatlaryna görä, ýyllyk ortaça temperatura senagatlaşmadan öňki döwür (1850-1900...

31.12.2024 13:22
10k+

Dünýäde iň uly aýsberg ýyly suwlara tarap ýüzýär. Ol bir aýda bölünip başlar

Ýer ýüzünde iň uly aýsberg “A23a” Antarktikanyň demirgazyk bölegine tarap hereket edýär we alymlaryň pikiriçe, bir aýyň içinde ol bölünip başlar diýip, Anadolu agentligi habar berýär. Ägirt buz massasy baryp 1986...