Dünýäniň iň giň buzlugy pikir edilişinden has çalt ereýär: deňiz derejesi 64 sm ýokarlanyp biler

  • 29.05.2024 11:54
  • 13k+
Dünýäniň iň giň buzlugy pikir edilişinden has çalt ereýär: deňiz derejesi 64 sm ýokarlanyp biler

Tueýts buzlugy alymlaryň pikir edişinden has ir eräp biler. Irwaýndaky Kaliforniýa uniwersitetiniň (ABŞ), Waterloo uniwersitetiniň (Kanada) we mikrohemralary öndürýän ICEYE kompaniýasynyň (Finlýandiýa) gözlegçileri şeýle netijä geldiler. Olaryň işleriniň netijeleri Proceedings of the National Academy of Sciences žurnalynda çap edildi.

Emeli hemralaryň maglumatlaryny öwrenenden soň, hünärmenler ýyly suwuň buzuň düýbüni kem-kemden ýonýandygyny, eremegini çaltlaşdyrýandygyny we buzlugy daýançsyz goýýandygyny anykladylar.
Alymlar buzuň eremeginiň ýakyn 10-20 ýylda çaltlaşyp, deňiz derejesiniň ep-esli ýokarlanmagyndan - 64 santimetre ýetmeginden howatyrlanýarlar.
Waterloo uniwersitetiniň daşky gurşaw kafedrasynyň professory we gözlegiň awtordaşy doktor Kristin Dou: "Biynjalyk edýän zat - bu dünýäniň kenarýaka jemgyýetleri üçin weýrançylykly netijelere getirjek buzluklaryň üýtgemegine kem baha garaýanlygymyzda" – diýip belleýär.
Tueýts buzlugynyň eremegi dünýäniň dürli künjeklerinde kenarýaka jemgyýetlerini çynlakaý weýrançylyklara sezewar edip biler. Deňiz derejesiniň ýokarlanmagy Wankuwer, Florida, Bangladeş ýaly pes ýerlere, şeýle hem Tuwalu we Marşal adalary ýaly pesde ýerleşen Ýuwaş umman adalaryna uly täsir edip biler.
Tueýts buzlugynyň ini takmynan 120 km we çuňlugy 1,2 km. Şeýle hem bu buzuň eremeginden abanýan howpuň çynlakaýdygyny alamatlandyrmak üçin ylmy jemgyýetde we habar beriş serişdelerinde oňa "Kyýamat gününiň buzlugy" diýilýär.
Ereýän buzluklaryň Ýeriň aýlanyşyny haýalladyp biljekdigini bellemelidiris. Ol ummanlara köp mukdarda suwuň akmagyna getirer, bu bolsa suw massasynyň gaýtadan paýlanmagyna we planetanyň aýlanyş tizliginiň birneme üýtgemegine sebäp bolar.


27.09.2024 15:03
16k+

Ummanlar howp astynda: Adamzat ýedinji planeta serhedine ýakynlaşýar

Howa ýetýän täsirleri öwrenmek boýunça Postdam institutynyň (PIK) täze hasabatyna görä, adamzat Ýeriň antropogen täsirlere çydap bilmek ukybyny kesgitleýän dokuz planeta serhediniň eýýäm howanyň üýtgemegi, biogeohimiýanyň...

24.09.2024 12:35
5.8k+

Ýuwaş ummanynyň suwüsti temperaturasy 600 ýyllyk rekordy täzeledi. Bu merjenleriň üsti bilen anyklandy

Meksikanyň Milli awtonom uniwersitetiniň we Angliýanyň Lester uniwersitetiniň ýolbaşçylygyndaky halkara alymlar topary tarapyndan geçirilen bu barlag soňky 600 ýylda Ýuwaş ummanynda suwüsti temperaturanyň ýokarlanandygyny...

26.08.2024 17:24
7.9k+

Global ýylama sebäpli ÝUNESKO-nyň 50 desgasyna ýitmek howpy abanýar

Climate X seljeriş guramasynyň ylmy gözlegi 2050-nji ýyla çenli howanyň üýtgemeginiň ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň onlarça desgasynyň ýok bolmagyna getirip biljekdigini görkezdi. Daily Mail tarapyndan hödürlenen...

19.08.2024 14:36
7.9k+

Ebedi buzluklaryň eremegi ummanyň kömürturşy gazyny az siňdirmegine sebäp bolýar

Arktikanyň kenarýaka sebitlerindäki ebedi buzluklaryň eremegi, ummanyň atmosferadan kömürturşy gazyny (CO2) siňdirmegine ýaramaz täsir edýär. Bu barada Nature Climate Change žurnalynda çap edilen täze barlagda...