Dünýäniň iň giň buzlugy pikir edilişinden has çalt ereýär: deňiz derejesi 64 sm ýokarlanyp biler

  • 29.05.2024 11:54
  • 14k+

Tueýts buzlugy alymlaryň pikir edişinden has ir eräp biler. Irwaýndaky Kaliforniýa uniwersitetiniň (ABŞ), Waterloo uniwersitetiniň (Kanada) we mikrohemralary öndürýän ICEYE kompaniýasynyň (Finlýandiýa) gözlegçileri şeýle netijä geldiler. Olaryň işleriniň netijeleri Proceedings of the National Academy of Sciences žurnalynda çap edildi.

Emeli hemralaryň maglumatlaryny öwrenenden soň, hünärmenler ýyly suwuň buzuň düýbüni kem-kemden ýonýandygyny, eremegini çaltlaşdyrýandygyny we buzlugy daýançsyz goýýandygyny anykladylar.
Alymlar buzuň eremeginiň ýakyn 10-20 ýylda çaltlaşyp, deňiz derejesiniň ep-esli ýokarlanmagyndan - 64 santimetre ýetmeginden howatyrlanýarlar.
Waterloo uniwersitetiniň daşky gurşaw kafedrasynyň professory we gözlegiň awtordaşy doktor Kristin Dou: "Biynjalyk edýän zat - bu dünýäniň kenarýaka jemgyýetleri üçin weýrançylykly netijelere getirjek buzluklaryň üýtgemegine kem baha garaýanlygymyzda" – diýip belleýär.
Tueýts buzlugynyň eremegi dünýäniň dürli künjeklerinde kenarýaka jemgyýetlerini çynlakaý weýrançylyklara sezewar edip biler. Deňiz derejesiniň ýokarlanmagy Wankuwer, Florida, Bangladeş ýaly pes ýerlere, şeýle hem Tuwalu we Marşal adalary ýaly pesde ýerleşen Ýuwaş umman adalaryna uly täsir edip biler.
Tueýts buzlugynyň ini takmynan 120 km we çuňlugy 1,2 km. Şeýle hem bu buzuň eremeginden abanýan howpuň çynlakaýdygyny alamatlandyrmak üçin ylmy jemgyýetde we habar beriş serişdelerinde oňa "Kyýamat gününiň buzlugy" diýilýär.
Ereýän buzluklaryň Ýeriň aýlanyşyny haýalladyp biljekdigini bellemelidiris. Ol ummanlara köp mukdarda suwuň akmagyna getirer, bu bolsa suw massasynyň gaýtadan paýlanmagyna we planetanyň aýlanyş tizliginiň birneme üýtgemegine sebäp bolar.


24.10.2025 16:48
8.1k+

Islandiýada ilkinji gezek çybynlar peýda boldy

Islandiýada ilkinji gezek çybynlar ýüze çykaryldy. Häzire çenli ýurt dünýäde olardan azat bolan iki ýeriň biri hasaplanýardy – indi ýeke-täk şeýle ýer Antarktida bolup galdy. Ilkinji çybynlar Reýkýawikden günorta-günbatarda Kýos buzluk jülgesinde göründi...

16.10.2025 10:42
6.9k+

Hytaýda maýlama sebäpli XXI asyryň ahyrynda tutuş ýurtda çaý ösdürip ýetişdirip bolar

2090-njy ýyla çenli Hytaýda çaý ösdürip ýetişdirmek üçin amatly 137 müň inedördül kilometre golaý täze ýer peýda bolup biler diýip, Günorta-Günbatar uniwersitetiniň alymlary N+1 neşirine beren maglumatynda aýdýarlar...

19.09.2025 14:55
5.3k+

Awstraliýada 1,5 mln adam umman derejesiniň ýokarlanmagy sebäpli howp astynda

Awstraliýanyň klimat gullugy global ýylamanyň netijeleri barada çaklamasyny hödürledi. Maglumatlara görä, 2050-nji ýyla çenli umman derejesiniň ýokarlanmagy ýurduň 1,5 million ýaşaýjysynyň janyny howp astyna goýup biler diýip, The Guardian habar berýär...

13.09.2025 15:05
7.4k+

Alýaskadaky derýa baky doňaklygyň eremegi sebäpli mämişi reňke boýaldy

Bir wagtlar arassa suwy bilen tanalýan Alýaskanyň demirgazyk-günbataryndaky Salmon derýasy soňky ýyllarda ep-esli üýtgedi. 1977-nji ýylda ýazyjy Jon Makfi ony "meniň öňde-soňda gören iň arassa suwum" diýip häsiýetlendirdi...