Hünärmenler: Bedende D witamininiň çenden köp bolmagy hem edil onuň ýetmezçiligi ýaly zyýanlydyr

  • 19.05.2024 12:23
  • 8.3k+

D witamini adam saglygy üçin möhümdir. Ol kalsiniň özleşdirilmegine gatnaşýar, süňkleri güýçlendirýär, immuniteti ýokarlandyrýar we hatda käbir keselleriň döremek howpuny peseldýär. D witaminini tebigy daşarky çeşmelerden almak aňsat däl: onuň ýeterlik mukdary örän az sanly iýmitiň düzüminde bar (ýagly balykda we ýumurtganyň sarysynda).

Şeýle-de bolsa, saglyga çapýan adamlar, köplenç, dürli goşundylary iýip-içmeklige aşa imrinýärler, ahyrky netijesine welin, mydama düşünip baranoklar diýip, TASS öz materialynda belleýär. Islendik derman ýaly, D witami hem çenden çykýan  möçberde kabul edilse, howply bolup biler.
D witamini kalsiniň siňmeginde möhüm rol oýnaýar: ol ýetmezçilik edende  iýmitden gelýän kalsiniň diňe 10-15%-i bedende galýar. Bu ulularda süňk massasynyň (osteomalýasiýa) peselmegi we çagalarda rahit bilen kesellemeklige getirýär.
Eger D witamininiň derejesi kadaly bolsa, kalsiniň siňiş derejesi 30-40%-e çenli ýokarlanýar. Şeýle ýagdaýlarda bu görkezijini aşa ýokary galdyrmazlyk möhümdir. Sebäbi D witaminiň köp bolmagy bedende mineralyň çenden köp saklanmagyna getirýär. Bu ýagdaýa giperkalsiýemiýe diýilýär we ol hassanyň ýüreginiň  bulanmagyna, gusmagyna, gowşaklygyna, ýygy-ýygydan kiçi aýakýoluna  çykmagyna we süňkleriniň agyrmagyna getirýär.
Kalsiniň aşa köp bolmagy böwrek ýetmezçiligi we ýürek problemalary bilen bagly  ömre howp salýan keselleriň ýüze çykmagyna sebäp bolup biler.
Ýakynda Beýik Britaniýada bu maddany aşa köp kabul etmegiň howpludygyny ýatladýan gynandyryjy bir waka bolup geçdi. 89 ýaşly Dewid Mitçener dokuz aýlap D witamini goşundylaryny kabul edipdir. Bu giperkalsemiýanyň ýüze çykmagyna – ganda kalsiniň köpelmegine getiripdir. Mitçener keselhana ýerleşdirildi, ýöne gynansagam, lukmanlar onuň janyny halas edip bilmediler. Ol keselhana ýerleşdirilenden 10 gün soň aradan çykdy.

Artykmaç dozadan nädip saklanmaly?
Hünärmenler D witaminini kabul etmezden ozal onuň bedendäki derejesini kesgitlemek üçin barlanmagy maslahat berýärler. Howpdan gaça durmak üçin ýaşaýan sebitiňizi, ýaşyňyzy, deriňiziň reňkini (derisi gara reňkli adamlar D witamini ýetmezçiliginden has köp ejir çekýär), agramyňyzy we iýmitlenişiňizi göz öňünde tutup, witaminiň ulanylyşyna seresap çemeleşmeli.
Şeýle hem D witamininiň bedende Günüň täsiri astynda öndürilýändigini ýatdan çykarmaly däldiris. Şonuň üçin onuň ýetmezçiligine Günüň işjeňligi az bolan sebitlerde ýaşaýan adamlar aýratyn üns bermelidir.


09.06.2025 13:55
2.4k+

The Guardian: Melburndaky barlag ylmy AIW-e garşy bejergini tapmaga ýene bir ädim ýakynlaşdyrdy

Awstraliýanyň Melburn şäherindäki Piter Doerti adyndaky Ýokanç we immunitet institutynyň alymlary ak gan öýjükleriniň (leýkositleriň) içinde adamyň immunýetmezçilik wirusyny (AIW) ýüze çykarmaga mümkinçilik berýän usuly işläp düzdüler...

04.06.2025 15:47
3.9k+

Beýniniň rak keseli üçin täze immunoterapiýa hassalaryň ömrüni bir ýyldan gowrak uzaltdy

"Gaýtadan düzülen" T öýjüklerine esaslanýan goşa immunoterapiýa beýniniň rak keseli bolan glioblastoma keselli näsaglaryň ömrüni 12 aýdan gowrak uzaltdy. Bu barada Pensilwaniýa döwlet uniwersitetiniň (PSU) lukmançylyk mekdebiniň metbugat gullugyna salgylanýan TASS habar berdi...

01.06.2025 19:16
5.2k+

Synaglar kofeniň gujur berijiliginiň diňe kofein bilen bagly däldigini subut etdi

Psihologlar kofeniň, hakykatdanam, düzüminde kofein bolany üçin gujur beriji häsiýete eýemi ýa dälmi anyklamak üçin synag geçirdiler. Netijeler kofeni içýän adamyň özüni duýşuna bu içginiň diňe bir düzümi täsir etmän, eýsem, ony duýşuň we lezzet bilen içmek däbiniň hem täsir edýändigini görkezdi diýip, Heliyon žurnalynda çap bolan barlagda aýdylýar...

30.05.2025 16:54
5.3k+

Russiýada glaukoma operasiýalary üçin dünýäde ilkinji mikrostent döredildi

Russiýada glaukomany hirurgiki bejermek üçin dünýäde ilkinji mikrostent döredildi. Bu barada Russiýanyň Ylymlar akademiýasynyň (RYA) prezidenti Gennadiý Krasnikow 28-30-njy maý aralygynda Moskwada geçirilýän RYA-nyň umumy ýygnagynda mälim etdi...