Mars Ýeriň howasyna we çuň deňiz akymlaryna täsir edýär

  • 14.03.2024 22:37
  • 9.9k+

Sidneý uniwersitetiniň we Sorbonna uniwersitetiniň alymlary dünýä ummanyndaky çuň deňiz akymlarynyň Marsyň orbitasy bilen sinhronlaşýandygyny anykladylar. Bu barada Nature ylmy žurnalynda çap edilen gözlegde aýdylýar.

Çuň deňiz çökündileriniň seljermesi akymlaryň güýjüniň her 2,4 million ýyldan bir gezek üýtgeýändigini, Gyzyl planetanyň agyrlyk güýjüniň täsiri astynda güýçlenýändigini we gowşaýandygyny görkezdi.
Gözlegçileriň bellemegine görä, ygalyň ýoklugy ýa-da aram-aram kesilmegi Marsyň agyrlyk güýjüniň, planetamyzyň orbital durnuklylygyna täsir etmek bilen, Ýere iň ýokary derejede täsir ýetirýän döwürlerine gabat gelýär. Bu Gün radiasiýasynyň Ýere ýetýän mukdarynyň üýtgemegine getirýär. Netijede, planetanyň howasy kä maýyl, käte sowuk bolmak bilen, üýtgäp durýar.
Ýyly suwly ummanlaryň çuňlugynda has işjeň aýlanyşygynyň bardygy bellendi. Bu çuňlukdaky girdaplaryň geçmişde deňizleriň suwunyň ýylamagynda möhüm rol oýnap, häzirki ählumumy maýlamaklyga täsir edip biljekdigini görkezýär.
Gözlegiň awtorlarynyň biri Adrian Dutkewiçiň pikiriçe, ýyly ummanlardaky has güýçli aýlanyşyk, Atlantik meridional aýlanyşyk (AMOC) haýallan ýa-da togtan ýagdaýynda hem, ummanyň ýatalaşmagynyň öňüni alyp biler.
Şeýle-de bolsa, gözlegiň netijeleri bilen hemme alymlar ylalaşyp duranok diýip, New Scientist ýazýar. Sidneýdäki Täze Günorta Uels uniwersitetinden Metýu Inglend Marsyň Ýere edýän täsiriniň adamyň howany üýtgetmegi bilen baglanyşyklydygyny aýtdy.

“Ýeriň Mars bilen baglanyşygyna şübheli garaýaryn, sebäbi onuň agyrlyk güýjüniň Ýere täsiri gaty gowşak - Günüň täsiriniň diňe milliondan bir bölegi ýaly. Hatda Ýupiteriň hem Ýere agyrlyk täsiri onuňkydan güýçli "- diýip, ol belleýär.


düýn 10:31
2.4k+

Perm ülkesinde Ýerdäki iň gadymylara degişli jandarlaryň yzlary tapyldy

Russiýanyň Perm ülkesinde suwuň yza çekilmegi üýtgeşik paleontologiki açyşlara getirdi. Şirokowskiý suw howdanynyň kenarynda Ýeriň ýüzünde 550 mln ýyldan gowrak ozal ýaşap geçen gadymy köp öýjükli organizmleriň yzlary tapyldy...

22.07.2025 12:35
6.8k+

Awstriýaly alymlar mikroplastik bilen öýkende howply täze döremäniň arasynda baglanyşyk tapdylar

Awstriýadaky Wena lukmançylyk uniwersitetiniň alymlary mikroplastigi we nanoplastigi demiňe dartmagyň öýkeniň öýjüklerinde kanserogeneziň irki döwürleri bilen baglanyşykly howply üýtgeşmelere getirip biljekdigini anykladylar...

22.07.2025 12:28
4.8k+

Haýwanlar bilen ösümlikleriň aragatnaşygyň ilkinji ylmy delilleri peýda boldy

Tel-Awiw uniwersitetiniň barlagçylary ösümlikler bilen haýwanlaryň arasyndaky özara akustiki aragatnaşygy hasaba aldylar. Ösümlikler öz ýagdaýyny aňladýan sesleri çykarýarlar, haýwanlar bolsa jogap hökmünde özlerini alyp barşyny üýtgedýärler diýip, uniwersitetiň metbugat gullugy habar berýär...

21.07.2025 23:42
2.6k+

NASA býujetiň azaldylmagy sebäpli hemralary we kosmos enjamlaryny satýar

NASA-nyň Reaktiw hereket barlaghanasy (JPL) ozal Ýere gözegçilik etmek üçin ulanylan hemralary we kosmos enjamlaryny satyp başlady. Bu barada agentligiň öňki astrobiology Kit Kouwing tarapyndan ýöredilýän NASA Watch blogunda habar berilýär...