Gadymy döwürlerde adamlar Alsgeýmer keselinden seýrek ejir çekipdir. Alymlar munuň sebäbini anykladylar

  • 02.03.2024 17:38
  • 12k+

Alymlar Alsgeýmer keseline we beýleki kognitiw bozulmalara gadymy Gresiýada we Rimde seýrek duş gelnendigini anykladylar. Journal of Alzheimer's Disease-de çap edilen gözleginiň netijesi demensiýanyň "häzirki zaman gurşawynyň keseli" bolup biljekdigini görkezýär.

Hünärmenler munuň esasy sebäbiniň hereketsiz durmuş ýörelgesi we hapalanan howanyň täsiri bilen baglydygyny aýdýarlar. Soňky gözlegler demensiýany ýürek-damar näsazlyklary, howanyň hapalanmagy, berhiz saklamak we amatsyz şäher şertleri bilen baglanyşdyrdy.
Amerikaly alymlar topary adam saglygy barada b. e. öňki VIII asyr bilen b.e. III asyry aralygynda ýazylan birnäçe klassiki tekstleri derňedi. Geňem bolsa, olarda garry adamlaryň ýadynyň peselmegi bilen bagly näsazlyklara gaty az duş gelindi.
Gadymy Gresiýada adamyň ortaça ömri 70 ýaşa golaýdy, ýöne ne Gippokrat, ne-de onuň yzyna eýerijiler, ne-de Aristotel ýat bilen bagly sökellikleri giň ýaýran ýagdaý hökmünde agzamaýarlar.
Ýaş bilen baglanyşykly huşsuzlyk hakda ilkinji ýatlamalar b. e. I asyrynda ýüze çykyp ugrapdyr.
Gözlegçiler muny Rim şäherleriniň ilatynyň gürlüginiň artmagy, daşky gurşawyň hapalanmagy hem-de gurşun gap-gaçlaryň we suw turbalarynyň ulanylmagy bilen baglanyşdyrýarlar.
Häzirki wagtda demensiýa çynlakaý mesele bolup durýar. Bu kesel ýaşy 85-den geçen adamlaryň üçden birine öz täsirini ýetirýär.
Alymlar demensiýanyň ösmeginde daşky gurşawyň täsiriniň ozal pikir edilişinden has möhüm rol oýnap biljekdigini çaklaýarlar.


düýn 17:27
1.8k+

Neýroulgam howanyň seljermesini gowulandyrmak üçin bulutlary “çyzmagy” öwrendi

Russiýaly barlagçylar neýroulgama emeli hemra suratlarynda bulutlary we gary “çekip görkezmäge” mümkinçilik berýän CSIA (Climate Structures Inpainting Augmentations) usulyny işläp düzdüler. Bu okuw maglumatlarynyň...

düýn 06:24
2k+

Amerikaly alymlar mamont sütükli syçanlary ösdürip ýetişdirdiler

ABŞ-nyň Colossal Biosciences kompaniýasynyň alymlary müňlerçe ýyl ozal ýitip giden hakyky mamontlaryň sütükleri bilen genetiki taýdan üýtgedilen syçanlary döretdiler. Bu üýtgetme gemrijileri sowuga çydamly etdi...

07.03.2025 16:11
5.1k+

Özbek talyby gowaça çöpünden kagyz öndürmegiň usulyny işläp taýýarlady

Arhangelskdäki Demirgazyk Arktika Federal uniwersitetiniň (SAFU) aspiranty, özbegistanly Ismoil Sodikow gowaça çöpünden kagyz öndürmegiň tehnologiýasyny işläp taýýarlady. Barlagy üçin çig maly ol watanyndan getirdi...

07.03.2025 06:33
4.1k+

1647 ýaşly arça agajy tapyldy. Ol Ýewropadaky iň gadymy agaç ösümligidir

Russiýaly, daniýaly we italiýaly alymlaryň halkara topary Finlýandiýada Ýewropanyň iň gadymy agaç ösümligine öwrülen gurap galan arçany tapdy. Barlag gyrymsy agajyň 1464 ýyl - 260-njy ýyldan 1906-njy ýyla çenli...