Gadymy döwürlerde adamlar Alsgeýmer keselinden seýrek ejir çekipdir. Alymlar munuň sebäbini anykladylar

  • 02.03.2024 17:38
  • 12k+

Alymlar Alsgeýmer keseline we beýleki kognitiw bozulmalara gadymy Gresiýada we Rimde seýrek duş gelnendigini anykladylar. Journal of Alzheimer's Disease-de çap edilen gözleginiň netijesi demensiýanyň "häzirki zaman gurşawynyň keseli" bolup biljekdigini görkezýär.

Hünärmenler munuň esasy sebäbiniň hereketsiz durmuş ýörelgesi we hapalanan howanyň täsiri bilen baglydygyny aýdýarlar. Soňky gözlegler demensiýany ýürek-damar näsazlyklary, howanyň hapalanmagy, berhiz saklamak we amatsyz şäher şertleri bilen baglanyşdyrdy.
Amerikaly alymlar topary adam saglygy barada b. e. öňki VIII asyr bilen b.e. III asyry aralygynda ýazylan birnäçe klassiki tekstleri derňedi. Geňem bolsa, olarda garry adamlaryň ýadynyň peselmegi bilen bagly näsazlyklara gaty az duş gelindi.
Gadymy Gresiýada adamyň ortaça ömri 70 ýaşa golaýdy, ýöne ne Gippokrat, ne-de onuň yzyna eýerijiler, ne-de Aristotel ýat bilen bagly sökellikleri giň ýaýran ýagdaý hökmünde agzamaýarlar.
Ýaş bilen baglanyşykly huşsuzlyk hakda ilkinji ýatlamalar b. e. I asyrynda ýüze çykyp ugrapdyr.
Gözlegçiler muny Rim şäherleriniň ilatynyň gürlüginiň artmagy, daşky gurşawyň hapalanmagy hem-de gurşun gap-gaçlaryň we suw turbalarynyň ulanylmagy bilen baglanyşdyrýarlar.
Häzirki wagtda demensiýa çynlakaý mesele bolup durýar. Bu kesel ýaşy 85-den geçen adamlaryň üçden birine öz täsirini ýetirýär.
Alymlar demensiýanyň ösmeginde daşky gurşawyň täsiriniň ozal pikir edilişinden has möhüm rol oýnap biljekdigini çaklaýarlar.


düýn 11:02
2.8k+

Alymlar birnäçe ösümlikleriň rak keseline garşy täsiriniň bardygyny tassykladylar

Yrakly, hindistanly we russiýaly alymlar Hytaýyň halk lukmançylygynda ulanylýan birnäçe ösümlikden alnan maddalary barladylar we olaryň iň azyndan sekizsinde rak keseline garşy täsirleriň bardygyny subut etdiler...

düýn 10:52
1.1k+

Mýanmada molýuskalaryň iki täze görnüşi tapyldy

Halkara alymlar topary Mýanmada süýji suwda ýaşaýan korbikul (Corbicula) tohumyna degişli molýuskalaryň iki täze görnüşini we sferokorbikul (Sphaerocorbicula) atly täze kiçi tohumy ýüze çykardylar. Şeýlelikde, tohumyň doly klassifikasiýasy täzeden anyklandy...

27.10.2025 16:42
5.9k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

27.10.2025 00:07
4.1k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...