Ýer «kämillik ýaşyna» ýetdi: Galaktikamyzda möhüm waka bolup geçdi

  • 16.01.2024 08:56
  • 19k+

Biziň galaktikamyz – Akmaýanyň ýoly. Gün onuň spiral gollarynyň birinde – Orion-Guw golunda ýerleşýär. Gün olar bilen bilelikde  galaktikanyň merkeziniň daşyndan aýlanýar. Ol, takmynan, 250 million ýylda bir öwrüm edýär. Doly öwrüm galaktiki ýyl hasaplanýar.

Şeýlelik bilen: köne galaktika ýyly tamamlanýar. Täzesi başlaýar. Sebäbi Gün Ýer we beýleki planetalar bilen bilelikde, soňky «ýylyň» başynda – 250 million ýyl ozal bolan nokadyna geldi. Ýagny, Gün ulgamy biziň galaktikamyzyň merkeziniň daşyndan doly öwrüm etdi.
Eger Ýeriň taryhyny galaktiki ýyllarda ölçesek, onda eýýäm 18 galaktiki ýyl geçdi – onuň emele geleli bäri şonça wagt geçdi.
Möhüm wakanyň şanyna NASA-nyň gözlegçisi Jessi Kristiansen animasion wideo ýasady. Onda planetamyzyň ýyldyzlaryň arasynda ýoly, onuň taryhy döwürleri görkezilýär. Dinozawr boldular, dürli görnüşleri Earther ýüzünde dürli döwürde ýaşadylar.
Dinozawrlar geçen galaktiki ýylyň başynda peýda boldy. Olaryň gülläp ösen döwri «maý – iýun – iýul» aýlaryna – Günüň we Ýeriň Akmaýanyň ýolunyň beýleki tarapynda bolan döwründe bolup geçdi. «Oktýabr aýynda» Ýere ägirt uly asteroid düşdi. Ol 66 million ýyl ozal Meksika aýlagyna düşdi, dinozawrlary ýok etdi, ýöne süýdemdirijiler üçin ýol açdy. «Dekabr aýynyň ahyrynda» adamlar köpeldi. Biz Ýer ýüzünde «iki hepde» bäri ýaşaýarys. Hatda ondanam az wagt bäri.


08.09.2025 13:02
11k+

Doly Aý tutulmasy: dünýäniň dürli künjeklerinden suratlar

7-nji sentýabr gijesi bütin dünýäde şu ýylda eýýäm ikinji doly Aý tutulmasyna syn edildi. Hadysanyň doly fazasy üç sagatdan gowrak dowam etdi. Aý Aşgabat wagty bilen 22:31-den 23:53-e çenli Ýeriň kölegesine doly girdi, şondan soň kem-kemden ondan çykyp başlady...

29.07.2025 12:15
16k+

Alymlar wagtyň azalandygyny subut edip, indi sekunty hasapdan aýyrmak isleýärler

Ýer öňküden çalt aýlanýar we bu taryhda ilkinji gezek global wagtdan sekunty aýyrmagyň zerurlygyna getirip biler. Bu barada Ýeriň aýlanyşy we hasaplaýyş ulgamlarynyň halkara gullugynyň (IERS) we ABŞ-nyň Harby-deňiz obserwatoriýasynyň maglumatlaryna salgylanyp, CNN habar berýär...

22.07.2025 12:18
11k+

La-Palma adasynda planetanyň aýlanyşyny kamera düşürdiler

Kanar adalarynda sekiz sagatlyk taýmlaps düşürildi we onda Ýeriň aýlanyşy görünýär. Wideonyň awtory tinmar_g lakamly Reddit ulanyjysy boldy. Ol La-Palmas adasynda kamera gurnady we Star Adventurer astrotrekeriniň kömegi bilen ony asmanyň bir nokadyna gönükdirdi...

07.07.2025 18:06
13k+

Şu ýyl Ýerde iň gysga günler tomusda bolar

Ýeriň aýlanmagynyň we hasaplama ulgamlarynyň halkara gullugynyň (IERS) işgärleri planetanyň adatdakysyndan çalt aýlanyp başlajak senesini hasaplady. Hasaplamalara görä, günleriň dowamlylygy 9-njy we 22-nji iýulda, şeýle-de 5-nji awgustda gysgalar...