Bulutlarda ilkinji gezek mikroplastik ýüze çykaryldy

  • 05.10.2023 09:26
  • 17k+

Plastigiň mikroskopik bölejikleri, ýaponiýaly alymlaryň gözleglerine görä, bulutlarda hem bar. Hapalanmanyň bolmagy klimata täsir edip biler.

MIR 24 teleýaýlymynyň belleýşi ýaly, alymlar Fudzi we Oýama daglarynyň depelerini örtýän dumandan çyglylygyň nusgalaryny ýygnamak üçin bu daglara çykdylar. Soňra olar nusgalaryň fiziki we himiki aýratynlyklaryny seljerdiler.
Netijeler bulanyk suwuň her bir litrinde 6 – 13 plastik bölejiginiň bardygyny görkezdi. Olaryň ölçegi 7,1 mikrometrden 94,6 mikrometre çenli aralykda üýtgeýär. Alymlar toparyna polimerleriň dokuz dürli görnüşini we kauçugyň bir görnüşini kesgitlemek başartdy.
Gidrofil ýa-da çyglylygy söýüji polimerler köp boldy. Alymlar bu bölejikleriň bulutlaryň çalt emele gelmegine täsir edýändigini çaklaýarlar. Olar mikroplastigiň atmosferanyň ýokarky gatlagyna düşen ýagdaýynda ultrabenewşe şöhleleriniň täsirine sezewar bolup, dargap başlaýandygyny bellediler. Bu proses bug gazlarynyň bölünip çykmagyna getirýär.
Mikroplastik (ölçegi 5 mm-den kiçi bolan plastik bölejikleri) çüýşelerden, gaplamalardan, dokma önümlerinden, awtomobil şinalaryndan, şahsy gigiýena serişdelerinden we beýleki giňden ýaýran harytlardan emele gelýär. Ownujak bölejikler öň planetanyň ummanyň çuň ýerleri we Pireneý daglarynyň depeleri ýaly barmasy kyn bolan ýerlerinde tapylypdy. Ýöne olaryň geçiş mehanizmi näbelliligine galýar. Ýaponiýaly alymlaryň gözlegleri ilkinji gezek bulut suwunda howa boýunça mikroplastigiň “migrasiýasy” baradaky fakty ýüze çykardy diýip, Environmental Chemistry Letters belleýär.

07.07.2025 13:17
1.7k+

ChatGPT kosmos gämisini dolandyrmaga ukyplydygyny görkezdi

ChatGPT kosmos gämisini dolandyrmaga ukyply bolup çykdy. Ol «Kerbal Space Program Differential Games» atly simulýasiýadaky uçuş bäsleşiginde ikinji orny eýeledi. Bu barada «Live Science» neşiri habar berýär. Bäsleşik ilkinji gezek 2023-nji ýylda Massaçusets tehnologiýa institutynyň başlangyjy bilen geçirilip başlandy...

07.07.2025 10:53
3.1k+

Astronomlar ilkinji gezek goşa supernowa partlamasynyň «barmak yzyny» surata aldylar

Çilidäki Ýewropanyň günorta obserwatoriýasynyň (ESO) Örän uly teleskobyndan (VLT) peýdalanan astronomlar «Ia» görnüşli ýaş supernowa galyndysy bolan SNR 0509-67.5-iň suratyny aldylar. Onuň ýaşynyň 300-350 ýyl aralygyndadygy çaklanýar...

06.07.2025 15:46
9.6k+

ABŞ-da mallary goramak üçin milliardlarça tohumsyz siňekler köpeldiler

ABŞ-nyň hökümeti Tehasda we Meksikada et senagatyny Amerikanyň tropik et siňeginiň (Cochliomyia hominivorax) zabun liçinkalaryndan halas etmek üçin uly taslamany durmuşa geçirip başlady. Bu siňekler mallaryň ýarasynda ýumurtga taşlaýarlar, bu bolsa iri şahly mallaryň kesellemegine we  ölmegine sebäp bolup bilýär...

06.07.2025 15:03
11k+

Heopsyň piramidasynda hakyky gurluşykçylaryň atlary tapyldy, olar gul däl bolup çykdy

Arheologlar Heopsyň piramidasynda ozal näbelli ýazgylary tapdylar, bu onuň gurluşykçylarynyň gelip çykyşyny anyklamaga kömek edýär diýip, Daily Mail ýazýar. Müsüri öwreniji alym Zahi Hawassyň berýän maglumatlaryna görä, täze açyşlar gadymy grek awtorlarynyň piramidany 100 müň sany gullaryň gurandygy baradaky tassyklamany ýalana çykarýar...