ABŞ-da dünýädäki ilkinji plastik sabyny öndürdiler

  • 15.08.2023 16:47
  • 16k+

Wirjiniýanyň Tehnologiýa Institutynyň (ABŞ) gözlegçiler topary plastmassany gaýtadan işlemegiň täze usulyny oýlap tapdylar. Sabyn, ýuwujy serişdeler we beýleki önümler ýasamak üçin ulanylýan plastmassany surfaktantlara öwürmegiň usulyny tapdylar.

Birbada seretseň, plastmassa bilen sabynyň umumylygy az ýaly. Olaryň dürli dokumalary, daşky görnüşi we ulanylyş usuly bar. Emma molekulalar derejesinde olaryň arasynda baglanyşyk bar. Öňki gözlegler polietileniň himiki gurluşynyň sabynyň deslapky himiki görnüşi hökmünde ulanylýan ýag kislotasyna meňzeýändigini görkezdi. Iki material hem uzyn uglerod zynjyrlaryndan durýar, ýöne ýag kislotalarynyň zynjyryň ahyrynda goşmaça atom topary bar.
Synag wagtynda alymlar uly bolmadyk reaktor ulanyp, polietileni gyzdyrdylar. Aşaky böleginde polimer zynjyrlaryny döwmek üçin temperatura ýokarydy, ýokarky böleginde bolsa ondan soňky zaýalanmagynyň öňüni almak üçin gyzdyryş peseldilýärdi.
Gyzdyrylandan soň alymlar reaktordan maddanyň galyndylaryny ýygnadylar. Ol gysga zynjyrly polietilenden ýa-da has takygy mumlardan ybaratdy. Awtorlaryň pikiriçe, bu plastmassany sabyn görnüşinde gaýtadan işlemegiň usulyny döretmekde ilkinji ädim boldy. Ýene birnäçe tapgyrdan soň, dünýäde ilkinji plastik sabyny ýasadylar.
Alymlar öz tehnikasynyň çylşyrymly katalizatorlary we gymmat proseduralary talap etmeýändigini bellediler. Gaýtadan işlemekligi polipropilen ýaly beýleki plastmassa görnüşleri babatynda hem ulanyp bolar diýip, Science habar berýär.


düýn 15:41
2.4k+

Heýwere keseli Amerikada Kolumbyň ekspedisiýasyndan müňlerçe ýyl öň peýda bolupdyr

Taryh okuw kitaplarynda heýwere keseliniň Täze Dünýä ispaniýaly deňizde ýüzüji Kristofer Kolumbyň yklymy açmagy bilen ýewropaly kolonizatorlar we XV asyrda ispan basybalyjylary tarapyndan getirilen diýip hasaplanýar...

düýn 15:29
4.2k+

Arktikada gadymy guşlaryň höwürtgeländiginiň ilkinji subutnamasy tapyldy

Amerikaly we kanadaly paleontologlar Alýaskanyň demirgazygynda Giçki hek döwrüniň guşlarynyň süňkleriniň böleklerini tapdylar. Olaryň içinde uly guşlara degişlisi-de, jüýje guşlara degişlisi-de bar. Bu guşlaryň polýar tegeleginiň daşynda, takmynan, 73 million ýyl ozal höwürtgeläp başlandyklary baradaky ilkinji subutnamasy boldy, bu bolsa öň pikir edilişinden 30 million ýyl öň boldugydyr...

02.06.2025 13:31
5k+

Iki sany derman serişdesi syçanlaryň ömrüni 30% uzaltdy. Indiki synag adamlarda

Maks Plank Jemgyýetiniň Garramagyň biologiýasy institutynda (Germaniýa) syçanlarda birnäçe synag geçirip gördüler. Barlagçylar rapamisin bilen trametinibiň birleşmeginiň haýwanlaryň ömrüni takmynan 30% uzaldýandygyny anykladylar...

01.06.2025 18:47
4.7k+

Geohimikler altynyň gelip çykyşyny düşündirdiler: ol Ýeriň özeninden syzylyp çykýar

Germaniýanyň Göttingen uniwersitetiniň geohimikleri görlüp-eşidilmedik açyş etdiler. Olaryň barlaglary altynyň we beýleki gymmatly metallaryň üstki gatlaga Ýeriň özeninden syzylyp çykýandygyny subut etdi. Nature žurnalynda çap edilen ylmy makalada bu prosesiň milliardlarça ýyllap dowam edýändigi aýdylýar...