Ýapon alymlary wirusyň nädip ýaýraýandygyny görkezdiler

  • 26.10.2020 14:08
  • 37k+

Örtük indi bütin dünýäde adamlar üçin adaty bir zada öwrüldi: olar koronawirusyň ýaýramagyna belli bir derejede böwet bolýar diýlip hasaplanylýar. Ýöne howpuň göze görünmeýänligi sebäpli, örtügiň wirusdan nädip goraýandygyny göz öňüne getirmek kyn.

Euronews agentliginiň habar bermegine görä, ýapon alymlaryndan ybarat topar wirus bölejikleriniň adam örtüksiz gürlänindäki, aýdym aýdandaky ýa-da üsgürendäki hereketini modelirlemek we görkezmek üçin Fugaku superkompýuterini ulandy.

"Eger-de biz wirusyň nädip ýaýraýandygyny açyk görkezsek we ony bütin dünýä bilen paýlaşsak, belki adamlar howpuň çynlakaýlygyny özbaşdak göz ýetirip bilerler we nähili çäreleri görüp boljakdygy hakynda ylmy taýdan pikir edip bilerler" - diýip, gözleg toparynyň ýolbaşçysy professor Makoto Tsubokura aýtdy.

Gözlegleriň netijesi howanyň çyglylygynyň ýokary bolmagynyň aerozol bölejikleriniň sanynyň köpelmegine sebäp bolýandygyny görkezdi. Alymlar dürli gorag enjamlarynyň içinde, dogry ulanylanda, örtükler has täsirli diýen netijä geldiler. Şonuň bilen birlikde, sosial aralygy saklamagyň netijeliligi hem bellendi. Synaglar uly wirus bölejikleriniň wirusly adamyň golaýynda ýere gaçýandygyny we uzaga uçup bilmeýändigini görkezdi.

düýn 13:17
1.2k+

ChatGPT kosmos gämisini dolandyrmaga ukyplydygyny görkezdi

ChatGPT kosmos gämisini dolandyrmaga ukyply bolup çykdy. Ol «Kerbal Space Program Differential Games» atly simulýasiýadaky uçuş bäsleşiginde ikinji orny eýeledi. Bu barada «Live Science» neşiri habar berýär. Bäsleşik ilkinji gezek 2023-nji ýylda Massaçusets tehnologiýa institutynyň başlangyjy bilen geçirilip başlandy...

düýn 10:53
2.3k+

Astronomlar ilkinji gezek goşa supernowa partlamasynyň «barmak yzyny» surata aldylar

Çilidäki Ýewropanyň günorta obserwatoriýasynyň (ESO) Örän uly teleskobyndan (VLT) peýdalanan astronomlar «Ia» görnüşli ýaş supernowa galyndysy bolan SNR 0509-67.5-iň suratyny aldylar. Onuň ýaşynyň 300-350 ýyl aralygyndadygy çaklanýar...

06.07.2025 15:46
8.7k+

ABŞ-da mallary goramak üçin milliardlarça tohumsyz siňekler köpeldiler

ABŞ-nyň hökümeti Tehasda we Meksikada et senagatyny Amerikanyň tropik et siňeginiň (Cochliomyia hominivorax) zabun liçinkalaryndan halas etmek üçin uly taslamany durmuşa geçirip başlady. Bu siňekler mallaryň ýarasynda ýumurtga taşlaýarlar, bu bolsa iri şahly mallaryň kesellemegine we  ölmegine sebäp bolup bilýär...

06.07.2025 15:03
9.8k+

Heopsyň piramidasynda hakyky gurluşykçylaryň atlary tapyldy, olar gul däl bolup çykdy

Arheologlar Heopsyň piramidasynda ozal näbelli ýazgylary tapdylar, bu onuň gurluşykçylarynyň gelip çykyşyny anyklamaga kömek edýär diýip, Daily Mail ýazýar. Müsüri öwreniji alym Zahi Hawassyň berýän maglumatlaryna görä, täze açyşlar gadymy grek awtorlarynyň piramidany 100 müň sany gullaryň gurandygy baradaky tassyklamany ýalana çykarýar...