Alymlar minudy bir sekunt gysgaltmak isleýärler

  • 24.01.2021 14:39
  • 18k+

Wagt düşünjesi alymlar tarapyndan uzak ýyllaryň dowamynda öwrenilip gelinýär we alymlar dünýä ylmyna barha köp täze maglumatlary goşýarlar. Elbetde, wagtyň geçişi planetalar bilen bolup geçýän hadysalara gönüden-göni baglydyr. Muňa mysal edip, günüň uzynlygynyň Ýerde, Marsda, Plutonda tapawutlydygyny görkezip bileris. Ýöne alymlar Ýeriň wagtyna öz düzedişlerini girizýärler.

Alymlar Ýeriň aýlanyş tizligi hemişelik bolup bilmez diýip hasaplaýarlar. Ol haýallap hem, çaltlaşyp hem bilýär. Hut planetanyň tizliginiň artmagy  sebäpli-de alymlar bir minut diýlip kabul edilen wagt birligini bir sekunt gysgaltmak isleýärler. Bu barada evo-rus.com habar berdi.
Şeýle-de bolsa, ylym wekilleriniň hemmesi beýle üýtgeşmäniň girizilmegi bilen ylalaşmaýar, olar bu gysgaltma Ýerdäki wagt ölçegleriniň takyklygyna täsir edip biler diýip heder edýärler. Soňky ylmy barlaglar we planetamyza gözegçilik onuň aýlanyş tizliginiň geçen ýyl ýokarlanandygyny görkezdi. Şunuň bilen baglylykda, Ýeriň öz okunyň töwereginden aýlanyş görkezijisiniň indi azalandygy habar berildi.
Bir minutdan bir sekunt aýrylsa, käbir enjamlaryň takyklygy babatda meseleler ýüze çykyp biler. Bu adaty ulanyjylaryň kompýuterlerine gurnalan operasion ulgamlarynda serwerleriň näsazlygyna hem sebäp bolup biler. Häzirki wagtda alymlar bir minutdan aýrylmaly sekuntlaryň ýa-da millisekuntlaryň sany barada belli bir ylalaşyga gelip bilmediler, ýöne muňa zerurlyk kem-kemden artar, sebäbi geljekde Ýeriň aýlanyşy has hem çaltlaşyp biler. Alymlar bu ýylyň ylmyň taryhynda iň gysga ýyl boljakdygyny eýýäm mälim etdiler, ýöne bu üýtgeşmäni ylymdan daşarda az adam duýar.
Bir minudyň dowamlylygy hakynda gutarnykly çözgüdiň 2023-nji ýylda Radioaragatnaşygyň bütindünýä sergisinde yglan edilmegine garaşylýar.

düýn 19:57
3.2k+

Hindi inženerleri uçarlar üçin “howa ýassyklaryny” oýlap tapdy

Hindi inženerleri uçarlar üçin täze howpsuzlyk ulgamyny döretdi – olar uçaryň fýuzelýažyny heläkçilik wagtynda açylyp, aşak gaçyşy ýumşatjak ägirt ýassyklar bilen örtmegi teklip edýär. Bu pikir şu ýylyň iýunynda Air India kompaniýasynyň uçary heläkçilige uçrandan soň peýda boldy...

15.09.2025 18:02
4.6k+

Astronomlar “gara ýyldyzlaryň” bardygynyň alamatlaryny tapdylar

Maks Plankyň astronomiýa institutynyň (MPIA) astronomlary irki Älemde "gara ýyldyzlar" diýilýänleriň bardygynyň alamatlaryny habar berdiler. Bu obýektler käbir gadymy galaktikalaryň adatdan daşary uly massasyny we gara girdaplaryň çalt ösüşini düşündirip bilerdi...

15.09.2025 17:55
3.8k+

Ýerdäki çöllerden alnan bakteriýalaryň Aý we Mars topragynda ýaşap biljekdigi anyklanyldy

Ýerdäki çöllerde tapylan Chroococcidiopsis görnüşli sianobakteriýalar Aý we Mars topragynda ýaşamaga ukyplydygyny görkezdiler. Italiýanyň kosmos gullugynyň (ASI) barlagçylary ReBUS taslamasynyň çäklerinde şeýle netijä geldiler...

15.09.2025 09:54
4.4k+

Hytaý alymlary ilkinji gezek dinozawr ýumurtgalarynyň takyk ýaşyny kesgitledi

Hytaý alymlary ilkinji gezek ýurduň merkezi böleginde tapylan dinozawrlaryň ýumurtgalarynyň ýaşyny takyk kesgitlemegi başardy. Science XXI neşiriniň maglumatlaryna görä, täze çemeleşme hek döwrüniň klimatyny has çuň öwrenmäge mümkinçilik berer...