Alymlar nanotirannozawrlaryň ýaşap geçendigini subut etdiler

  • 02.11.2025 23:39
  • 4.3k+

Demirgazyk Karolina ştatynyň uniwersitetinden amerikaly paleontologlar nanotirannozawrlaryň, hakykatdanam, gadymy ýyrtyjylaryň aýratyn görnüşi hökmünde ýaşap geçendigini tassyklady. Olar tapylan nusgalaryň biriniň süňklerini gaýtadan seljerip, şeýle netijäni öňe sürdi.

Gözleg onuň ýaşynyň ölen wagty 20 ýyl töweregidigini görkezdi. Bu nanotirannozawryň, ozal çak edilişi ýaly, tirannozawryň ýaş wekili däl-de, uly jandar bolandygyny aňladýar.

“Bu açyş Ýeriň soňky dinozawrlarynyň ýaşan gurşawynyň hasap edilişinden has baý we has bäsdeşlikli bolandygyny aňladýar. Aýratynam, biziň açyşymyz şa tirannozawrlaryň mezozoý ekoulgamynyň ýeke-täk “şalary” bolmandygyny görkezýär. Olaryň ýanynda has ýeser we çalasyn awçy-nanotirannozawrlar hem ýaşapdyr” – diýip, uniwersitetiň dosenti Lindsi Zanno belledi.

Nanotirannozawrlaryň bolandygy baradaky jedel onlarça ýyl bäri dowam edip gelýär. Olaryň daşa öwrülen galyndylary geçen asyryň ortalarynda we häzirki asyryň başlarynda Montanadaky Hell-Krik geologik çökündilerinde tapyldy. Süňkleriň kiçi bolmagy we ýaşdygy baradaky çaklamalar ozal bu görnüşiň özbaşdakdygy barada şübhe döredipdi.
Täze ylmy gözleg tirannozawrlaryň 200-den gowrak nusgasyny gurşap aldy. Alymlar ozal öwrenilen wekilleriň ýaşynyň ösüş depgini baradaky nätakyk maglumatlar sebäpli kiçeldilendigini anyklady. Soňky maglumatlar üçünji tapylan nusganyň uly ýaşlydygyny, şeýle-de kelleçanagyň gurluşynda, dişleriň sanynda we nerw kanallarynda tapawutlaryň bardygyny tassyklady. Bu aýratynlyklar ony aýratyn görnüş – Nanotyrannus lethaeus diýip kesgitlemäge mümkinçilik berdi.
Tapyndy giçki hek döwrüniň ýyrtyjylarynyň köpdürlüligi we ekologiýasy baradaky düşünjeleri giňeldýär.


23.12.2025 18:00
4.7k+

Gadymy ösümlikler güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, mör-möjekleri özüne çekmek üçin gozalaryny gyzdyrypdyrlar

Biologlaryň halkara topary ösümlikleriň, güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, ýylylyk ýaýratma — "görünmeýän ýagtylyk" — arkaly mör-möjekleri özüne çekendigini anyklady. Bu açyş mezozoý eýýamynda agdyklyk eden, infragyzyl yşaratlara esaslanýan aragatnaşyk kanalynyň bolandygyny subut edýär...

21.12.2025 13:20
3.5k+

Fizikler eliňde ody saklamaga mümkinçilik berýän dury materialy oýlap tapdylar

Boulderdäki Kolorado uniwersitetiniň fizikleri binalary ýylatmagyň usullaryna düýpli täsir edip biljek MOCHI diýlip atlandyrylýan dury ýylylyk izolýasiýa materialyny döretdiler. Bu özboluşly oýlap tapyş barada Science žurnalynda habar berildi...

17.12.2025 11:16
2.6k+

Astronomlar ilkinji gezek Günüň daşky serhediniň kartasyny çyzdylar

Astronomlar ilkinji gezek Günüň atmosferasynyň daşky serhediniň — Alwen üsti (Alfvén surface) hökmünde tanalýan zolagyň yzygiderli iki ölçegli kartasyny düzdüler. Bu serhet Gün şemalynyň magnit tolkunlarynyň tizliklerinden geçip, yzyna dolanmaz ýaly Günüň täsirinden çykýan we planetalarara giňişlige ýaýraýan sebitidir...

17.12.2025 11:12
4.3k+

Türkmen alymlary çölleşmä garşy göreşmek üçin bionanokompozit material döretdiler

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Halkara ylmy-tehnologik parkynyň hünärmenleri gumuň göçmegi we çölleşmek meseleleri boýunça ylmy-barlag işlerini geçirdiler. Bu ylmy-barlag işleriniň çäklerinde sianobakteriýalaryň biomassasy esasynda dökülýän çägeleri berkitmek we olaryň göçmeginiň öňüni almak üçin bionanokompozit material (BNKM) döredildi...