Alymlar nanotirannozawrlaryň ýaşap geçendigini subut etdiler

  • 02.11.2025 23:39
  • 4.3k+

Demirgazyk Karolina ştatynyň uniwersitetinden amerikaly paleontologlar nanotirannozawrlaryň, hakykatdanam, gadymy ýyrtyjylaryň aýratyn görnüşi hökmünde ýaşap geçendigini tassyklady. Olar tapylan nusgalaryň biriniň süňklerini gaýtadan seljerip, şeýle netijäni öňe sürdi.

Gözleg onuň ýaşynyň ölen wagty 20 ýyl töweregidigini görkezdi. Bu nanotirannozawryň, ozal çak edilişi ýaly, tirannozawryň ýaş wekili däl-de, uly jandar bolandygyny aňladýar.

“Bu açyş Ýeriň soňky dinozawrlarynyň ýaşan gurşawynyň hasap edilişinden has baý we has bäsdeşlikli bolandygyny aňladýar. Aýratynam, biziň açyşymyz şa tirannozawrlaryň mezozoý ekoulgamynyň ýeke-täk “şalary” bolmandygyny görkezýär. Olaryň ýanynda has ýeser we çalasyn awçy-nanotirannozawrlar hem ýaşapdyr” – diýip, uniwersitetiň dosenti Lindsi Zanno belledi.

Nanotirannozawrlaryň bolandygy baradaky jedel onlarça ýyl bäri dowam edip gelýär. Olaryň daşa öwrülen galyndylary geçen asyryň ortalarynda we häzirki asyryň başlarynda Montanadaky Hell-Krik geologik çökündilerinde tapyldy. Süňkleriň kiçi bolmagy we ýaşdygy baradaky çaklamalar ozal bu görnüşiň özbaşdakdygy barada şübhe döredipdi.
Täze ylmy gözleg tirannozawrlaryň 200-den gowrak nusgasyny gurşap aldy. Alymlar ozal öwrenilen wekilleriň ýaşynyň ösüş depgini baradaky nätakyk maglumatlar sebäpli kiçeldilendigini anyklady. Soňky maglumatlar üçünji tapylan nusganyň uly ýaşlydygyny, şeýle-de kelleçanagyň gurluşynda, dişleriň sanynda we nerw kanallarynda tapawutlaryň bardygyny tassyklady. Bu aýratynlyklar ony aýratyn görnüş – Nanotyrannus lethaeus diýip kesgitlemäge mümkinçilik berdi.
Tapyndy giçki hek döwrüniň ýyrtyjylarynyň köpdürlüligi we ekologiýasy baradaky düşünjeleri giňeldýär.


04.12.2025 15:34
1.3k+

Alymlar yslary beýnä ultrases arkaly geçirmegi öwrendiler

Inženerler we barlagçylar topary ilkinji gezek ys alyş ukybyna jogap berýän merkeze gönükdirilen ultrasesiň kömegi bilen adamlarda yslary – mysal üçin, “arassa howa” ýa-da “ýanan odun” ýaly duýgulary döredip bildiler...

30.11.2025 22:24
4.9k+

Türkmenistanyň ýaş startapçylarynyň bäsleşiginiň jemleri jemlenildi

Türkmenistanda «Türkmenistan – mümkinçilikleriň ýurdy» atly ýaş innowatorlaryň bäsleşigi tamamlandy. Ol tehnologiýa, ylym we telekeçilik dünýäsinde özlerini görkezmäge taýýar mekdep okuwçylaryny, talyplary we ýaş mugallymlary birleşdirdi...

30.11.2025 20:51
8.9k+

Garynjalarda agalygy eýelemegiň täsin taktikasy ýüze çykaryldy

Ýaponiýaly alymlar garynjanyň käbir görnüşleriniň başga koloniýalary eýelemek üçin ulanýan täsin mehanizmini ýüze çykardylar. Görnüşine görä, käbir korolewa-basyp alyjylar himiki ýaragy ulanyp, işçi garynjlary aldaw bilen öz urugbaşyny ýok etmäge mejbur edýärler we onuň ýerini eýeleýärler...

26.11.2025 11:15
2.1k+

Türkmen alymlary alunitiň, tozganyň we rozmariniň binýadynda fitomineral bejeriş gelini işläp taýýarladylar

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugy «Alunitiň, tozganyň (Taraxacum officinale) we rozmariniň (Rosmarinus officinalis) fitomineral bejeriş geli» atly işläp taýýarlamak tehnologiýasyna awtorlyk hukugyny bellige aldy...