Eýranda 700 müň ýyldan gowrak ozal sönen diýlip hasaplanan Taftan wulkany hereket edip başlady. Bu barada Geophysical Research Letters amerikan ylmy žurnalynda neşir edilen dokladda aýdylýar.
Bellenilişi ýaly, 2023-nji ýylyň iýulyndan 2024-nji ýylyň maýyna çenli wulkanyň çür depesi tas 9 santimetr ýokary galdy. Bu ýeriň aşagynda güýçli basyşyň üýşendigini görkezýär. Alymlar wulkanyň ýagdaýyna gaýtadan seretmäge çagyryp, onuň işjeňligine yzygiderli gözegçilik etmegiň zerurdygyny belleýär.
Taftan beýikligi 3940 metr töweregi bolan uly wulkan bolup, Eýran bilen Pakistanyň serhedinde, Sistan we Belujistan welaýatlarynyň daglyk sebitleriniň golaýynda ýerleşýär. Wulkan Arap deňziniň gabygynyň Ýewraziýanyň kontinental gabygyndan aşak gitmegi netijesinde emele gelipdir. Onuň eňňitlerinde kükürtli gazlary zyňýan işjeň kükürt çeşmeleri bar.
Taftanyň ýokary işjeňligi, aslynda, 2024-nji ýylda hasaba alyndy: kraterden tüsse we kül, şeýle-de gazlar – suw bugy, kömürturşy gazy, kükürt dioksidi, kükürtli wodorod we ftorly wodorod çykdy. Alymlaryň hasaplamalaryna görä, kükürt dioksidiniň ortaça zyňyndysy günde 20 tonna barabar. Bu üýtgeşmeler ýeriň astynda gyzgyn suwuklyklaryň we gazlaryň üýşmegi ýa-da magmanyň ýokary galmagy bilen baglanyşykly bolsa gerek.
Wulkanolog Pablo Gonsales Taftany sönen däl-de, ýatan wulkan diýip hasaplamalydygyny belledi. Käbir alymlar hem Eýran bilen Pakistanyň günortasynda wulkan zynjyryna gaýtadan baha bermeli diýip hasaplaýar, çünki sebitde howp derejesine häzirki baha bermeler könelişen bolup biler. Wulkana golaý bolan Eýranyň Haş we Zahedan şäherlerinde 500 müňden gowrak adam ýaşaýar, Pakistan tarapda bolsa, takmynan, 18,5 müň adamly Taftan şäheri bar.
