Alymlar syçanlaryň göni içinde işleýän böwrek modelini ösdürip ýetişdirdi

  • 21.09.2025 21:20
  • 1.8k+

Alymlar barlaghanada janly syçanlary ulanyp, emeli böwrek modelini ösdürip ýetişdirdiler. Olar böwregiň iki esasy elementini: gany süzýän nefronlary we peşewi ýygnaýan turbalary birleşdirýän aýratyn gurluşlary – assembloidleri ulandy. Ylmy iş Cell Stem Cell žurnalynda neşir edildi.

Ozal alymlar ýa-ha nefronlary, ýa-da turbalary aýratynlykda döredip bilýärdi. Ýöne bu keselleri öwrenmek üçin mümkinçilikleri çäklendirýärdi. Täze tehnologiýa iki komponenti birleşdirmäge mümkinçilik berdi we netijede tebigy organa ýakyn model alyndy. Bu, alymlaryň maglumatlaryna görä, her ýedinji uly adamda duş gelýän böwrek kesellerini çuňňur öwrenmäge ýol açýar.
Assembloidler kemala gelmedik böwrek öýjüklerinden alyndy, soňra syçanlaryň garyn boşlugyna oturdyldy. Olar organizmde ösmegini dowam etdirip, ulaldy we birleşdiriji dokumany hem-de gan damarlaryny emele getirdi.
Olar hakyky böwregiň işleýiş alamatlaryny görkezdi: gany süzdi, beloklary çekdi, böwrek gormonlaryny işläp çykardy we peşewiň emele gelmeginiň irki tapgyrlaryny görkezdi. Ösüş derejesi boýunça olar täze doglan syçanjygyň böwregi ýalydy.
Alymlar adam öýjüklerinden hem assembloidleri almaga synanyşdy. Ýöne olaryň kemala gelendigini bäbegiň böwrekleri bilen deňeşdirmek entek mümkin däl, sebäbi ylymda deňeşdirmek üçin şeýle organlaryň nusgalary ýok. Ýöne ylmy gözlegçiler olaryň başlangyç tapgyrlardan has ösendigini belleýär. 

 


düýn 11:50
2.1k+

Alymlar ilkinji gezek 40 müň ýyllyk mamontyň RNK-syny açyklap başardylar

Halkara alymlar topary Ýakut mamontlarynyň galyndylaryndan ilkinji gezek matrisa RNK (mRNK) molekulalaryny alyp, açyklamagy başardylar. Bu molekulalar, öýjükleriň beloklary döretmek üçin ulanýan genleriň işleýän göçürmeleridir...

19.11.2025 13:32
3.1k+

Emeli aňly robotlaryň ählisi adam üçin howpsuzlyk synagyndan geçip bilmediler

Uly dil modelleri (UDM) arkaly dolandyrylýan robotlar diskriminasiýa meýillidigini we adamlara fiziki zyýan ýetirip biljek hereketleri makullamaga çalşandygyny görkezdiler. London Korollyk kollejiniň we Karnegi-Mellon uniwersitetiniň alymlary bilelikdäki gözlegleriniň netijesinde şeýle netijä geldiler...

19.11.2025 13:14
2.8k+

Russiýaly alymlar 60-dan gowrak näbelli wirusy ýüze çykardylar

Rospotrebnadzoryň "Wektor" atly ylmy merkeziniň alymlary Russiýada ozal öwrenilmedik 60-dan gowrak wirusy anykladylar. Bu barada RIA "Nowosti" habar berdi. Gözleg üçin nusgalar ýurduň 50 sebitinden gelip gowşupdyr...

18.11.2025 17:16
2.5k+

Alymlar kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynyň 70 ýyllyk syryny açdy

LHAASO obserwatoriýasynda işleýän hytaý alymlary gara deşikden we hemra ýyldyzdan ybarat ulgamyň – mikrokwazarlaryň zarýadly bölejikleri tizleşdiriji hökmünde hereket edýändigini anyklady. Bu obýektler Akmaýanyň ýolunda ýokary energiýaly kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynda möhüm rol oýnap biler...