Astronomlar “gara ýyldyzlaryň” bardygynyň alamatlaryny tapdylar

  • 15.09.2025 18:02
  • 5.6k+

Maks Plankyň astronomiýa institutynyň (MPIA) astronomlary irki Älemde "gara ýyldyzlar" diýilýänleriň bardygynyň alamatlaryny habar berdiler. Bu obýektler käbir gadymy galaktikalaryň adatdan daşary uly massasyny we gara girdaplaryň çalt ösüşini düşündirip bilerdi.

Barlagçylar “Jeýms Uebb” teleskobyndan alnan maglumatlary seljerdiler we 35 sany galaktikany öwrendiler. Aýratyn hem, takmynan 12 milliard ýagtylyk ýyly uzaklykda ýerleşýän Kita ýyldyzlar toplumynda ýerleşýän UDS-154183 obýekti ünsi çekdi. Spektriniň üýtgeşik gurluşy üçin alymlar ony "Kert" diýip atlandyrdylar.

"Derňewlerimiziň we gözegçiliklerimiziň dowamynda 35 sany gadymy galaktikany tapdyk we häsiýetlerini öwrendik... Öň nämälim  bolan, “Kert” diýip atlandyran obýektlerimiziň biri irki Älemiň iň ekstremal we adaty bolmadyk obýektleriniň birine öwrüldi" – diýip, MPIA-nyň ylmy işgäri Rafael Hwiding düşündirdi.

Hasaplamalara görä, obýektiň ýagtylygy köp ýyldyzlaryň däl-de, eýsem bir äpet jisimiň çykarýan şöhlesine meňzeýär. Bu "Kertiň" galaktika däl-de, "gara ýyldyz" - gyzgyn plazma gabykly aşa uly gara deşik bolup biljekdigini çaklamaga mümkinçilik berdi.
Astronomlar şeýle obýektleriň bolmagy irki galaktikalaryň emele gelmeginde möhüm rol oýnap biler diýip hasaplaýarlar.


19.11.2025 10:08
1.1k+

SpaceX köp gezeklik Falcon 9 raketasynyň 500-nji uçuşyny üstünlikli amala aşyrdy

17-nji noýabrda SpaceX köp gezeklik Falcon 9 raketasynyň 500-nji uçuşyny geçirdi. Uçuş Wandenberg kosmos bazasyndan amala aşyryldy. Raketa ummany kartalaşdyrmak üçin niýetlenen Sentinel-6B hemrasyny orbita çykardy...

18.11.2025 17:29
2.3k+

SpaceX adamlary Aýa gondurmagyň möhletini yza süýşürdi

Politico neşiriniň alan resminamalaryna görä, SpaceX adamlary Aýa gondurmagyň möhletiniň azyndan 2028-nji ýylyň ahyryna çenli süýşürilýändigi barada NASA-ny habardar etmegi meýilleşdirýär. Bu Ak tamda göz öňünde tutulandan bir ýyldan gowrak wagt giçdir...

18.11.2025 17:16
2.7k+

Alymlar kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynyň 70 ýyllyk syryny açdy

LHAASO obserwatoriýasynda işleýän hytaý alymlary gara deşikden we hemra ýyldyzdan ybarat ulgamyň – mikrokwazarlaryň zarýadly bölejikleri tizleşdiriji hökmünde hereket edýändigini anyklady. Bu obýektler Akmaýanyň ýolunda ýokary energiýaly kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynda möhüm rol oýnap biler...

16.11.2025 16:52
3k+

Kosmonawtlary mör-möjekler bilen iýmitlendirerler: Bu uzak missiýalar üçin täze iýmit çeşmesi bolar

Alymlar uzak möhletli kosmos missiýalarynda iýmitiň gaýtadan dikeldilip bilinýän çeşmesi hökmünde mör-möjekleri ulanmagyň mümkinçiliklerini öwrenýärler. Bu organizmler ýeňil, talapkär däl we iýmitlige baý bolup, hatda mikrograwitasiýa şertlerinde-de kadaly ösüşe ukyplydyr...