Agramy 36 milliard Güne deň: “Habble” iň uly gara girdaby tapmaga kömek etdi

  • 12.08.2025 16:25
  • 5.4k+

Astronomlar massasy 36 milliard Güne deň bolan, şu günki güne çenli iň uly gara girdabyň tapylandygyny habar berdiler. Obýekt Älemde bolup biläýjek zatlaryň nazary çägine ýakyn we Akmaýanyň ýolunyň merkezindäki iň uly gara girdap bolan Streles A*-dan, takmynan, 10 000 esse agyrdyr.

Tapyndy belli bolan iň uly güýçli linzalaryň biri bolan “Kosmos naly” dartyş linzalarynyň ulgamynda ýerleşýär. SDSS J1148 + 1930 ýa-da CSWA 1 diýlip hem atlandyrylýan bu obýekt Şir ýyldyzlar toplumynda, takmynan, 5 milliard ýagtylyk ýyly töweregi uzaklykda ýerleşýär.
Alymlar dartyş güýjüniň linzirlenmesi we ýyldyz kinematikasy usullaryny ulandylar. Soňky usuly, adatça, şeýle uzak galaktikalar üçin ulanyp bolmaýar, ýöne bu ýerde içerki sebitlerdäki ýyldyzlaryň takmynan 400 km/s tizlikde hereket edýändigini ýazga geçirip bildiler.
Portsmut uniwersitetiniň professory Tomas Kollettiň sözlerine görä, esasy galaktika Älemdäki iň uly gurluşlaryň ahyrky ýagdaýy bolan galyndy toparlara degişlidir. Megerem, öňki hemra-galaktikalaryň ähli gara girdaplary şu gün syn edilýänlere birigen bolsa gerek.
Barlag  Monthly Notices of the Royal Astronomical Society žurnalynda çap edildi.


04.10.2025 19:42
3k+

SpaceX Falcon 9 raketasy şu ýyl 125 uçuşy amala aşyrdy – bu beýleki ýurtlaryň ählisinden köp

3-nji oktýabrda SpaceX kompaniýasy şu ýylda 125-nji gezek Falcon 9 raketasyny uçuryp, Ýere golaý orbita 28 sany Starlink internet hemrasyndan ybarat toplumy iberdi.   Uçuş ABŞ-nyň gündogar wagty bilen 10:06-da (Aşgabat wagty bilen 19:06) Kaliforniýadaky Wandenberg kosmos güýçleri bazasyndan amala aşyryldy...

04.10.2025 15:46
2.9k+

Wenerada ilkinji läbik turbalaryň bardygynyň alamatlary tapyldy

Padua uniwersitetinden Barbara De Toffoliniň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary Wenerada ilkinji gezek läbik turbalarynyň bardygyny tassyklaýan ylmy delilleri ýüze çykardy. Alymlar öňki kosmos missiýalarynyň radio­loka­siýa we topografiýa maglumatlaryny öwrenip, diametri 100 kilometreden ýokary bolan ullakan şit wulkanlaryna üns berdiler...

01.10.2025 18:08
1.8k+

SpaceX kompaniýasy Starship-iň indiki synag uçuşynyň senesini yglan etdi

SpaceX aerokosmos kompaniýasy 13-nji oktýabrda Super Heavy tizleşdirijisi bilen bilelikde Starship kosmos gämisiniň 11-nji synag uçuşyny geçirmegi meýilleşdirýär. “Starship-iň onunjy uçuş synagy dünýäde ilkinji dolulygyna köp gezeklik raketa göterijisini döretmekde möhüm ädim boldy...

29.09.2025 08:56
2.1k+

NASA-da astronawtlyga dalaşgärleriň düzüminde ilkinji gezek zenanlar erkeklerden köp boldy

NASA 2025-nji ýylda astronawt bolmaga dalaş edýän 10 adamyň adyny yglan etdi. Agentligiň taryhynda ilkinji gezek zenanlar erkeklerden köp boldy: alty zenan, dört erkek. Bäsleşige gatnaşmak üçin 8 müňden gowrak amerikaly arza tabşyrdy...