Agramy 36 milliard Güne deň: “Habble” iň uly gara girdaby tapmaga kömek etdi

  • 12.08.2025 16:25
  • 5.4k+

Astronomlar massasy 36 milliard Güne deň bolan, şu günki güne çenli iň uly gara girdabyň tapylandygyny habar berdiler. Obýekt Älemde bolup biläýjek zatlaryň nazary çägine ýakyn we Akmaýanyň ýolunyň merkezindäki iň uly gara girdap bolan Streles A*-dan, takmynan, 10 000 esse agyrdyr.

Tapyndy belli bolan iň uly güýçli linzalaryň biri bolan “Kosmos naly” dartyş linzalarynyň ulgamynda ýerleşýär. SDSS J1148 + 1930 ýa-da CSWA 1 diýlip hem atlandyrylýan bu obýekt Şir ýyldyzlar toplumynda, takmynan, 5 milliard ýagtylyk ýyly töweregi uzaklykda ýerleşýär.
Alymlar dartyş güýjüniň linzirlenmesi we ýyldyz kinematikasy usullaryny ulandylar. Soňky usuly, adatça, şeýle uzak galaktikalar üçin ulanyp bolmaýar, ýöne bu ýerde içerki sebitlerdäki ýyldyzlaryň takmynan 400 km/s tizlikde hereket edýändigini ýazga geçirip bildiler.
Portsmut uniwersitetiniň professory Tomas Kollettiň sözlerine görä, esasy galaktika Älemdäki iň uly gurluşlaryň ahyrky ýagdaýy bolan galyndy toparlara degişlidir. Megerem, öňki hemra-galaktikalaryň ähli gara girdaplary şu gün syn edilýänlere birigen bolsa gerek.
Barlag  Monthly Notices of the Royal Astronomical Society žurnalynda çap edildi.


19.11.2025 10:08
1k+

SpaceX köp gezeklik Falcon 9 raketasynyň 500-nji uçuşyny üstünlikli amala aşyrdy

17-nji noýabrda SpaceX köp gezeklik Falcon 9 raketasynyň 500-nji uçuşyny geçirdi. Uçuş Wandenberg kosmos bazasyndan amala aşyryldy. Raketa ummany kartalaşdyrmak üçin niýetlenen Sentinel-6B hemrasyny orbita çykardy...

18.11.2025 17:29
2.2k+

SpaceX adamlary Aýa gondurmagyň möhletini yza süýşürdi

Politico neşiriniň alan resminamalaryna görä, SpaceX adamlary Aýa gondurmagyň möhletiniň azyndan 2028-nji ýylyň ahyryna çenli süýşürilýändigi barada NASA-ny habardar etmegi meýilleşdirýär. Bu Ak tamda göz öňünde tutulandan bir ýyldan gowrak wagt giçdir...

18.11.2025 17:16
2.5k+

Alymlar kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynyň 70 ýyllyk syryny açdy

LHAASO obserwatoriýasynda işleýän hytaý alymlary gara deşikden we hemra ýyldyzdan ybarat ulgamyň – mikrokwazarlaryň zarýadly bölejikleri tizleşdiriji hökmünde hereket edýändigini anyklady. Bu obýektler Akmaýanyň ýolunda ýokary energiýaly kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynda möhüm rol oýnap biler...

16.11.2025 16:52
2.9k+

Kosmonawtlary mör-möjekler bilen iýmitlendirerler: Bu uzak missiýalar üçin täze iýmit çeşmesi bolar

Alymlar uzak möhletli kosmos missiýalarynda iýmitiň gaýtadan dikeldilip bilinýän çeşmesi hökmünde mör-möjekleri ulanmagyň mümkinçiliklerini öwrenýärler. Bu organizmler ýeňil, talapkär däl we iýmitlige baý bolup, hatda mikrograwitasiýa şertlerinde-de kadaly ösüşe ukyplydyr...