Dünýäde CO₂ zyňyndylary rekord derejede 40,8 milliard tonna ýetdi

  • 08.07.2025 10:25
  • 5k+

Geçen ýyl dünýäde kömürturşy gazynyň zyňyndylary CO₂ ekwiwalentinde 40,8 milliard tonna ýetdi. Bu barada Energetika instituty (EI) tarapyndan neşir edilen “2025-nji ýylda dünýä energetikasynyň san maglumatyna syn” atly täze hasabatda aýdylýar.

Energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmelerine uly göwrümli maýalaryň goýulýandygyna we zyňyndylary azaltmak boýunça halkara borçnamalaryna garamazdan, onuň artmak depgini saklanyp galýar.
Resminama energetikadan, senagatdan, ulaglardan çykýan zyňyndylary, şeýle hem howa üçin iň howply parnik gazlaryndan biri bolan metanyň syzmagy bilen baglanyşykly zyňyndylary göz öňünde tutýar. Ýerden peýdalanmagyň, şol sanda tokaýlary çapmagyň netijesinde çykýan zyňyndylar muňa girmeýär.
2021-nji ýyldan bäri CO₂ zyňyndylary her ýyl artýar. 2023-nji ýylda olar 500 million tonna köpelip, 40,3 milliard tonna boldy. Orta hasap bilen, soňky on ýylyň dowamynda ösüş ýylda 1% töweregi boldy.
Zyňyndylaryň esasy çeşmesi Hytaý (12,5 milliard tonna), ABŞ (1990-njy ýyldaky derejesinden peseldi) we Hindistan (3,3 milliard tonna). Amerikanyň Birleşen Ştatlary soňky onýyllyklarda zyňyndylaryny ep-esli derejede azaltdy, Hytaý we Hindistan bolsa ykdysady ösüşiň we kömre garaşlylygyň çäkleirnde depgin durnukly artýandygyny görkezdi.
Afrikada zyňyndylar on ýylda 25%, Ýakyn Gündogarda 15%, Aziýa-Ýuwaş ummany sebitinde 9%-den gowrak ýokarlandy. Munuň tersine, ÝB-de bu görkeziji peselýär: 2024-nji ýylda zyňyndylar 3,7 milliard tonna boldy, bu on ýyl mundan ozalkydan 15% az.
Hasabatyň awtorlary, global zyňyndylaryň ösüşini çäklendirmek üçin energiýa geçiş depgininiň ýeterlik däldigini bellediler.


26.07.2025 12:54
18k+

Hazar deňziniň derejesiniň peselmegi suwdaky jandarlaryň günorta süýşmegine getirdi

Hazar deňzi gözegçiligiň bütin taryhynda rekord pes derejä – ýörite Baltika ulgamy boýunça minus 29 metre ýetdi. Şeýle maglumatlary Bütinrussiýa balyk hojalygy ylmy-gözleg institutynyň Hazar şahamçasynyň hünärmenleri berýär diýip, TASS belleýär...

10.07.2025 11:35
5.5k+

ESA kosmosdan Ortaýer deňziniň näderejede gyzýandygyny görkezdi

Ýewropadaky aşa yssy howa hatda kosmosdan hem aýdyň görünýär. Ýewropa kosmos agentligi (ESA) Ortaýer deňzi sebitindäki gury ýerleriň we suwuň üstki temperaturasynyň ýokarlanýandygyny görkezýän emeli hemra suratyny çap etdi...

27.06.2025 20:25
15k+

Dünýäniň iň gurak ýerleriniň biri bolan Atakama çölüni gar örtdi

Çiliniň demirgazygynda Atakama çölünde gar ýagdy. Bu çöl Ýer ýüzünde iň gurak sebitleriň biri hökmünde tanalýar. Şeýle-de bolsa, bu seýrek hadysa ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) obserwatoriýasynyň sosial ulgamlarynda paýlaşylan wideolarynda görkezildi...

16.06.2025 14:19
7.3k+

2025-nji ýylyň maý aýy umman gözegçiliginiň taryhynda ikinji iň yssy aý boldy

2025-nji ýylyň maý aýynda dünýä ummanynyň üstüniň ortaça temperaturasy 20,79 gradus boldy – bu gözegçiligiň taryhynda ikinji iň ýokary görkezijidir diýip, Ýewropanyň Copernicus gullugy habar berýär. 2024-nji ýylyň maý aýynda goýlan rekord dereje bu görkezijiden bary-ýogy 0,14 gradus ýokarydy...